Diyarbakır’da ortaya çıkan ikinci surların üzeri toprakla kapatıldı

Remzi BUDANCİR

DİYARBAKIR - Diyarbakır’ın Yenişehir ilçesinde “kentsel dönüşüm” adı altında yıkılan Ben û Sen semtinin molozları altında yeni tarihi kalıntılar ortaya çıktı. “İkinci Sur” olarak tanımlanan kalıntılar ise toprakla örtülüyor. Tepkilere neden olan çalışma kayyım yönetimindeki belediye tarafından yürütülüyor.

TMMOB İl Koordinasyon Kurulundan bir heyet, bölgede inceleme yaptı. Heyette yer alan Diyarbakır Mimarlar Odası Ekoloji Komisyonundan Mimar Şerefxan Aydın Artı Gerçek’e konuştu.

Söz konusu bölgede ikinci sur kalıntılarının olduğunu gözlemlediklerini ifade eden Aydın, bölgede nasıl bir çalışma yapıldığını bilmediklerini ve Kültür Varlıklarını Koruma Kurulu’na yazı yazdıklarını söyledi.

'KAZI ÇALIŞMASI YAPILMALI'

Öncelikli taleplerinin o yapının tahrip edilmeden korunması, toprak altında olan yapıların da ortaya çıkarılması olduğunu ifade eden Aydın, “Tespitlerimizin ardından kurula yazı yazdık. Orada yapılan çalışmanın projesini isteyeceğiz. Projede konservasyon (restorasyon) var mı? Orası korunacak mı? Ona dair bir düşünceleri olup olmadığını anlayacağız. Ama şu andaki pratiğe baktığımızda; yapılması gerekenler yapılmamış. Öncelikle orada bir kazı yapılması lazım” dedi. 'KURTARMA ÇALIŞMASI YAPILMADI'

Ortaya çıkan yeni yapının surlarla yaşıt olduğunu hatırlatan Aydın, “Sonuçta ikinci sur duvarı da aynı şekilde surlarla birlikte inşa edilmiş. Dokuz bin yıllık bir eser. Bunun korunmasına dair bir kaygı olmalı. Mardin Kapı tarafından başlamışlar. Bazı yerlerde ortaya çıkarılan surlar da var. Ama bazı yerleri de gömmüşler. Üzerine toprakla kapatarak devam etmişler. Peyzajını düzeltmişler. Tabi ne tür bir çalışma yaptıklarına ilişkin bir bilgimiz yok. Ama bizim gözlemlerimiz, oranın kurtarılmasına ilişkin bir çalışma yapılmadığı yönünde” diye konuştu.

TMMOB'NİN SORULARI

Aydın, yanıt aradıkları soruları sıraladı:

• Projede konservasyona dair bir uyarı notu var mı?
• Var olan kalıntıların korunmasına ilişkin ne var?
• Korunma tek değil, oradaki ikinci sur duvarlarının konservasyon dediğimiz biraz güçlendirilerek korunmasından söz ediyoruz. Buna ilişkin bir çalışma önerilmiş mi?
• Bunlar projeyi aldığımızda açığa çıkarılacak. O zaman tapılması gereken işlemin bu olduğunu rahatlıkla söyleyebiliriz.”

'SUR DİBİNDEN SU VE KANALİZASYON HATTI ÇEKİLMİŞ'

Aydın, devam eden çalışmalarda tarihi yapıyı riske atan çalışmalar yapıldığını da gözlemlediklerin aktardı. Bu çalışmalardan birinin sur dibinde çekilen su ve kanalizasyon hatları olduğunu anlatan Aydın, şunları söyledi: “Su ve kanalizasyon hattını daha uzakta yapılması gerekiyordu. Şu anda peyzaj düzenlemesinin bir kısmı yapılmış. Ağaç dikimi şu anda yok ama kanalizasyon ve su dediğimiz hattı çekmişler. Onu uzakta yapmaları gerekiyor. Bir kısmı yapmışlar. Peyzaj düzenlemesinde bir kısımda toprak düzenlemesi yapılmış. O toprak altında tarihi yapı kalıntıları, düşen taşların olup olmadığına ilişkin titiz bir çalışma yapılması gerekiyor.”

Hevsel Bahçeleri Raporu: Canlı türleri endüstriyel tarım riski altında

Bakanlık ve DBB ortaklığında düzenlenecek Sur Festivali kentte istenmiyor