Model çöktü, cari açık patladı: Erdoğan, 'Cari fazla vermeye başlayacağımız günler yakındır' demişti
Pelin CENGİZ
Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası (TCMB), şubat ayına yönelik cari işlemler dengesi rakamlarını yayımladı. Ocak ayında 7,1 milyar dolarla son dört yılın zirvesine çıkan cari açık, şubat ayında artan enerji maliyetlerinin etkisiyle 5,15 milyar dolar açık verirken, 12 aylık cari açık 21,85 milyar dolara yükseldi.
Böylelikle cari dengede aylık açık serisi dördüncü aya girdi.
TCMB'nin değerlendirmesine göre, şubat ayında cari açık üzerinde ödemeler dengesi tanımlı dış ticaret açığının 3,9 milyar dolar artarak 6 milyar dolara yükselmesi etkili oldu.
Çekirdek denge olarak bilinen altın ve enerji hariç cari işlemler hesabı, bir önceki yılın aynı ayında 624 milyon dolar fazla vermişken, şubat ayında 2,17 milyar dolar fazla verdi.
TCMB verilerine göre hizmetler dengesi kaynaklı net girişler bir önceki yılın aynı ayına göre 874 milyon dolar artarak 1,61 milyar dolar oldu. Hizmetler dengesi altında seyahat kaleminden kaynaklanan net gelirler bir önceki yılın aynı ayına göre 737 milyon dolar artarak 1,24 milyar dolar olarak gerçekleşti.
Bu veriler ekonomi yönetiminin "dolar yükselecek, ihracat patlama yapacak" tezinin tutmadığını gösterdi.
KAVCIOĞLU, 'CARİ FAZLA İLE FİYAT İSTİKRARI' YAKALANACAĞINI SÖYLEMİŞTİ
Geçen yıl Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Başkanı Şahap Kavcıoğlu'nun yılın son enflasyon raporu sunumunda cari denge, kur ve enflasyon arasındaki ilişkiye dair söyledikleri günlerce tartışılmıştı.
28 Ekim 2021'de enflasyon raporu toplantısında Kavcıoğlu, "Kur sadece faiz indirimi nedeniyle gerçekleşmedi. Biz kur hedefi belirlemiyoruz. Cari denge sağlandığında kur üzerinde de denge sağlanacaktır. Bir kur hedefi ya da kura müdahale şeklinde bir şeyimiz yok, serbest piyasa koşulları içinde kur kendi dengesini bulacaktır" demişti.
Kavcıoğlu, cari fazlanın sürdürülmesiyle uzun soluklu fiyat istikrarını yakalamanın mümkün olacağını belirtmiş, aynı zamanda cari denge sağlandığında kurun üzerindeki baskının da azalacağını dile getirmişti.
En önemli görevini fiyat istikrarını sağlamak olarak tanımlayan TCMB'nin cari dengeye ilk defa işaret etmesi kafaların karışmasına neden olmuştu.
DÖNEMİN HAZİNE VE MALİYE BAKANI ELVAN, KAVCIOĞLU'NA CEVAP VERMİŞTİ
Hatta o dönemin Hazine ve Maliye Bakanı Lütfi Elvan, kurdaki aşırı yükselişi önleyemeyince, yüksek kurun ihracatı artırıp cari açığı düşüreceğini savunarak, "Fiyat istikrarını cari açığı azaltarak sağlamayı hedefliyoruz. Cari açık düzeltildiğinde kur dengeye gelecektir" diyen Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Başkanı Şahap Kavcıoğlu'na üstü kapalı cevap vermişti.
Elvan, "Merkez Bankası'nın temel görevi fiyat istikrarını sağlamaktır. Cari açık konusunda yapısal bir problemimiz var ve yapısal cari açığın azaltılması noktasında da bu görev hükûmetin bir görevidir. Yani yapısal cari açığının azaltılması görevi hükûmete aittir. Para politikasında uygulanacak araçlar bellidir ve bu araçları da Merkez Bankası uygular" demişti.
Ekonomistler de teoride böyle bir şeyin olamayacağını net bir dille ifade etmişti.
Cumhurbaşkanı Erdoğan da, geçen yılın sonlarında yaptığı bir konuşmada, "İhracatta geçen ay sonu itibarıyla yıllık 221 milyar dolar rakamını yakaladık. Cari fazla vermeye başlayacağımız günler inşallah yakındır" diyerek, "Pusulamız katma değerli üretimdir. Rotamız yatırım, istihdam, üretim, ihracat ve büyümedir" ifadesini kullanmıştı.
Lütfi Elvan'ın istifasının ardından Hazine ve Maliye Bakanlığı koltuğuna oturan Nureddin Nebati de, aralık ayında yaptığı bir açıklamada, büyüme ile cari fazla arasındaki pozitif korelasyonu sağlayarak önümüzdeki dönemde Türkiye’nin yüksek büyüme-düşük cari açık hedefiyle yoluna devam edeceğini söylemişti.
Öte yandan, Merkez Bankası'nın beklentiler doğrultusunda politika faizini yüzde 14'te sabit bıraktığı mart ayı Para Politikası Kurulu toplantısının karar metninde, daha önceki karar metinlerinde yer alan 2022 için cari fazla beklentisinin kullanılmaması dikkat çekmişti.
