Esnaf batıyor, devlet 'durdum vergisi' alıyor

Yağmur KAYA

ARTI GERÇEK- Esnaf, Coronavirus'e karşı tedbir kapsamında işletmelere getirilen kısıtlamalar sonrası batma noktasına geldiklerini belirtiyor. Esnaf Aydoğan Dülger ve Ekin Can Alıcı, işletmeci, çalışanlar, ailelerin zincirleme bir yoksulluğa itildiğine dikkat çekerek, iktidarın bir an önce sorunlarına dair çözüm üretmesi çağrısında bulunarak, "Salgının sorumlusu biz değiliz. Yayılımı sağlayan hiç değiliz" dedi.

Pandemi kısıtlaması restoran ve kafeleri vurdu. Milyonlarca kişiye istihdam sağlayan sektör can çekişiyor. Salgının görüldüğü Mart ayında 75 gün kapalı kalan işletmeler, bu kez de kısmi kısıtlama nedeniyle zorda. İşletme sahipleri, kafe, bar, restoranda çalışanlar devletten destek bekliyor. Esnaf ve çalışanlar "Batıyoruz" sloganıyla yetkililere seslerini duyurmaya çalışıyor.

Talepleri karşılık bulur mu bilinmez ama büyüklüğü 110 milyar liraya ulaşan sektörün 2020’deki toplam kaybının on milyarlarca lirayı bulacağı belirtiliyor. Yeme-içme mekanlarını karantina amaçlı kapatan iktidar, buradan geçinen ücretlinin ne olacağına dair hiçbir önlem getirmedi. 16 yıldır Kadıköy’de esnaf olduğunu söyleyen Aydoğan Dülger, Coronavirus'e karşı getirilen her yeni tedbirde iktidarın herhangi bir ekonomik destek sunmayarak esnafı ve çalışanları yoksulluğa ittiğini belirtti. Dülger, çok zor bir süreç yaşadıklarını, işletmede 2 sigortalı 2 de yarı zamanlı çalışan olduğunu ve prim usulü yani çalışanlara normal ücreti dışında ek ödemeler yaptığını söyledi.

Dülger, "Çarparak gidersek 4 çalışanım, 4 çalışanımın eşi, çocukları dersek zincirleme bir şekilde kartopu gibi etkilenerek gidiyor. İşletme sahibi, çalışanlar, tedarikçiler, fırıncısından sucusuna kadar her kesim etkilendi" diyen Dülger, Mart ayında getirilen ilk kısıtlamayla 3 ay kapalı kaldıklarını vurguladı. Kapalı kaldıkları 3 ay içerisinde kiralarını ödeyemediklerini ve devletten hiçbir destek görmediklerini belirtti. 12 bin lira kira ödeyen ve borçla ayakta durmaya çalıştıklarını dile getiren Dülger, artık borç almanın bile mümkün olmadığını çünkü
bütün esnafın en az kendileri kadar zor koşullara sahip olduğunu vurguladı.

"Kapalı olduğunuz 3 aylık sürede nasıl geçindiniz?" sorusuna Aydoğan Dülger, "Evim kira. Hayat şartlarının ne kadar pahalı olduğunu evde otururken daha fazla gördüm. Toplu alışveriş yapıyorduk. İş yerine alışveriş yapıyorsun 300 lira. Eve kahvaltılık aldığımda yine 300 liralık alışveriş yapıyorsun. İlk defa kızımdan para aldım" dedi.

‘SALGININ SORUMLUSU BİZ DEĞİLİZ’

Alkollü mekan sahiplerinin günah keçisi ilan edildiğinin altını çizen Dülger, "Salgının sorumlusu biz değiliz. Yayılımı sağlayan hiç değiliz. Evimde hangi yağı kullanıyorsam, hangi ürünü kullanıyorsam ve hangi tedbirleri alıyorsam işletmemde de onu kullanıyor, önlem alıyorum. Hijyen koşullarını azami önemsiyoruz. Buna rağmen bizlerin günah keçisi olarak görülmesi alkollü satış yapan yerlerin bitirilmeye çalışılması diye düşünüyoruz" şeklinde konuştu.

