'Nevzat Aydın resmi belgede sahtecilik ve yalan beyan suçu işledi'
Pandemi ile birlikte iş yükleri artan motokuryelerin sorunları daha görünür olmakla birlikte çözülmedi. Resmi kayıtlara göre sadece salgın döneminde 190 motokurye önlenebilir nedenlerden ötürü yaşamını yitirdi. Buna karşın dijital alışveriş ve motokurye hizmeti veren şirketlerin karları arttı.
Son zamanlarda hak ihlalleri ve örgütlenme özgürlüğüne yönelik müdahaleleri ile kendisinden söz ettiren Yemek Sepeti’nde de DİSK’e bağlı Nakliyat-İş’in yetki başvurusu iş kolu değişikliği ile en azından bir sürede olsa boşa düşürülmeye çalışıldı. İşçiler bu yüzden aşılamada öncelikli grupta yer alan bir iş yaparken büro iş kolunda göründükleri için Covid-19 aşısı olamıyor.
Yemeksepeti İşçi Komitesi Temsilcisi Kaan Gündeş, kuryelerin yaşadıklarını Cumhuriyet’ten Miray Özbilek’e anlattı.
Gündeş, "Yemeksepeti ve onun benzeri sipariş firmaları, teslimat, taşımacılık şirketleri, temel olarak hıza ve performansa dayalı bir çalışma rejimiyle işliyorlar. Ve bu hız ve performansa dayanan çalışma rejimi, aslında hem motokuryelerin hem de depo işçilerinin, oldukça vahim iş kazalarına hatta genel olarak iş cinayetlerine kurban gitmelerine sebep oluyor. 2020'de en azından tespit edebildiğimiz ve kayıtlara geçen 190 motokurye arkadaşımızı kaybettik. Bu kazaların yaşanmasının sebebi, hızın ve baskının bir çalışma rejimi olarak uygulanması" dedi.
‘HIZ BASKISINA TESLİM OLMAK ZORUNDA KALIYORLAR’
Yemeksepeti ve Yemeksepeti Banabi'de, kuryelerin bir siparişi 15 dakikada teslim etmesinin beklendiğini ve motokuryenin 1 saat içerisinde teslim etmesi gereken sipariş sayısının 4 olduğunu aktaran Gündeş, şu ifadeleri kullandı:
"Motokurye arkadaşların telefonlarına bir uygulama indiriliyor. Orada da yine bir hız baskısı var. Bu çevrimiçi uygulama üzerinden; motokurye arkadaşlarımızın siparişi ne zaman teslim aldıkları, yolu kaç dakikada gittikleri, ne zaman teslim ettikleri ve kaç paket taşıdıkları dahi takip ediliyor. Onu o sisteme girmek durumundalar. Mesai giriş çıkışları da bu sistem üzerinden oluyor. Ve bu uygulamayla girilen bilgiler üzerinden, dönemsel performans raporları hazırlıyor Yemeksepeti şirketi. Ve bu performans raporlarında renklerle verilmekte olan birtakım kodlar var. Yeşil, kırmızı kodlar var... Performans raporlarında kırmızı kod geldiyse, bu demek oluyor ki patronun dilediği kadar paket taşıyamamış o kurye veya patronun dilediği hızda siparişleri teslim edememiş. Dolayısıyla o performansı düzeltmek için, bölge sorumlunuzdan veya müdürünüzden belirli bir baskıyla karşılaşıyorsunuz. İşinizi kaybetme tehlikesiyle karşı karşıya kalıyorsunuz. Mesele mobbinge kadar varabiliyor. Ve motokuryelerin bir kısmı, aile kurmuş olan evli insanlar. Dolayısıyla bu tehditleri bir kenara koyup işi terk edebilecek insanlar değiller. Bu hız baskısına teslim olmak zorunda kalıyorlar."
