İstihdam verilerinde 'çırak' oyunu

EKONOMİ - Son işgücü verileri istihdam seferberliğinin istihdam yaratmada göz ardı edilemeyecek bir etki yarattığını gösterse de çırak kategorisindeki kesimin artışı bazı soru işaretlerini beraberinde getirdi.

Türkiye İstatistik Kurumu'nun verilerine göre, temmuz döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre 1 milyon 122 bin kişilik istihdam yaratıldı. Başka bir tabirle son bir yılda istihdamda 1 milyon 122 binlik artış yaşandı. Bu artışta, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın, şubat ayında yaptığı istihdam çağrısı ile başlayan istihdam seferberliğinin önemli etkisi oldu.

Bununla birlikte rakamların detaylarına bakıldığında çırak kategorisindeki kesimin artışının da bu hikaye açısından dikkat çekici olduğu görülüyor.

ÇIRAK SAYISI 1 MİLYON 231 BİN KİŞİ

Sosyal Güvenlik Kurumu'nun (SGK) verilerine göre, 2017 Temmuz ayı itibariyle çıraklar kategorisindeki kesimin sayısı 1 milyon 231 bin olarak açıklandı. 2016 yılının aynı döneminde bu rakam 150 bin 273 kaydedilmişti. Böylelikle bu kesimde son bir yılda 1 milyonun üzerinde artış gerçekleşti.

Bunun karşısında ise zorunlu sigortalıların sayısında bir önceki yıla göre gerçekleşen artış sınırlı düzeyde kaldı. SGK verilerine göre Temmuz 2016'da 14 milyon 67 bin olan zorunlu sigortalı sayısı, Temmuz 2017'de 14 milyon 195 olarak gerçekleşti.

DİSK-AR: ÇIRAK, STAJYER, KURSİYER İŞÇİ SAYILMAZ

Öte yandan, Türkiye Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu Araştırma Enstitüsü (DİSK-AR), TÜİK'in açıkladığı "Temmuz 2017 dönemi Hanehalkı İşgücü Araştırması" ile İŞKUR’un Ekim 2017 işe yerleştirme istatistiklerini ve Sosyal Güvenlik Kurumu’nun (SGK) Haziran 2017 sigortalı verilerini değerlendirdi.

DİSK-AR, TÜİK'in "İstihdamda son bir yılda 1 milyon 122 bin kişilik artış yaşandı" ifadesinin, İş Kanunu'na göre işçi sayılmayan, "çırak, stajyer ve kursiyerler"le oluşturulduğunu söyledi. SGK verilerine göre işçi statüsünde olmayan çalışanların sayısı 1 milyon 304 bin artarken zorunlu sigortalıların sayısı 265 bin kişi azaldı. DİSK-AR, artışın yapay olduğunu söyleyerek, verilerin gerçeği yansıtmadığını ifade etti.

TÜİK'in bugün açıkladığı temmuz ayı işsizlik verilerine göre Türkiye'de 3 milyon 443 bin işsiz var. SGK verilerine göre, son bir yılda (Haziran 2016-2017) sigortalı çalışan sayısında 1 milyon 57 bin artış yaşandı. Bu artışın sigortalık türleri açısından dağılımında, zorunlu sigortalı sayısı azalırken, çırak, stajyer ve kursiyer sayısında 'astronomik' bir artış yaşandığı görüldü. Haziran 2016’da 386 bin olan çırak, stajyer ve kursiyer sayısı, Haziran 2017’de yüzde 437 artarak 1 milyon 689 bine yükseldi. Zorunlu sigortalı işçi sayısı son bir yılda 265 bin azalırken, çırak, stajyer ve kursiyer sayısında 1 milyon 303 bin artı.

HAYALİ VE GÜVENCESİZ ARTIŞ

TÜİK Temmuz 2017 verilerine göre istihdamda 1 milyon 121 bin artış yaşandı. Böylece istihdam bir yılda yüzde 4 oranında artmış oldu. DİSK-AR raporunda, "TÜİK verilerinde bu istihdam artışının gerçek nedeni yer almıyor" ifadesini kullandı. "SGK sigortalı verilerine bakıldığında istihdam artışının gerçek yüzü ortaya çıkıyor" denilen raporda, "İstihdamdaki bu artışın arka planına bakıldığında hayali ve güvencesiz bir artış yaşandığı görülmektedir. SGK istatistikleri ile TÜİK verileri karşılaştırmalı olarak ele alındığında bu gerçek çarpıcı biçimde ortaya çıkmaktadır" dendi.

GERÇEK ANLAMDA İŞÇİ İSTİHDAMI ARTMADI

"Gerçek anlamda işçi istihdamı artmamakta çünkü çırak, stajyer ve kursiyerler iş hukuku açısından işçi değildir" denilen raporda, iş hukuku hakkında bilgi verilerek, "İstihdam artışı, işgücü piyasasında ucuz ve örgütsüz emek olarak kullanılan, çırak, stajyer ve kursiyerlerin omuzlarında yükselmektedir" dendi.

Raporda şu ifadeler yer aldı:

"Çalışma hayatının en kırılgan ve korumasız katmanını oluşturan çırak, stajyer ve kursiyer sayısı artırılmak suretiyle istihdam artışı sağlanmaktadır. Çalışma hayatıyla ilgili veriler açıklandıkça 'milli istihdam seferberliği' adı altında ve Şubat 2017’den itibaren uygulamaya konan tedbirlerin işe yaramadığı ve istihdamda sağlandığı söylenen milyonluk artışın yapay, eğreti ve hayali olduğu ortaya çıkmaya başladı.

Son bir yılda sigortalı çalışanlar içinde zorunlu sigortalıların oranı yüzde 95’ten yüzde 87’ye gerilerken, çırak, stajyer ve kursiyerlerin oranı yüzde 2,7’den yüzde 10,2’ye yükselmiştir. Bu tablo istihdam artışının yapay olduğunu ve gerçeği yansıtmadığını göstermektedir. Çırak, stajyer ve kursiyer olarak çalıştırılanlar için İŞKUR işverenlere yoğun teşvikler sağlıyor. Böylece işverenler işçilere göre çok daha ucuza çırak, stajyer ve kursiyer çalıştırıyor."