Dülger, içkinin kadeh oranının çok yüksek olduğunu, Kıbrıs’ta üçte bir fiyatıyla rakı alınırken Türkiye’de rakının Kıbrıs’a göre üç katı fiyatında olduğunu belirterek, kendilerine yönelik özel bir baskının söz konusu olduğunu vurguladı. Dülger, "Pandemiyi bahane olarak mı görüyorlar bilemiyorum. Vergide yapılandırma dediler. Vergilendirmelerimizi yapılandırırız diye mutlu olmuştuk. E şimdi vergi yapılandırmasını çıkardılar. Ocak 2021’de ödemeye başlanacak, bizim dükkanlarımız kapalı. Gerçekten komik! Neresinden bakarsanız bakın komik" diye belirtti.

Ekin Can Alıcı ise, 5 yıldır Kadıköy’de esnaf. Can Alıcı, Küçük bir lokantasının bulunduğunu ilk kısıtlamaların kalkması sonrası lokantada bulunan masaların sayısını azalttığını söyledi. Lokantasında 5 çalışan olduğunu, çalışanlarını işsiz bırakmamak için işten çıkarmadığını vurgulayan Can Alıcı, "Asgari yaşamda kalacak bir zemini sağlamaya çalışıyoruz. Kimseyi işten çıkarmamaya gayret ediyoruz" dedi.

SPOTAJ VERGİSİ=DURDUM VERGİSİ

Alıcı, Ocak ayında ödenecek olan vergiler için tepkisini şu sözlerle dile getirdi:

"En kötümüzün vergi yapılandırması taksiti 8 milyar. 6 ay vergilerini ödemediğin zaman devlet bütün hesaplarını bloke ediyor. Hesaplarına el koyuyor. Örneğin ödeyeceğiniz vergi miktarı 8 bin lira. Hesabınızda ise 30 bin lira var. 30 bin liraya el koyuyor. 8 bin lirayı ödedikten sonra bloke edilen hesabı açıyor" diyen Alıcı, 2 ayda bir 12 bin lira vergi ödemesi yaptıklarını, 8 bin lira da SSK ödemesi yaptıklarını söyledi. "Bir yandan da hali hazırdaki sigorta ve vergilerde işlemeye devam ediyor. Gene borçlanıyorsun, gene ödemeye
başlıyorsun. Bize 'Senin dükkanın kapalı mı? Eskinden spotaj yüzde 30’du, yüzde 10’a indirdim.' E arkadaş kapalı dükkanların spotajı mı olur? ‘Durdum vergisi’ bu arada spotajın karşılığı. Dükkanı tutuyorsun, tuttuğun andan itibaren devlete para ödemeye başlıyorsun, kirasının yüzdesi kadar. Spotaj vergisini almaktan vazgeçmiyor, faturalara vergi yükünü vermeye devam etmekten vazgeçmiyor ama dükkanları kapatıyor, kısıtlama getiriyor" diye konuştu.

‘BİZİ İDARE EDİYOR OLABİLMELERİ GEREKİYOR’

Alıcı, 1 Haziran’da işletmesini açtığında devletin doğalgazı kestiğini, suy sayacanın yerinden çıkardığını söyleyerek, geçtiğimiz gün belediye yetkililerinin işletmesine gelerek bin 100 lira borcu olduğu için doğalgaz sayacını çıkartacaklarını belirttiğini ifade ederek, "Hangi dönemdeyiz pandemi. Çalışanların ayakta kalabilmesi için bin 100 lirayı İGDAŞ’a ödeyeceğime personelime ödemeyi tercih ediyorum. Bizi idare ediyor olabilmeleri gerekiyor.

Devletin ve belediyenin bir yıllığına ertelemesi gerek vergileri, faturaları. İşletmeciler yeter ki ayakta kalsın. İGDAŞ, İSKİ bir sene de kar etmesin. Ne fark edecek. Büyük fabrikalardan neyse para alsın. Ama onlara indirim geliyor. Ben burada 7 masalı lokantada indirim alamıyorum. Üstüne bir de dalga geçermiş gibi ‘bizim sistemimiz otomatik olarak talimatı veriyor’ diyorlar.

Elektronik mühendisiyim. ‘İF’ li bir cümle var yazılımda. O cümleyi değiştireceksin. Milyon dolarlık bir şey değil. Ne kadar zor olabilir" dedi. Aydoğan Dülger ve Ekin Can Alıcı, taleplerini şu şekilde sıraladı: "Stopaj vergileri iptal edilmelidir. Pandemi dönemi boyunca ortaya çıkan bütün vergiler silinmelidir.Elektrik, su, doğalgaz gibi faturalardaki vergiler kaldırılmalı, esnafa sıfır faiz ile bir yıl ödemesiz gider karşılama kredisi verilmelidir.