İklim değişikliği var, hükümetin harekete geçme ihtimali yok

Pelin CENGİZ

İklim Haber, EKOIQ Dergisi ve Konda Araştırma, 5 Haziran Dünya Çevre Günü vesilesiyle Türkiye'de iklim değişikliğinin nasıl algılandığına ilişkin "Türkiye’de İklim Değişikliği Algısı ve Enerji Tercihleri Araştırması" başlıklı bir çalışma yaptı. Araştırma, farklı siyasi parti tercihleri ve hayat tarzları olan insanların iklim değişikliği konusunda ne düşündüğünü ortaya koyması açısından da önemli veriler içeriyor.

Türkiye’de iklim değişikliği hakkında ne düşünüldüğünü ve giderek artan bir güncel tartışma alanı olan enerji konusundaki tercihleri anlamak için Mart 2018’de ortak bir çalışma gerçekleştirdi.

Bu kapsamda Konda’nın aylık düzenli siyasi ve toplumsal araştırmalar dizisi olan Barometre çalışmasında, Türkiye toplumunun iklim değişikliği algısı ve enerji tercihlerini anlamak amacıyla yedi adet soru soruldu.

Araştırma kapsamında 30 il merkezi, 100 ilçe ve 147 mahalle ve köyünde 2595 kişiyle, hanelerinde yüz yüze görüşmelerde sorulan yedi soru, diğer siyasi ve toplumsal tercihler ve eğilimlere ilişkin sorulan sorularla karşılaştırıldı. Her mahallede gerçekleştirilen 18 anket için yaş ve cinsiyet kotası uygulandı.

Anket kapsamında, iklim ve enerji konularına ilişkin soruların hazırlanmasında bir yandan Türkiye’nin güncel koşulları gözetilirken, diğer yandan küresel çapta yapılan çalışmalar incelendi. Anket çalışması sırasında, European Social Survey’in 2017 yılında 18 Avrupa ülkesinde yaptığı çalışmayla Yale Üniversitesi tarafından gerçekleştirilen "Knowledge of Climate Change Across Global Warming’s Six Americas" adlı çalışmalarda sorulan sorulardan faydalanıldı.

Toplum, siyasi parti tercihleri, hayat tarzı ve ekonomik durumdan bağımsız olarak, iklim değişikliği konusunda hemfikir görünüyor.

İşte araştırmanın temel bulguları...

KATILIMCILARIN YÜZDE 86,8’İ İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ VAR DEDİ

Araştırma kapsamında katılımcılara yöneltilen ilk soru, "Küresel ısınmanın yaşandığını düşünüyor musunuz?" oldu.

Katılımcıların yüzde 86,8’i bu soruya "evet" cevabı verirken, yüzde 10’u "hayır" cevabını verdi. Yüzde 3,2’lik kesim ise soruya cevap vermemeyi tercih etti. Araştırmadan iklim değişikliği konusunda Türkiye’de önemli bir konsensüs olduğu ortaya çıktı.

Türkiye’de her 10 kişiden en az sekizi iklim değişikliğinin yaşandığını düşünüyor.

Araştırmada bu konuyla ilgili olarak, "Birçok konuda ayrışma ve bölünme yaşanan bir toplumda, siyasi tercihler, ekonomik durum ve sosyal konum fark etmeksizin, her 10 kişiden en az sekizi iklim değişikliği yaşanıyor" dediğinin altı çizildi.

KATILIMCILARIN YÜZDE 25’İ ÇOK ENDİŞELİ, YÜZDE 50’Sİ ENDİŞELİ

Katılımcılara, 2017 yılında European Social Survey tarafından 18 ülkede sorulan "İklim değişikliği konusunda endişeli misiniz? Ne kadar endişelisiniz?" sorusu Türkçeleştirilerek yöneltildi. Görüşülen kişilerin yüzde 25’i "çok endişeliyim" derken, yüzde 50’si ise "endişeliyim" cevabını verdi.

Bu sorudan elde edilen veriler diğer Avrupa ülkeleriyle kıyaslandığında, Türkiye’nin bu soruya oldukça yüksek oranda "endişeliyim" dediği ortaya çıktı.

Türkiye’de her dört kişiden üçü iklim değişikliği konusunda endişeli olduğunu ifade ediyor.

CHP’ye oy vereceğini söyleyen neredeyse her iki kişiden biri iklim değişikliğinden çok endişeli. CHP oy verenler arasında iklim değişikliğinden endişe duyanların oranı yüzde 85. HDP’ye oy vereceğini söyleyenlerin de yüzde 80’i endişeli.

AKP ve MHP’ye oy vereceğini söyleyen her 10 kişiden yedisi iklim değişikliğinin kendisini endişelendirdiğini ifade ediyor. Kendini modern olarak tanımlayanlarının yüzde 82’si, geleneksel muhafazakâr olarak tanımlayanların yüzde 74’ü ve dindar muhafazakâr olarak tanımlayanların ise yüzde 71’i iklim değişikliği konusunda endişeli olduğunu ifade ediyor. Aynı şekilde modernlerin yüzde 40’ı çok endişeliyken, bu oran geleneksel ve dindar muhafazakârlarda yüzde 20’ye düşüyor.

HÜKÜMETLER HAREKETE GEÇMİYOR

Anket çerçevesinde European Social Survey kapsamında yöneltilen başka bir sorudan daha yararlanılarak katılımcılara, "Sizce iklim değişikliğini azaltmak için yeterli sayıda ülke hükümetinin harekete geçme ihtimali ne kadar var?" sorusuna yanıt vermeleri istendi.

Sonuçlar, Türkiye’de yaşayanların iklim değişikliğine karşı verilen küresel mücadelede hükümetlerin yeterli çabayı göstermediği ve göstermeyeceklerini düşündüğünü ortaya çıkardı.

