TÜİK’in gıda enflasyonu yine tutmadı: İstanbul ve Ankara artarken Türkiye nasıl düşüyor?

Artı Gerçek- Açıkladığı veriler uzun süredir güven tartışmalarının odağında olan TÜİK, Kasım ayı enflasyon verileriyle bir kez daha tepkilerin hedefinde. Enflasyon sepetinin yüzde 25’ini oluşturan gıda grubunda TÜİK’in ‘düşüş’ açıkladığı ayda, İstanbul Ticaret Odası (İTO) ve Türk-İş’in aynı grup için yüksek artış bildirmesi, veriler arasındaki çelişkiyi görünür kıldı.

TÜİK’e göre Kasım ayında gıda fiyatları yüzde 0,69 düştü, yıllık artış ise yüzde 27,44 oldu. Ancak İTO verileri gıdada yüzde 1,28 artış, TÜRK-İŞ ise yalnızca Ankara için bile mutfak harcamalarında yüzde 4,98 artış olduğunu duyurdu.

Ekonomim yazarı Alaattin Aktaş, TÜİK’in açıkladığı oranların yalnızca güven sorunu yaratmadığını, aynı zamanda matematiksel olarak da izahı güç bir tablo sunduğunu belirtti.

“29 ÜRÜN ZAMLANMIŞKEN GIDA NASIL UCUZLAYABİLİYOR?”

Aktaş’ın yaptığı hesaplamaya göre TÜİK’in gıda grubunda izlediği 37 alt kalemden yalnızca 8’inde düşüş, 29’unda ise artış var. Bu 8 kalemin toplam ağırlığı yüzde 8,66, fiyatı artan 29 kalemin ağırlığı ise yüzde 16,31.

Düşüş açıklanan ürünler arasında patates ve taze sebzeler, tavuk eti, yumurta, taze balık, taze meyve, makarna, su ve çikolata/şekerleme bulunuyor. Bu kalemlerdeki düşüşün toplam etkisi yaklaşık 0,55 puan yapıyor. Ancak TÜİK gıda grubundaki düşüşü 0,69 puan olarak açıkladı.

Aktaş bu durumu şöyle yorumladı: “TÜFE tüm maddelerin endeksleriyle hesaplanır, doğru. Ama ağırlıklarla yapılan hesap bile kaba bir fikir verir. Burada tablo açık: Ağırlığı yüksek olan 29 kalem artıyorsa, toplam endeksin düşmesi izah edilemez.”
TÜİK’in verilerini daha da tartışmalı kılan diğer unsur, aynı enflasyon grubu için farklı kuruluşların açıkladığı oranlar:

TÜİK (Türkiye geneli): Gıda yüzde 0,69 düşüş,
İTO (İstanbul): Gıda yüzde 1,28 artış,
Türk-İş (Ankara): Mutfak harcamaları yüzde 4,98 artış.
Aktaş, bu tabloyu şöyle özetledi: “İstanbul’da artış var, Ankara’da artış var ama ‘Türkiye genelinde düşüş’ var. Ağırlık farkı elbette sonuçları değiştirir, ancak bir uçta yüzde 5’e yaklaşan artış, bir uçta yüzde 1’in üzerinde artış, diğer uçta ise düşüş varsa, ortada basit bir ağırlık etkisi değil, tutarsızlık vardır.”

“YIL SONU HEDEFİ BELLİ Kİ TUTTURULACAK”

TÜİK’in Kasım oranı, ENAG’ın açıkladığı verilerin de yarısının altında kaldı. Uzmanlara göre bu farklar, yıl sonu için önceden ilan edilen yüzde 31 enflasyon hedefinin ‘her koşulda tutturulacağı’ yorumlarına yol açtı.

TÜİK verilerinin toplum nezdindeki güven erozyonunun sürdüğünü belirten ekonomistler, özellikle gıda enflasyonunun geniş kesimlerin günlük yaşamında birebir hissedildiğini, bu nedenle açıklanan oranların saha gerçekliğiyle bu kadar çelişemeyeceğini vurguluyor. (EVRENSEL)