Ekolojik yaşam için umut kenti Kars

Asrın KELEŞ

ARTI GERÇEK - "31 Mart yerel seçimleri Kars için bir sınav ve bir umut oluşturduğunu, geleceğe dair bir alternatifin doğabileceği önemli seçimler sonunda Kars bir filiz verebilir." (Ekim 2017- Ayhan Bilgen)

Ne kadar umut verici bir cümle değil mi? Sadece Kars için değil, tüm Türkiye için söylenmiş bir cümle aslında. Kars Belediyesi Eş Başkanı Ayhan Bilen ile kısa ama bir o kadar da keyifli röportaj yapma fırsatı yakaladım. Kars’ın gerçekten ne kadar doğru bir tercih yaptığının kanıtı bu röportaj değil tabi ki ama Kars’ı anlatırken yaşadığı heyecanı ilk gün ki gibi taşıyor Ayhan Bilgen.

- 31 Mart yerel seçimlerinde Kars Belediyesi'ni kazanmanızın en büyük etkenlerinden birinin tarım üreticileri olduğunu biliyoruz. Sizlerin de belediye olarak tarım ile ilgili çalışmalarınızı projelerinizi halka aktarmak acısından neler yaptığınızı öğrenmek isteriz. Bu konuda bizi aydınlatır mısınız?

Artık şehirli bir dünyada yaşadığımızı biliyoruz. 2008 yılında bu yana dünya nüfusunun yarısından fazlası şehirlerde yaşıyor. Bu istatistiksel veriler her ne kadar ülkemizde de bizim de şahit olduğumuz şekliyle geçerli olsa da; Kars’ta da iklimi, coğrafyası ve alışkanlıkları benzer olan şehirlerde olduğu gibi köyüyle organik bağını koparmamış veya kopartamamış ciddi bir kentli nüfusu var. Bizde bu farkındalığın en başından bize rehberlik etmesiyle birlikte, göreve geldiğimiz ilk aylardan itibaren; kırsal kalkınmanın temeli olan korumacı tarımsal üretimin detaylı biçimde değerlendirilmesinin gerekliliği bilinciyle çalışmalarımıza başladık.

- Ekolojik yaşama verdiğiniz önemi biliyoruz. Kars Belediyesi'nde ekoloji bilinciyle hayata geçirdiğiniz projeleriniz nelerdir?

31 Mart seçimlerinden önceki süreçte de yörede görüştüğümüz, dinlediğimiz seçildikten sonrada belediyeye ziyaretimize gelerek bizleri tebrik eden Kars ve diğer çevre illerdeki köylü üreticiler, tarımsal üretici birlikleri, tarımsal üretim kooperatifleri ile organik tarım-üretim konusunda birden fazla olmak üzere bir araya gelerek, kısıtlı finansal imkanlarımızla destek sağlamaya çalışarak, dayanışma kurmaya halen devam ediyoruz.

Bölge kalkınma ajansında tarımsal kırsal kalkınmaya destek veren resmî kurumların proje kapsamında hibe ettiği kaynaklardan yararlandırmak üzere teknik proje yazma konusunda da tarım kooperatif ve birliklerine ayrıca destekler sağlıyoruz.

Türkiye’de özellikle seksenler sonrasında köyden kente kayan nüfusla birlikte, köylerde ortaya çıkan mülksüzleşme, sonrasında da uygulanan tarım politikaları ve tarımsal yapıdaki değişimler insanın toprakla, doğayla olan üretime dayalı bağlantısını yıllar geçtikçe azaltarak pasif hale getirmiştir.

Buna rağmen Kars’ta kent merkezinde artan köylü nüfusun idealleri, öncelikleri, siyaseti halen topraktan,üretimden ve doğal köy yaşantısından gelen kültürü ile şekillenmektedir. Kentteki günlük yaşamda etkisini gösteren gözlemlediğimiz alışkanlıklar ile birlikte, geçmiş tarihten bugüne kadar doğa karşısında deneyimlenmiş öğretiler, bir tarih aktarma yolu olan geleneksel aşık atışmalarında, deyişlerinde; ekolojik hayatı korumacılık, doğanın hırçınlığı anlatımı olarak sazlı-sözlü biçimde dile getirilmiştir. Bu da ilde ve yörede aslında doğaya karşı bir kabullenişin, dikkatin ve tedbirin yansımasıdır.