Gündeş, "O ay en çok sipariş teslim etmiş şubeye bir tepsi baklava hediye ediliyor. O ay en fazla sipariş teslim etmiş kuryeye, o ay 1 günlük izin veriliyor. Bu da daha fazla çalıştırmaya ve sömürmeye dönük bir teşvik politikası. Bu da ölümleri oldukça artırıyor" dedi.
‘MOTOKURYELER, KENDİ SEKTÖRÜNÜN KENDİ SENDİKALARINDA ÖRGÜTLENMEK İSTİYORLAR’
İşkolu değişikliğinin resmi belgede sahtecilik ve resmi belgede yalan beyan suçlarına dahil olduğunu savunan Gündeş "Nevzat Aydın'ın Çalışma Bakanlığı'na böylesine bir talep iletmesi ve bu talebin de yerine getirilmesine rağmen; aslında bu yasal değil. Taşımacılık sektöründeki sendikalar, iş kollarının değiştirilmesine karşı bir dava açmak durumundalar ve bu davanın kazanılacağına eminiz. Ancak bizler, burada Yemeksepeti patronu Nevzat Aydın'ın yaptığının, TCK 204, resmi belgede sahtecilik ve TCK 206, resmi belgenin düzenlenmesinde yalan beyan suçlarını oluşturduğunu düşünüyoruz. Dolayısıyla taşımacılık sektöründe bulunan sendikalar suç duyurusunda bulunmasa dahi, çünkü TCK 204 ve TCK 206 şikayete tabi değildir, savcıların resen harekete geçmesi gerekiyordu. Ama burada temel problemlerden birisi, Türkiye'de bu suça karşı harekete geçebilecek bir savcının olup olmadığı. Olmadığını bildiğimiz için, Yemeksepeti İşçi Komitesi, biraz da bu mantığın üzerine kuruldu. Her ne kadar Yemeksepeti patronu, motokuryeleri ofis çalışanına döndürdükten sonra Hak-İş'i önermiş olsa da, biz bunun doğru olduğunu düşünmüyoruz. Motokuryeler, kendi sektörünün kendi sendikalarında örgütlenmek istiyorlar. O yüzden iş kolu değişikliğini dönüştürmek için mücadelemize devam edeceğiz" şeklinde kararlı olduklarını vurguladı.
‘BAŞKA ANAYASAL HAKLARA SALDIRILAR DA VAR’
Gündeş, motokuryelerin taleplerini şöyle sıraladı:
"Motokuryelerin mesai saatlerinin oldukça keyfi bir şekilde uzatıldığını görüyoruz. Ücretlerinin tam yatırılmadığını görüyoruz. Mesela mesai saati 10'dan 12'ye çıkarıldığında o 2 saatlik farkın yatırılmadığını görüyoruz. Benzer şekilde mesela hastalanıp, 2 günlük rapor aldıklarında, o hafta yaptıkları fazla mesainin, bu rapora dayandırılarak ödenmediğini görüyoruz. Bu yüzden başka anayasal haklara saldırılar da var. Mobbing var, sürgünler var. Koşullara itiraz edenlerin şehirden şehire sürülmesi var.
"Kod29 çok keyfi bir şekilde kullanılıyor. Aslında Kod29'un içerdiği suçları işlememiş olan işçiler, birtakım başka politik sendikal anlaşmazlıklar dolayısıyla Kod29 gerekçe gösterilerek işten çıkartılıyor.
"Şubeler ve kuryeler arası yarış teşvik ediliyor. Bu yarışların teşvik edilmesinin sonlandırılması gerekiyor. İşçi sağlığı ve güvenliği önemlerinin alınması gerekiyor. Kuryelerin kullandıkları motorların lastikleri adi. Banabi'nin yağmurlukları ve botları yağmurda su geçiriyor. Nitelikli lastikler ve nitelikli koruyucu ekipmanlar, yağmurlar ve botlar gibi; işçilerin sağlığını ve güvenliğinin korunabilmesi için önlemler alınması gerekiyor. Bütün bu sorunların çözümünde de sendikalaşma yatıyor."
