Dersim'de korku hakim: HDP baskı altında çalışma yürütüyor

Remzi BUDANCİR

ARTI GERÇEK - Kürt kentlerine yaptığımız seçim gezimiz Dersim ile devam ediyor. Sol, sosyalist yapısı ile bilinen Dersim’in yüzde 90’ı Alevi. 17 Kasım 2016 tarihinde Dersim belediyesine kayyım atandı. Tutuklanan belediye eş başkanları Ali Bul’a 8 yıl 9 ay hapis cezası verildi, Nurhayat Altun ise 22,5 yıl hapis cezası istemi ile yargılanıyor. Her iki eşbaşkan da tutuklu.

Dersim’de sadece eşbaşkanlar değil, bir çok parti üyesi ya tutuklandı, ya da yargılamalarla karşı karşıya kaldı. HDP’lilere yönelik gözaltı ve soruşturmalar 2016 yılından bu yana devam ediyor.

İKİ KAYYIM DEĞİŞTİ

Dersim Belediyesine, 17 Kasım 2016’da Vali Yardımcısı Olgun Öner kayyım olarak atandı. 19 Ocak 2017’de İçişleri Bakanlığı tarafından bu görevden alınan kayyım Öner’in yerine Vali Osman Kaymak atandı. Kaymak aynı yılın Haziran ayında Samsun’a atanmasının ardından yerine Kadıköy Kaymakamı iken kente Vali olarak atanan Tuncay Sonel getirildi. Vali Sonel, 2017 yılından bu yana hem kentin Valisi hem de kayyımı olarak görev yapıyor.

KAYYIM ADINI PARKA VERDİ

Dersim belediyesini yöneten kayyımın faaliyetleri de oldukça tartışmalı. Kentte çevre düzenlemesine ağırlık veren kayyım, kentin ana caddelerini ışıklandırdı, Lale motifli elektrik direklerini dikti. Munzur nehrini setlerle ikiye bölerek, rafting parkuru oluşturdu. Munzur nehrinin dokusuna uygun olmayacak şekilde dolgu yaptırdı. Munzur nehrine Türk bayraklı iki yeni köprü kurdu. Diğer kentlerde olduğu gibi Dersim’de de cadde isimleri değiştirildi. İddiaya göre kayyım, caddelere yakın çevre, arkadaş ve tanıdıklarının isimlerini verdi. Vali Tuncay Sonel Dersim’de belediye adına yaptığı çalışmalara da kendi adını vermeyi ihmal etmedi. Munzur nehrinde yapılan parka Valinin ismi verildi. Parkın girişine, "Vali Tuncay Sonel Rafting Eğitim Merkezi" tabelası asıldı.

KAYYIM KİRALARI YÜKSELTTİ, 10 YILLIK KİRAYI PEŞİN İSTEDİ

Kayyımın uygulaması bunlarla sınırlı kalmadı. Belediyeye ait taşınmazları kiralayan esnaf, kendilerine yönelik uygulamalardan şikayetçi. Belediye kayyımdan önce dükkân, iş hanı, otopark gibi taşınmazların kirasını aylık alıyordu. Kayyım bu uygulamayı tamamen değiştirdi. Belediyeye ait dükkânların kirasını yükselten kayyım, ayrıca 10 yıllık kiranın peşin verilmesini istedi. Kayyımın bu dayatması birçok esnafı batma noktasına getirmiş durumda.

OYLARIN BÖLÜNME KAYGISI VAR

Kayyımla yönetilen belediyeyi geri alma hedefinde olan HDP, kayyıma karşı EMEP, ESP ve Partizan’la oluşturduğunu güç birliği ile 31 Mart seçimlerine girecek. Dersimlilerin beklentisi iktidarın kayyım tehdidine karşı seçimlere güç birliği ile gidilmesi yönündeydi. Ancak Ovacık Belediye Başkanı Mehmet Fatih Maçoğlu, TKP listesinden Dersim belediye başkan adayı olunca durum değişti. Kentte oyların bölünmesinin hangi partiye yarayacağını şimdiden kestirmek güç.

