AİHM'den zorunlu askerliğe dair karar: Alternatif kamu hizmeti seçeneği olmaması hak ihlali
AİHM, bir avukatın, askeri yükümlülüğe vicdani retçi olduğunu belirterek itiraz etmesi üzerine hapse mahkum edildiği davada emsal oluşturabilecek bir karar verdi. Zorunlu askerlik yerine alternatif kamu hizmeti seçeneği sunulmaması hak ihlali sayıldı.
Artı Gerçek - Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) Türkiye'yi vicdani retçiler için alternatif kamu hizmeti belirlemek zorunda bırakabilecek emsal bir karara imza attı.
Gökçer Tahincioğlu'nun haberine göre, AİHM zorunlu askerlik uygulaması ile ilgili kritik bir karara imza atarak, yasalarda, zorunlu askerlik yapmak istemeyenler için alternatif kamu hizmeti seçeneği sunulmamasını hak ihlali saydı.
Karar, Kıbrıslı bir avukatın, bir günlük askeri yedek hizmet yükümlülüğüne vicdani retçi olduğunu belirterek itiraz etmesi üzerine hapse mahkum edildiği davada verildi.
Daha önce, vicdani ret ile ilgili davalarda "işkence yasağı" kuralının ihlal edildiğini belirten ve vicdani ret hakkını düzenlemenin ülkelerin takdir yetkisinde olduğunu vurgulayan AİHM, bu kez, zorunlu askerliğin düşünce, vicdan ve din özgürlüğü hakkının düzenlendiği 9. Maddeden ihlal kararı verdi. Karar, emsal oluşturabilecek.
Türkiye, seri kararlar verilmesi durumunda vicdani retçiler için zorunluğu askerliğe alternatif kamu hizmetleri belirlemek zorunda kalabilecek.
KARARA KONU DAVADA NELER YAŞANDI?
KKTC’de, Lefkoşa’da yaşayan bir avukat, 1 yıllık askerlik hizmetini yerine getirdikten sonra yedek subay olarak (rezerve statü) her yıl 1 gün yedek hizmet yapması için askere çağrıldı. Bu göreve birkaç kez giden avukat, daha sonra gitmeyi reddettiği için para cezasına mahkûm edildi.
ALTERNATİF SİVİL HİZMET İSTEDİ
Bu cezayı da ödemeyen avukat, vicdani ret hakkı kapsamında yedek askerlik hizmetini yerine getirmeyi bilerek reddettiğini bildirdi. Avukat, yetkili makamlara, askerlik dışında alternatif sivil hizmet yapmaya hazır olduğunu da iletti. Lefkoşa'nın askersizleştirilmesi kampanyasına, Kıbrıs'ın iki kesimi arasındaki anlaşmazlıklara barışçıl bir çözüm arayışını savunan çeşitli faaliyetlere katıldığını da açıklayan avukat, hakkında açılan davada, "Benim inancım, Kuzey Kıbrıs'la ilgili sorunun silahla veya şiddetle çözülemeyeceğidir. Savaşın insanlığın kaynaklarını tükettiği göz önüne alındığında, barışçıl bir çözüm bulunması gerektiğini düşünüyorum" ifadelerini kullandı.
Güney Kıbrıs’ta da vicdani retçilerin sayısının arttığına işaret etti.
10 GÜN HAPSE MAHKUM EDİLDİ, DAVAYI AİHM'E TAŞIDI
Avukat, hakkında açılan dava sonunda, Askeri Seferberlik Kanunu’na muhalefet suçundan 10 gün hapse mahkûm edildi ve bu cezayı AİHM’ye taşıdı.
AİHM, Avrupa Konseyi KKTC’yi devlet olarak tanımadığı için ihlal iddialarını Türkiye aleyhine açılmış dava olarak görüşüyor. Bu davayı da Türkiye aleyhine açılmış olarak görüştü.
Hükümet, davada, yedek rezerve hizmetin zorunlu askerlik anlamına gelmediği savunmasını yaptı ancak AİHM, bunu da zorunlu askerlik olarak saydı.
OYBİRLİĞİYLE İHLAL KARARI
Türk yargıç Saadet Yüksel'in de görev yaptığı AİHM Dairesi, oybirliği ile zorunlu askerliğe alternatif sivil hizmetin yasalarda olmamasının Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 9. Maddesinin ihlali anlamına geldiğine karar verdi.
AİHM, 2016’da da vicdani ret hakkıyla ilgili bir dosyayı karara bağlamıştı ancak orada dini sebeplerle askerlik yapmak istemeyen kişiye yönelik eylemler işkence ve kötü muamele yasağının ihlali olarak yorumlanmıştı. Vicdani reddi tanımak konusunda devletin takdir yetkisi olduğu yorumu da yapılmıştı.
VİCDANİ RET NEDİR?
Vicdani ret, bireyde vücut bulan savaş karşıtı bir tutumdur. En kısa tanımıyla; bir bireyin ahlaki tercih, dini inanç ya da politik görüşleri nedeniyle askerlik yapmayı reddetmesidir.
Türkiye'de 1990'lı yılların başından günümüze kadar devam eden süreçte, Türkiye'deki vicdani retçiler, vicdani retleri nedeniyle askerlik hizmetini yapmayı reddettikleri için bir dizi insan hakları ihlaline maruz kaldı.
TÜRKİYE'DE YASAL OLARAK TANINMIYOR
15 aylık askerlik hizmeti 19-40 yaş arası erkekler için zorunlu. Vicdani ret uluslararası insan hakları standartlarında tanınıyor. Ancak, Türkiye uluslararası insan hakları mekanizmalarınca temel bir insan hakkı olarak kabul edilen vicdani ret hakkını hala tanımadı. Vicdani ret hakkının yasal olarak tanınmamasıyla birlikte vicdani retçiler için alternatif bir sivil hizmet alanı da mevcut değil. (HABER MERKEZİ)
Adalet Divanı'ndan Suriyeli vicdani retçiler lehine karar: Almanya yeniden inceleyecek
İsrailli vicdani retçiler anlattı: 'Siyasi bir sorunun askeri bir çözümü yoktur'
Gazze savaşının ilk vicdani retçisi Tal Mitnick: Şiddetin çözümü şiddet değil
'Devletini seven muhbir'den vicdani retçi Şendoğan Yazıcı hakkında sayısız ihbar
