Diyanet, ‘Fiyatları tayin eden Allah’tır’ fetvasıyla sorumluları sakladı
Diyanet İşleri Başkanlığı'nın (DİB) dini konulardaki en yüksek karar ve danışma organı olan Din İşleri Yüksek Kurulu'nun "Ticarette kâr haddi var mı?" sorusu üzerine verdiği fetva tepkiye neden oldu. Diyanet verdiği fetvada, "İslam dininin, alım satım akitlerinde kesin bir kâr haddi koymadığı, bunu piyasa şartlarına bıraktığı" belirtildi. Ancak fetvada, "Fiyatları tayin eden, darlık ve bolluk veren Allah’tır" hadisine işaret edilmesi dikkat çekti.
Diyanet'in fetvasına tepki gösteren ilahiyatçı Prof. Şahin Filiz, "Diyanet hadisleri doğru anlamaya özen göstermeli" derken ilahiyatçı Cemil Kılıç ise "Sorumluları aklamak için Allah’ın arkasına saklanmak büyük günahtır, tövbeyi gerektirir" dedi.
‘GÜNAHLARIN ALLAH’A YÜKLENMESİ’
Cumhuriyet’te yer alan Sefa Uyar’ın haberine göre ilahiyatçı Prof. Dr. Şahin Filiz, "Hazreti Muhammed, ‘Fiyatları Allah tayin eder’ sözünü Din İşleri Yüksek Kurulu’nun anladığı anlamda değil, mecazen belirtmiştir. Eğer zahiri anlamıyla söylemiş olsaydı, ‘Müdahale edersem haksızlık yapabilirim’ demezdi. Öyleyse Diyanet öncelikle verdiği fetvaya dayanak olarak aldığı hadisleri doğru anlamaya özen göstermeli" dedi. İslam’da "Her şey Allah’tandır" ilkesi olduğunu ancak bu ilkenin "günahların Allah’a yüklenmesi" olarak kullanılamayacağını vurgulayan Filiz, "Her insan ve her toplum, kendi kaderini kendisi tayin eder, Allah da onların bu seçimleri doğrultusunda sonuçlar yaratır. Fiyat artışından Allah’ı sorumlu tutmak, ona ve Kuran’a taban taban zıt bir fetvadır" ifadelerini kullandı.
Filiz, "İmanı konu alanlar dışındaki hadislerden hiçbiri çağımıza uyarlanarak genelleştirilemez" diye konuştu.
‘BU, AÇIKÇA DİNİN İSTİSMARIDIR’
‘Bize hadis diye aktarılan sözlerin büyük bir bölümünün tartışmalı olduğunu biliyoruz’ diyen İlahiyatçı Cemil Kılıç ise şunları kaydetti:
"Hazreti Muhammed söylemediği halde ‘söyledi’ diye bir sözün, yani hadisin aktarılması, büyük bir vebaldir. Diyanet’in açıklamasında yer alan hadis, sahih diye nitelenen hadisler kategorisinde midir? Böyle olsa dahi bir kısım muhaddislerin sahih dediğine, başka muhaddisler sahih değil diyebiliyor. Öte yandan yaşanan birtakım olumsuzları Allah’a fatura etmek, İslam’ın temel referansı olan Kuran’a aykırıdır. Bu, açıkça dinin istismarıdır. Yöneticileri, yani gerçek sorumluları aklamak için Allah’ın arkasına saklanmak büyük günahtır, tövbeyi gerektirir. Diyanet’i ve bu fetvayı veren arkadaşları tövbeye davet ediyorum."
‘KAPİTALİZME YOL AÇMIŞ OLURLAR’
İlahiyatçı Prof. Dr. İbrahim Maraş ise söz konusu fetvaya ilişkin, "kendi şartlarında ve hangi anlamda kullanıldığını bilmeden bir hadisi zikrederseniz, herkesin kafasını karıştırırsınız ve haber olursunuz" tepkisini gösterdi.
"Koyun satın alma ile ilgili hadisin zikredilmesi tam bir fecaat. Diyanet, eğer ‘ticarette kar haddi yoktur’ deyip, ‘fiyatları belirleyen Allah’tır’ hadisini buna dayanak gösterirse; kapitalizme yol açmış olur" diyen Maraş, şunları kaydetti: "Diyanet’in bir başka büyük sorunu, daha tam bir devlet yapılanmasının bile oluşmadığı dönemdeki uygulamaları mutlak kabul ederek bugünkü problemleri çözebileceğini zannetmesidir. Bunu yaparak hem kendine hem dini anlayışa zarar vermektedir."