PARTİLERİN DURUMU

Dersim’de önceki yıllarda yapılan seçimler sonuca dair işaretler veriyor. Dersim'de 2014 yerel seçimlerinde BDP (HDP) yüzde 42,4 ile 7 bin 244, CHP ise yüzde 30,8 ile 5 bin 258 oy almıştı. Dersim Demokratik Halk Dayanışması (DDHD) adayları Ali Tacar Dersim merkezde bağımsız, Mehmet Fatih Maçoğlu ise Ovacık’ta TKP çatısı altında seçime girmişti. Ali Tacar, Dersim merkezde sadece 2 bin 290 oy alabilmişti. 31 Mart yerel seçimlerinde Dersim merkez belediyesi için 21 bin 258 seçmen oy kullanacak. Bu seçimde merkezde TKP adayı olarak seçime giren Maçoğlu, 2014’te oranla oyunu arttıracağa benziyor. Kentte, Maçoğlu’nun en fazla CHP’nin politikasından rahatsız olan seçmenden destek alacağı yönünde yorumlar var.

MAÇOĞLU 2014 SONUCUNU DEĞİŞTİREBİL Mİ?

Maçoğlu’nun temsil ettiği siyasal yapı 2014 yılında kent merkezinde 2 bini aşkın oy almıştı. Ovacık Belediye Başkanlığı pratiği, medyada görünür olması Maçoğlu’nun popülerliğini arttırdı. Bu durum gençler üzerinde etkili ancak orta yaş, yaşlı ve politik seçmen üzerinde bir etkisi olacağına ihtimal verilmiyor. Bu durumun ilk olmadığını, Dersimde sol örgüt ve partilerin yıllardır bir biri ile yarıştığını ifade eden Dersimliler, "2014 seçimlerinde de bu yarış vardı. O zaman DTP kazandı. Kendini HDP’li diye tanımlayan seçmen kendi partisinden başka yere oy vermez. Ancak CHP’nin durumu kritik gibi. CHP’nin politikasından rahatsız olan seçmenin gideceği adres durumu değiştirebilir" diye anlatıyor.

DERSİM’DE MAÇOĞLU’NUN SEÇİM BÜROSU HAREKETLİ, CHP DURGUN

Dersim’de siyasi partiler seçim çalışmalarına başladı. Maçoğlu’nun seçim bürosu oldukça yoğun görünüyor. Büronun bulunduğu sokak TKP bayrakları ile donatılmış durumda. Hummalı bir çalışma göze çarpıyor. TKP’nin seçim bürosuna oranla CHP’nin seçim bürosu ise oldukça durgun. Kentte belirli aralıklarla geze seçim arabası dışında başka bir hareketlilik görünmüyor. CHP’nin bu seçimde Dersim’de 2014 yerel seçimin altında oy alacağı yorumları yapılıyor.

HDP BASKI ALTINDA ÇALIŞMA YÜRÜTÜYOR

Dersimde rakiplerine oranla HDP üzerinde çok yoğun baskı var. İktidarın hedefinde olan HDP, diğer partilere oranla seçim çalışmasına geç başladı. Kayyım atanan belediyeyi geri alma hedefinde olan HDP’nin motivasyonu yüksek olmasına yüksek ama baskılar çalışmalarına engel teşkil ediyor. Seçim araçları durdurulup kimlik kontrolünden geçiliyor, mahallelere giren HDP’lileri zırhlı araçlar takip ediyor. Birçok HDP seçmeni, seçim bürosuna gitmeye çekindiğini ifade ediyor. HDP çalışanları ise ev ev dolaşarak seçmenine ulaşmaya çalışıyor.

HDP SEÇİM BÜROSUNUN ÖNÜNDEN GEÇEN KADIN İŞTEN ATILDI

Dersim’de HDP’nin seçim çalışmasına katılmak, yada bu yönlü görüntü vermek sorun oluşturuyor. Özellikle çalışanlar, HDP’nin hiçbir etkinliğine katılamıyor. Katıldıkları durumunda işlerinden oluyor. Bunun en somut örneği Çarşamba günü yaşandı. HDP Dersim merkezde seçim bürosu açıyordu. O sırada İş-Kur üzerinden işe alınan bir kadın evine gidiyordu. Kadının anlattığına göre, seçim bürosu evinin yakınında açılıyordu. Kendisi işten çıkıp eve doğru gittiğinde kalabalık olduğu için birkaç dakika kalabalığın dağılması için duraksamış. O sırada birileri onu görmüş. Kadın eve gittiğinde çalıştığı kurumun müdürü kendisini arayarak işine son verildiğini bildirmiş. Gerekçe ise HDP’nin seçim bürosu açılışı. İşinden olan kadın, işe geri alınabilir gerekçesi ile konuşmak istemedi. Bunun ilk olmadığını ifade eden HDP’liler, iktidarın ekmek tehdidi ile insanları partilerinden uzak tutmaya çalıştığını anlatıyor.

