Çiftçiye Talih Kuşu Kondu: Yeni Teşvikler Kime Ne Kadar Verecek?
Tarımda destekleme sistemi köklü şekilde değişti. Ton bazlı ödemelerin yerine dekar esaslı model geldi. Çiftçiler artık üretim alanına göre destek alacak.
Tarım ve Orman Bakanlığı, 1 Ocak 2025 itibarıyla bitkisel üretimde destek modelini tamamen değiştirdi. Yeni sistemde artık ürün başına değil, üretim yapılan alan başına ödeme yapılacak. Bu değişiklikle birlikte çiftçiler, ton ya da kilo yerine dekar (dönüm) bazında destek alacak.
Yeni model kapsamında çiftçilere üç temel kalemde ödeme yapılacak. İlk olarak, Çiftçi Kayıt Sistemi’ne (ÇKS) kayıtlı olan her üretici, dekar başına 317 TL temel destek alacak. Eğer üretici, Tarım Havzaları Üretim ve Destekleme Modeli çerçevesinde belirlenen ürünleri (örneğin buğday veya arpa gibi) kendi bölgesine uygun şekilde ekiyorsa, bu durumda ilave 317 TL planlı üretim desteği alabilecek. Ayrıca sertifikalı tohum kullanan üreticilere, fatura ibraz etmeleri koşuluyla dekar başına 122 TL ek ödeme yapılacak.
Bu üç destek kaleminin tamamından yararlanan bir çiftçinin eline toplamda dekar başına 756 TL geçmiş olacak. Önceki yıllarda sıkça tartışma konusu olan ton başına 2.520 TL gibi destekler ise artık geçerli değil; yeni sistem yalnızca alan üzerinden ödeme yapıyor.
Dekar bazlı desteklerde üreticiye fatura zorunluluğu bulunmuyor. Ancak sertifikalı tohum kullanımında, tohumun sertifikalı olduğunu gösteren fatura ve gerektiğinde analiz raporları istenebilecek.
Bu yeni modelle birlikte Toprak Mahsulleri Ofisi’nin açıkladığı alım fiyatları da dikkat çekici. Ekmeklik ve makarnalık buğday için ton başına 13.500 TL, arpa içinse 11.000 TL fiyat belirlendi. Ancak bu yıl makarnalık buğday için ek bir destek veya fiyat farkı açıklanmadı. Önceki yıllarda buğday türleri arasında yaklaşık 750 TL prim farkı bulunuyordu. Bu uygulamadan vazgeçilmesi, makarnalık buğday üreticisi açısından ekonomik kayıp anlamına geliyor.
Yeni sistemde destek ödemelerinin normal şartlarda 2026 yılının ilk yarısında yapılması bekleniyor. Ancak bakanlık, zaman zaman olduğu gibi ödemeleri erkene çekebilir.
Sonuç olarak, Türkiye tarımında destekleme anlayışı köklü biçimde değişmiş durumda. Yeni sistemin sadeleşmesi ve alan bazlı olarak uygulanması çiftçiler açısından bazı avantajlar sağlasa da, ürün bazında kayıplar yaşayan üreticiler için desteklerin yeterliliği tartışma konusu olmaya devam ediyor.
