Belediye Meclisi, İl Genel Meclisi ve Büyükşehir Belediye Meclisi nedir, üyeleri nasıl seçiliyor?

Artı Gerçek - Pazar günü yapılacak yerel seçimlerde, seçmenlerin sandığa atacağı oy pusulalarının türleri, hangi illerde yaşadıklarına göre değişecek. En büyük fark ise meclis seçimlerinde olacak. Büyükşehir olmayan illerde yaşayanlar hem İlçe Belediye Meclisi, hem de İl Genel Meclisi için oy kullanacak. Büyükşehirlerde ise yalnızca İlçe Belediye Meclisi için oy kullanılacak.

Bunun nedeni, İl Genel Meclisi'nin bağlı olduğu il özel idarelerinin, 2014’te yapılan yasal değişiklikle büyükşehirlerde kaldırılmış olması. Büyükşehirlerde bunun yerine, ilçe meclis üyelerinin bir kısmının temsil edildiği bir Büyükşehir Belediye Meclisi bulunuyor.

İL ÖZEL İDARESİ VE İL GENEL MECLİSİ NEDİR?

İl özel idaresi, il halkının mahalli müşterek nitelikteki ihtiyaçlarını karşılamak üzere kurulan ve karar organı seçmenler tarafından seçilerek oluşturulan, idari ve mali özerkliğe sahip kamu tüzel kişiliği.

BBC Türkçe'den Onur Erem'in derlemesine göre, valinin başkanlık ettiği il özel idaresinin karar organı il genel meclisi ve bu meclisin üyeleri seçimle belirleniyor. İl özel idaresinin yürütme organı olan il encümeni ise il genel meclisi tarafından her yıl seçiliyor.

İl Genel Meclisi'nin diğer görev ve etkileri arasında şöyle maddeler yer alıyor:

* İl özel idaresi faaliyetlerini ve personelinin performans ölçütlerini görüşmek ve karara bağlamak,
* Bütçe ve kesin hesabı kabul etmek,
* İl çevre düzeni plânı ile belediye sınırları dışındaki alanların imar plânlarını görüşmek ve karara bağlamak,
* İl özel idaresi yatırımlarının yap-işlet veya yap-işlet-devret modeli ile yapılmasına, il özel idaresine ait şirket, işletme ve iştiraklerin özelleştirilmesine karar vermek.

KONTENJAN NASIL BELİRLENİYOR?

İl Genel Meclisi'nde her ilçeye nüfusuna göre kontenjan ayrılıyor:

Nüfusu 100 binden büyük ilçelere, her 100 binlik nüfus için ek bir temsilci daha veriliyor. İl Genel Meclisi'ne her ilçeden seçilecek üyeleri belirlemek için önce tüm parti ve bağımsız adayların oy oranından yüzde 10 çıkarılıyor. Geriye kalan oylar üzerinden D’Hont sistemine göre dağıtım yapılıyor. D’Hont sisteminin yüzde 10 çıkarıldıktan sonra uygulanması, büyük partilere çok yüksek oranlarda temsil sağlayabiliyor.

İLÇE BELEDİYE MECLİSİ NEDİR?

Hem büyükşehirlerde hem de diğer illerde ilçe belediyelerinin meclisleri için de oylama yapılıyor. İlçe belediye meclisleri, büyükşehir olmayan illerde o ilin merkezinin bir merkez ilçesi olması nedeniyle il genelini temsil eden bir yapı değil, yalnızca merkez ilçesini temsil eden bir yapı.

Bu meclisin görev ve yetkileri arasında şunlar var:

* Belediyenin imar planlarını görüşmek,
* Bütçeyi kabul etmek,
* Borçlanmaya karar vermek,
* Stratejik plân ile yatırım ve çalışma programlarını,
* Belediye faaliyetlerinin ve personelinin performans ölçütlerini görüşmek,
* Belediye başkanıyla encümen arasındaki anlaşmazlıkları karara bağlamak,
* Belediye yatırımlarının yap-işlet veya yap-işlet-devret modeli ile yapılmasına; belediyeye ait şirket, işletme ve iştiraklerin özelleştirilmesine karar vermek yer alıyor.

İLÇE BELEDİYE MECLİSİ ÜYELERİ NASIL SEÇİLİYOR?

Bu meclislerin üyeleri, TBMM seçimlerine göre daha karmaşık bir yolla yapılıyor. Üstelik TBMM’dekinden daha farklı uygulanan bir baraj sistemi de var. Öncelikle, ilçe meclislerinin üye sayıları nüfuslarına göre belirleniyor. İlçe belediye başkanlığı seçimini kazanan kişiye de bu meclise kendi istediği üyeleri sokması için bir kontenjan ayrılıyor. Önce kontenjan üyeleri meclise girerken, geri kalan üyeler ise partilerin oylarına göre paylaşılıyor. Fakat meclis üyelerini paylaştırılmadan önce tüm partilerin ve bağımsız adayların aldığı oydan yüzde 10 çıkarılıyor. Bu nedenle yüzde 10’un altında oy alan partiler veya bağımsız adaylar ilçe meclisinde temsil edilemiyor.

YÜZDE 10 BARAJ ETKİSİ

Genel seçimlerde baraj uygulaması 2022’deki bir yasal değişiklikle yüzde 7’ye çekilse de bu ilçe belediye meclisleri için değiştirilmedi. Yüzde 10 çıkarıldıktan sonra d’Hont sistemi uygulanıyor. Genel seçimlerden farklı olarak, belediye meclisindeki d’Hont sisteminde önce yüzde 10’luk oy silinip onun üzerinden hesaplama yapıldığı için en büyük parti diğerlerine kıyasla daha fazla temsilci çıkarıyor.

BÜYÜKŞEHİR BELEDİYE MECLİSİ NEDİR, ÜYELERİ NASIL SEÇİLİYOR?

Büyükşehir Belediye Meclisi'nin yetkileri arasında büyükşehir bütçesinin kabulü, ilçe belediyelerinin bütçelerinin kabul edilmesi ve gerektiği taktirde değiştirilerek kabul edilmesi, ilçe belediye meclisleri tarafından alınan imara ilişkin kararların gelişinden itibaren 3 ay içinde nazım imar planına uygun olduğu hususunda incelemek veya değiştirerek kabul etmek ve büyükşehir belediyesi örgüt birimlerinin kurulması, kaldırılması ve birleştirilmesine karar vermek yer alıyor.

Büyükşehir Belediye Meclisi, büyükşehirlerdeki ilçelerin belediye başkanları ve bazı meclis üyelerinden belirleniyor. Her bir ilçe belediye meclisi üye sayısının beşte biri kadar temsilciyi, Büyükşehir Belediye Meclisi'ne gönderebiliyor. Beşe bölününce tam sayı çıkmadığı durumda bu sayı bir alt sayıya yuvarlanıyor. İlçelerden büyükşehir belediye meclisine gönderilecek üyeler, ilçe belediye meclisine giriş sıralarına göre belirleniyor. (Kaynak)

Yerel seçimlerde oy kullanma rehberi: Kaç tane oy pusulası verilecek, hangi pusula ne renk olacak?

Zülfü Livaneli 1994 seçimlerini hatırlattı, İmamoğlu'na oy istedi: Çok önemli bir seçim

Yerel seçimler dünya basınında: 'İstanbul'da sonucu Kürtler ve İslamcılar belirleyecek'