"DİĞER PARTİLER DE İKTİDARIN KAYYIM TEHDİDİNİ KULLANIYOR"

Cumhurbaşkanı ve AKP Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın "Gerekirse kayyım atarız" açıklaması en çok konuşlan konu. Mahallelerde seçim çalışması yapan HDP’liler en çok "Tekrar kayyım atanır mı" sorusu ile karşılaşıyor. Mahallelerde çalışma yapan bir HDP’li, şunları anlattı: "En ‘Tekrar kayyım atanır mı’ sorusu ile karşılaşıyoruz. Tabi durumu anlatıyoruz. En çok bizi üzen durum bu söylemi muhalefetin dillendirmesi... Mahalleleri dolaşıyoruz. Gittiğimiz evlere bizden önce diğer partiler gitmişler. ‘HDP’ye oy verirseniz kayyım atanır’ demişler. Böyle bir şey olabilir mi? Bunu diğer partiler yapıyor. İktidarın kayyım tehdidini diğer partiler kullanıyor. Aklımıza şu soru geliyor. Siz iktidarla birlikte mi çalışıyorsunuz."

"ÇARŞIDA ELİMİZİ SIKAN ERTESİ GÜN GÖZALTINA ALINIYOR"

HDP’nin seçim bürosunda mahalle çalışması yapan grupların hareketliliği göze çarpıyor. HDP’lilerin hedefi ise korkudan kendileri ile temastan kaçınan seçmenine ulaşmak. O açıdan çalışmalar mahallelerde yoğunlaşmış durumda. Dersim’de çok güçlü bir şekilde seçimlere girdiklerini ifade eden Dersim Devrimci Güç Birliği eşbaşkan adayı Nurşat Yeşil, kentte karşılaştıkları engellemeleri şu sözlerle anlattı: "Türkiye’nin her yerinde HDP’ye yönelik engellemeler var. Dersim’de de var. Örneğin esnafları geziyoruz. Zırhlıların yada sivil polislerin eşliğinde geziyoruz. Seçim bürolarını açıyoruz, sivil polisler seçim bürolarımızın içine geliyor nerdeyse. Çarşamba günü şehirde operasyon yapıldı, seçim çalışması yürüten parti yönetimindeki 4 arkadaşımız gözaltına alındı. Seçmenimiz korkuyor. Çok ciddi bir baskı var. Sokakta yürürken biri elimizi sıksa, ertesi gün başına ne geleceğini bilemiyor. Böyle bir hava oluşturulmuş maalesef. Bölgenin her tarafında seçmen rengini beli etmiyor. Bunu söyleyebiliriz. Bire bir görüştüğümüzde bizim yanımızda olacaklarını söylüyor halkımız. Dersim’de çok güçlü bir şekilde seçimlere giriyoruz. Halkımız kayyımdan dolayı ne yapması gerektiğini iyi biliyor. Halk görüyor. Biliyor her şeyi. Bire bir görüştüğümüzde bize, ‘Bir gün bile olsa biz seçelim, sonrasında kayyım atanıyorsa atansın’ diyen çok geniş bir kesim var Dersim’de."

DEMİR: BİR ARAYA GELMEYİP AYRI DÜŞENLER KENDİLERİ DÜŞÜNMELİ

Dersim Devrimci Güç Birliği eşbaşkan adayı Hıdır Demir, Maçoğlu’nun ayrı aday olması ve halkın ittifak sağlanmamasına yönelik eleştirilere değindi. Devasa devlet gücünü arkasına almış tek adama karşı tek tek, blok blok durarak karşı konulamayacağını iyi bildiklerini söyledi.