Kars’ta ve insanında doğanın bir bileşeni, mekanizması olduğunun kabul edildiği bütüncül bir algı ve tavır hakim. Yapılacak olan herhangi bir eylemin doğanın devamlılığını, güzelliğini ve bütünlüğünü koruyorsa doğru; aksi hâlde yanlıştır bilinci de yerleşmiş durumda. Topraktan faydalanmanın, doğayı korumadan geçtiği öğretilmiş yazısız disiplinleri, aynı zamanda yörede büyük çaplı doğal tahribatın da önüne geçmiş durumda. 2019 Mayıs ayında Kars’ta düzenlediğimiz Sağlık Çalıştayı’ndaki faaliyet çıktılarında; Kent sağlığı konusunda tedbir alınıp, müdahale gerektiren çalışma yapılacak başlıklardan birisi de Kars Çayı’nı ıslah edip, dokusuna uygun biçimde çevre düzenlemesini yaparak Karslılar’ın hizmetine sunma oldu. İlkbahar aylarının gelmesiyle birlikte belediye olarak mühendislerimiz tarafından bir fizibilite çalışması yapılarak, ulusal-uluslararası hibe kaynaklarından destek edinip, Kars Çayı’nın iyileştirme projesi sürecine başlayacağız.

- Belediye Meclisi'nde alınan kararlar ekoloji önceleyerek mi alanın kararlardır? Belediye çalışanları ve Kars halkının ekolojiye bakış acısı nasıldır? Yaptığınız çalışmalarda ne gibi zorluklar ile karşılaşıyorsunuz?

Göreve geldiğimiz 2019 Nisan ayında ve ayrıca Eylül ayında, belediyedeki çalışma arkadaşlarımız ve halkımızla birlikte daha yeşil yarınlar için kent merkezindeki boş ve ağaç ekimine uygun alanlarda, bilinçlendirme kampanyaları yaparak fidan dikme çalışmaları gerçekleştirdik.

Kars’ta yaşayan halkın genel olarak köy kökenli olması sebebiyle; doğayı, yaşam alanlarını genel koruyuculuk davranışı hakim olsa da, geçmiş dönemlerde hassasiyet ve istikrarlı bir talep oluşmamasının da etkisiyle şu anda ne yazık ki belediye tarafından toplanan çöpler, vahşi depolama usulüyle şehir merkezine çok da uzak olmayan tarihi bir sit alanı içinde yer alan araziye dökülmektedir. Kent sağlığını tehdit eden ve yaşanılabilir alanı kısıtlayan durum karşısında hem bertaraf hem faydalanma odaklı olarak yaptığımız ön çalışmalar sayesinde, alternatif ve yenilenebilir enerji için biyogaz tesisi ile alakalı olarak görüşmelere başlamış bulunmaktayız. Biyogaz gibi yenilenebilir enerji kaynaklarının doğa ve insanlık için birçok avantajı bulunduğunu bilincindeyiz. Bununla birlikte bu ve buna benzer alternatif enerji kaynaklarının aktif hale getirilmesi, çevre dostu olmaları ve ekolojik dengeye katkı sağlamaları açısından Serhat Şehri Kars’ta da toprak ve suyun tahribatını önleyici bir çalışma olacağını bilmekteyiz.

Ayrıca geçtiğimiz aylarda belediyemizin de üyesi olduğu Kars İli Çevre Hizmetleri Birliği üzerinden hazırladığımız ve bölgedeki kalkınma ajansı olan Serka’ya (Serhat Kalkınma Ajansı) teslim ettiğimiz; Kars’taki hayvansal atıklardan hem kent merkezini arındırmak hem de bu atıklardan doğal torf ve kompos gübre yapma projesi, Çevre Hizmetleri Birliği Üyesi İlçe Belediye Başkanlarının çoğunluğunun Birlik Meclisi'nde red oyu vermesi sebebiyle gerçekleştirelememiştir. 400 milyon borcu olan bir Belediye devir aldığımız günden bu yana, kısıtlı mali imkanlarla gerçekleştirdiğimiz bütün saha çalışmalarında yıkmayan, tahrip etmeyen ve doğal dengeyi koruyucu bir tavırla faaliyetlerimizi yürütmeye çalışıyoruz.

- Aynı zamanda bir karslı olarak geçmiş ile günümüzdeki ekolojik farklıları gözlemlediğinizde ne gibi farklılıklar görüyorsunuz ?

Geçtiğimiz yaz aylarında belediyeye ait olan kent merkezindeki İsmail Aytemiz Parkı içinde yaptığımız düzenleme çalışmalarında, park içerisindeki ağaçları alışılmış yöntem olan kesmek yerine; kentteki farklı alanlara taşıyarak toprakla buluşturup yaşamalarını sağladık.

Bütüncül olarak beklenti oluşturacak trend bir ekokenti, Belediyenin mevcut mali ve fiziki imkanları ile yapısal olarak ortaya çıkarmak yakın zamanda zor olsa da; şu anda hazırlığını sürdürdüğümüz yeni şehir imar planında, mekansal gelişmelerin yaşam destek sistemleri üzerindeki olumsuz etkilerinin azaltılması, hava, su ve toprak kirliliğinin önlenmesi, ekosistemler üzerindeki baskıların ortadan kaldırılması, doğal kaynakların kullanımında ekolojik dengenin gözetilmesi, yerel kültürün korunması ve bu çerçevede yaşanılabilir bir Kars geliştirmek, önem gözettiğimiz başlıklar arasındadır.