Toplumun dörtte biri iklim konusunda gerekli önlemlerin alınacağına hiç ihtimal vermiyor. Neredeyse her iki kişiden biri, bu konuda ülkelerin harekete geçeceğine, gereğini yapacağına inanmıyor.

Yüzde 30’luk bir kesim ise gereğinin yapılacağına düşük de olsa ihtimal veriyor. Ülkelerin iklim değişikliğine karşı yeterli çabayı göstereceklerini düşünenlerin oranı ise sadece yüzde 5. Her üç modernden biri, her dört geleneksel muhafazakârdan biri ve her beş dindar muhafazakârdan biri kesinlikle gereğinin yapılmayacağını düşünüyor.

AKP’ye oy vereceğini beyan edenlerin yüzde 21’i, CHP’lilerin yüzde 30’u, MHP’lilerin yüzde 13’ü, HDP’lilerin yüzde 31’i ve İyi Partililerin yüzde 31’i hiçbir şekilde iklim değişikliği konusunda yeterince eyleme geçilmeyeceğini beyan ediyor.

TÜRKİYE’NİN İKLİM İÇİN HAREKETE GEÇECEĞİNE İNANILMIYOR

Bu sorudan yola çıkarak benzer bir soru Türkiye Hükümeti özelinde soruldu. Sonuçlar politik parti tercihlerinden, hayat tarzı ve ekonomik durumlarından bağımsız olarak, iklim değişikliği konusunda Türkiye’nin de yeterli çabayı göstermeyeceğine inanıldığını ortaya koyuyor.

Toplumun dörtte biri Türkiye’de, iklim konusunda gerekli önlemlerin alınacağına hiç ihtimal vermiyor.

Neredeyse her iki kişiden biri, bu konuda Türkiye’nin harekete geçeceğine, gereğini yapacağına ya hiç ihtimal vermiyor ya da bunun çok düşük bir ihtimal olduğunu ifade ediyor.

KATILIMCILARIN YÜZDE 76,3’Ü AŞIRI HAVA OLAYLARI ARTTI DİYOR

Bilimsel araştırmalar, iklim değişikliğinin aşırı hava olaylarını ve meteorolojik afetleri artırmaya başladığını ortaya koyuyor, son yıllarda Türkiye’de sel ve benzeri afet olaylarında hem etki hem sıklık anlamında artış olduğunu gösteriyor. Araştırma çerçevesinde bu konunun da nasıl algılandığı soruldu. "Türkiye’de sel, fırtına, aşırı sıcaklık, kuraklık gibi düzensiz hava olaylarının arttığı mı yoksa azaldığı mı?" sorusuna, katılımcıların yüzde 76,3’ü "arttı" diye cevap verirken, sadece yüzde 6,5’lik bir kesim "azaldı" diye cevap veriyor.

KATILIMCILARIN BÜYÜK ÇOĞUNLUĞU YENİLENEBİLİR ENERJİDEN YANA

İklim değişikliğine neden olan fosil yakıtların en çok kullanıldığı sektörlerin başında elektrik üretimi geliyor. Enerji santralları, Türkiye’de de son yıllarda gündeme en çok gelen konulardan biri. Çalışma çerçevesinde, kamuoyunun bu konuda da ne düşündüğünü öğrenmek amacıyla sorular yöneltildi. Sorulara verilen cevaplar, Türkiye’nin tercihinin açık ara güneş ve rüzgar olduğunu gözler önüne seriyor.

"Yaşadığınız yerin yanında bir enerji santralı yapılacak olsa, hangi iki santralı öncelikli olarak tercih edersiniz?" sorusuna verilen cevaplarda güneş yüzde 70,5 ile ilk sırada yer alırken, rüzgar yüzde 52,8 ile ikinci sırada yer alıyor.

EN ÇOK KARŞI ÇIKILAN ENERJİ TÜRÜ NÜKLEER

Aynı soru, en çok karşı çıkacakları enerji santralları hangileri olduğu şeklinde sorulduğunda ise nükleer yüzde 68,2 ile ilk sıraya yerleşirken, kömür yüzde 53,1 ile ikinci sırada bulunuyor.

Toplumda her beş kişiden dördü "Kömür yerine çevreye daha az zarar veren enerji kaynaklarını tercih etmek gerekir" seçeneğini tercih etti.

Enerji üretimi konusunda Türkiye’de kömür santralları üzerine önemli tartışmalar yapılıyor. Bu kapsamda sorulan "Türkiye’de kömür üretilmesi konusunda hangisine katılıyorsunuz?" sorusunun cevapları da bir önceki sorunun cevaplarını destekler nitelikte. Verilen cevaplara göre katılımcıların yüzde 83’ü kömür yerine çevreye daha az zarar veren enerji kaynaklarının tercih edilmesi gerektiğini vurguluyor.

Her iki kişiden biri, yaşadığı yerin yakınına kömür santralı yapılmasını istemiyor.

Her 10 kişiden yedisi, yaşadığı yerin yakınına nükleer enerji santralı yapılmasını istemiyor.

AKPliler, İyi Partililer ile birlikte kömür santralına en çok karşı çıkanların başında geliyor. AKPlilerin yüzde 57’si, İyi Partililerin yüzde 61’i kömür santrallarına karşı çıkıyor. CHP’lilerde bu oran yüzde 48’ken MHP’lilerde ise yüzde 44’e düşüyor.

Nükleer santrala karşı çıkanların oranı yüzde 80 ile en yüksek CHP’liler arasında görülüyor. AKP’ye oy vereceğini ifade edenlerin yüzde 62’si de yaşadığı yerin yakınında nükleer santral istemediğini belirtiyor.