Sanatta ve sporda ötekilerin var olma çabası

İbrahim TEKPINAR

Yakın dönemimizin ilk dijital devrimlerinden biri İran'da meydana geldi. Humeyni, toprak reformu sırasında yaşayan olaylara muhalefet ettiği için Şah Rıza Pehlevi tarafından tutuklandı. Hükümet karşıtı olaylar daha da şiddetlendi ve bu sebeple şah, Humeyni’yi sürgüne gönderdi. Humeyni ilkin Türkiye’de bir süre Ankara daha sonra Bursa’da kaldıktan sonra Fransa’ya sürgünlüğünü sürdürdü. Sürgünde olan Humeyni telefon aracılığıyla vaazlarını ulaştırıp, camilerde ve bir şekilde taraftarlarına propagandasını yapabiliyordu.

Humeyni'nin kasetlerindeki vaazları sebebiyle bu devrime kaset devrimi de denildi. Humeyni şahı devirince ilk iş olarak kendi muhaliflerini ya hapishanelere ya sürgünü veya ölüme göndererek bir şekilde Cioran'ı haklı çıkarır. " Yeni bir iman öneren kişi zulme uğrar, kendi de zalimleşinceye kadar: doğrular, polisle çelişkiye düşülerek başlar ve polise dayanılarak biter."  Dijital devrim örneği olmasa da sanatın etkin bir şekilde kullanımına örnekler arasında en akla gelen örnek sinema ve Yahudilerdir. Yine Sovyetler Birliği de radyoyu etkin bir propaganda aracı olarak kullanmıştır. Amerikalılar ise sinemanın etkin gücünü Walt Disney ve Hollywood yardımlarıyla yapılan filmler aracılığıyla kullanmış ve başka hikayeleri dünyaya pazarlamıştır. Jamestown katliamı sırasında İngilizler tarafından öldürülen, kaçırılıp daha sonra da misyonerler tarafından dini değiştirilen Prenses Pocahantas klasik bir Kızılderili ve beyaz adam aşkını anlatan çizgi filme dönüştürülmüştür. Şef kızını kaçıran İngilizlere şöyle seslenir:  ''Neden sevgi elde etmek varken güce başvuruyorsunuz? Neden size yiyecek sağlayan bizleri yok ediyorsunuz? Savaşla ne alabilirsiniz?'' Yine Türkiye de hukuksuzluk ve her türlü gayrı resmi işin yapıldığı dönemlerde  asker ve polis dizilerine para akıtılması, polis ve askerlerin itibar show'una dönüşen dizilerin patlaması da benzer minvaldedir. Çünkü; kültürel iktidar kimin elindeyse onun hikayesi anlatılır. Peki ötekilerin hikayesi? Ötekiler kendilerini iktidar ve her türlü baskıdan azade edebileceği alanlarda var etmeye ve kanıtlamaya girişir. Kültür sanat, spor vb...

Siyahlar, hikayelerini ve halklarının öfkelerini sporun neredeyse her alanında başarılı olarak anlatmışlardır. Bu başarılarının altında yatan sosyolojik neden tüm ötekilerin var olma çabasıyla neredeyse aynı. "Ezilen ve hor görülen siyahiler beyazlar gibi iş dünyasında rahatlıkla yer bulması çok zor olmasından dolayı, kötü yola düşmek istemeyen ve kaliteli bir hayata sahip olma arzusu taşıyan siyahiler sporcu olmayı seçiyor. Bugün ABD’de basketbol ve rugby takımları başta olmak üzere ve dünyanın her yerinde (özellikle futbol takımlarında) saha sporları kadrosunda siyahları görürüz." 1968 Meksika Olimpiyatları ve "Siyahların Gücünü gösteren yumrukların havaya kaldırılması", 1936 Berlin Olimpiyatlarında 100 m, 200 metre 4x100 metre ve uzun atlamada 4 altın madalya kazanan Owens'ın başarısı dünyaca bilinen protesto ve olaylardır ve bu şekilde siyahlar seslerini duyurmaya çalışmışlardır. Holokosttan kurtulan veya holokost mağduru ailelerin çocukları olan Yahudilerin hem sinema da hem özellikle felsefe ve sosyal bilimlerde önemli filozoflar yetiştirmesinin asıl sebebi de yine aynı sebeplerdir.