Bunu ancak demokratik devrimci güçlerin birleşerek durdurabileceğini hatırlatan Demir, şunları söyledi: "2019 yerel seçimleri, devrimci güç birliğinin üzerinde uzlaştığı temel bir mesele vardı. Bir tek adam ve rejimi var. Bu tek adamın bu dönemden daha çok güçlenerek çıkmaması için, bunu durduracak, buna dur diyecek şekilde halk güçlerini bir araya getirerek bunu geri püskürtmek şeklinde bir fikir vardı. Dolayısıyla Demokratik Güç Birliği tek adama karşı, onun iz düşümü olan yerelde de kayyımlara karşı ortaklaşan bir fikir üzerinden hareket etti. Bu fikir üzerine düşünenlerin yaklaşımı buydu. Bunun dışında kalanlarında yaklaşımı başka temeller üzerinde olduğu açıktır. Dolayısıyla biz o arkadaşlarımıza, o dostlarımıza da neden ayrı düşüldü diye sorulduğunda, bu noktaya bakılmasını isteriz. Bu temel üzerinden biz bir araya geldik. Ama bu temel üzerinden bir araya gelmeyip te ayrı düşenler de, halkımız, kendileri değerlendirebilmelidir."

MAÇOĞLU: DOSTLARIMIZ VE KURUMLARIMIZ BU SÜRECİ İYİ YÖNETEMEDİ

Dersim’de olduğumuz gün TKP’nin adayı Mehmet Fatih Maçoğlu, HDP seçim bürosunu ziyarette bulunmuştu. Artı Gerçek’e konuşan Maçoğlu, halkın kentte HDP ile ittifak sağlanmamasına yönelik eleştirileri hakkında şunları söyledi: "Bununla ilgili benim konuşmam çok doğru değil. Sosyalist Meclisler Federasyonu, Türkiye Komünist Partisi, Türkiye Komünist Hareketi ve Emek Özgürlük Cephesi ortaklaştı. Birlikte Dersim Demokratik Halk Dayanışması kurdu. Ben SMF’liyim. Bu çalışmanın faaliyetini yürüten biriyim. Benim kurumumun dost kurumlarla bu tartışmayı yürüttüğünü biliyorum. Sonuçta biz 31 Marta endeksli bir siyaset yapmıyoruz. Halihazırda ittifaklar devam ettiği, ortaklaştığı mücadele alanları söz konusu. 24 Haziranda birlikte yürüdük. Yerel yönetimler sürecinde de dostlarımızla kurumumuz merkezi düzeyde tartışmalar yürüttü. Yerelde bir araya gelemedi. Bu aslında merkezi dostlarımızın, kurumumuzun bunu iyi yönetememesinden kaynaklı. Bu benimle alakalı olan bir durum değil."

DERSİMLİLER İTTİFAKTAN YANA, OYLARIN BÖLÜNME KAYGISI VAR

Dersim’de halkın genel beklentisi Mehmet Fatih Maçoğlu dahil tüm sol sosyalist güçlerin ittifak halinde olmasıydı. Genel kaygı ise oyların bölünmesi durumunda belediyenin CHP tarafından alınması. Mehmet Fatih Maçoğlu’nun ve HDP’nin temsil ettiği siyasi kurumlar ‘Dost kurumlar’ olarak tarif ediliyor. Kentte pek ihtimal verilmese bile oyların bölünmesi durumunda AKP’nin de aradan sıyrılma kaygısı yaşanıyor.

Kentte konuştuğumuz birçok kişinin kaygısı ise şu şekilde: "Merkez seçmen sayısı 20 bin civarında. 7 bin civarında oy alan belediye başkanlığını kazanır. Kentte binlerce asker, polis ve memur var. Bunları aileleri ile birlikte düşündüğümüzde çok fazla bir sayı çıkıyor. İş-Kur üzerinden ne kadar kişi oy vermeye ikna edildiğini kimse bilinmiyor. Oy kaydırmaları da var. Siyasi partiler bunun hesabını ya yapmıyorlar, yada bu tehlikeyi dikkate almıyorlar. Şu an için HDP birinci parti olarak görünüyor. Oyların bölünme riski var. CHP beklediği gibi bir oy almayabilir, AKP bile bunu fırsata çevirerek ikinci sıraya yükselebilir."

KAYYIM SİYASETİ SONUÇ VERMEZ

Doğa katliamı, kültür ve inanç asimilasyonu ile karşı karşıya olana Dersimliler kayyımla yönetilen belediyenin geri alınması gerektiği konusunda hemfikir. Kayyımın yaptığı sokak aydınlatmaları, çevre düzenlemesi gibi çalışmaları olumlu karşılayan da var, bunları eleştirenlerde. Dersim’de kayyım tarafından yapılan çalışmalar seçim sonuçlarını etkileyeceğe benzemiyor. Kentte HDP önde görünüyor. Maçoğlu’nun ne kadar oy alacağı şu an için kestirmek güç. Kentte en olumsuz durumda olan CHP görünüyor.