Hafıza Merkezi'nden 'zamanaşımı' rehberi: Hangi hallerde istisna gerekir?
Artı Gerçek - 33 kişinin yakılarak öldürüldüğü Sivas Katliamı'na dair firari üç sanık hakkında süren davanın dünkü duruşmasında zamanaşımı kararı verilerek davanın düşürülmesi, hak savunucularının büyük tepkisine yol açtı. Davanın zamanaşımı gerekçesiyle düşürülmesine tepkilerle birlikte "Zamanaşımı nedir?" "Hangi ihlaller devlet suçudur?", "Bu hallerde neden zamanaşımının istisnası gereklidir?" soruları da gündeme geldi.
DEVLET SUÇLARI VE ZAMANAŞIMI
Geçmişte yaşanan hak ihlallerine dair gerçeklerin ortaya çıkarılması, toplumsal hafızanın güçlenmesi ve bu ihlallerden etkilenenlerin adalete erişmesine katkı sağlanması amacıyla kurulan Hafıza Merkezi, hukuki bir terim olan "zamanaşımı" ile ilgili merak edilenleri içeren bir rehber hazırladı.
"Devlet Suçları ve Zamanaşımı" başlığını taşıyan ve herkesin anlayabilmesi için sade bir dille yazıldığı belirtilen rehberde yer alan bilgiler şöyle:
"Ceza hukukunda bir davanın zamanaşımına uğraması, suçun işlendiği tarihten itibaren belli bir süre geçmesiyle yargılamaya devam edilememesini ve davanın düşürülmesini ifade eder. Zamanaşımının bir norm olarak hukukta var olmasının, suç işleyenlerin makul sürede cezalandırılmasının sağlanması veya haklarında dava açılma riskinin hayatlarını uzun yıllar boyunca gölgelememesinin temini gibi makul gerekçeleri var.
İnsanlığa karşı suçlar ve/veya ağır insan hakları ihlalleri, yani genellikle devletler tarafından ya da devletler adına işlenen suçlar söz konusu olduğunda ise zamanaşımı sürelerinin bireylerin birbirine karşı işlediği suçlardan farklı ele alınması gerekir.
İNSANLIĞA KARŞI SUÇLAR NEDEN İSTİSNA?
Peki insanlığa karşı suçlar ve ağır insan hakları ihlalleri kavramları ne anlama geliyor ve neden standart zamanaşımı değerlendirmesine istisna teşkil etmeliler?
İnsanlığa karşı suçlar ve ağır insan hakları ihlalleri, insan hakları hukuku ve uluslararası ceza hukukunda çeşitli düzenlemelere konu olan, birbiriyle ilişkili ancak farklı iki kavram. En basit anlatımla denilebilir ki bütün insanlığa karşı suçlar aynı zamanda ağır insan hakkı ihlalidir, ancak bütün ağır insan hakkı ihlalleri insanlığa karşı suçun bağlamını oluşturan koşulları karşılamaz.
Ağır insan hakları ihlalleri doğası, kapsamı ve niteliği itibariyle yaşam hakkı ile maddi ve manevi varlığın bütünlüğünü etkileyen (fakat bunlarla da sınırlı olmayan) ihlalleri ifade eder; toplumda dehşet uyandıran köleleştirme, yasadışı infaz, zorla kaybetme, işkence ve diğer zalimane, insanlık dışı ya da aşağılayıcı muamele gibi en ağır suçları içerir.
İnsanlığa karşı suçlar ise anılan ağır insan hakları ihlallerinin belirli bir sivil nüfusa yönelik yaygın ve/veya sistematik bir şekilde uygulandığı durumu ifade eder. Bir suçun insanlığa karşı suç olarak nitelenmesi için o suçun bir “saldırı” niyeti içermesi, bu saldırının sivil bir nüfusu hedeflemiş olması, yaygın ve/veya sistematik olması, failin suçu böyle bir saldırıdan haberdar bir şekilde gerçekleştirmiş olması gibi bir dizi koşulun gerçekleşmesi gerekir." (Kaynak)
Sivas Katliamı Davası düşürüldü... Adliye önünde protesto: Bu mahkemeyi mahşere bırakmayacağız
Kılıçdaroğlu'ndan 'Sivas Katliamı Davası' tepkisi: 'Buna karar denmez, olsa olsa suç ortaklığıdır'
Yeşil Sol Parti'den Sivas kararına tepki: Kabul etmiyoruz, katiller mutlaka hesap verecek
