İstanbul’daki yeni taksi uygulamasında ‘tekel’ tartışması: 'Sistem tek bir aplikasyon üzerinden işletilmeyecek'

Müzeyyen YÜCE

İSTANBUL - İstanbul'da uzun süredir çözülemeyen ve sık sık tartışmalarla gündeme gelen taksi sorunu için yeni bir adım atıldı.

Daha önce İstanbul Büyükşehir Belediyesi'nin (İBB) taksi sayısını artırma tekliflerini defalarca reddeden Ulaşım Koordinasyon Merkezi (UKOME) yapılan son toplantıda 2 bin 500 yeni taksi teklifini onayladı.

İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu kararı sosyal medya hesabından yaptığı "2 bin 500 yeni taksi İstanbul’a hayırlı olsun" sözleriyle duyururken, Ulaştırma Bakanı Abdulkadir Uraloğlu, UKOME toplantısı öncesi "taksi sorununun çözümü adına" Uygulama Tabanlı Taksi Taşımacılığı Sistemi’ni onaylayacaklarını söylemişti.

‘YENİ ARAÇLARIN TRAFİĞE ÇIKMASI 3-4 AYI BULACAK’

Kabul edilen ‘Uygulama Tabanlı Taksi Taşımacılığı’ ile sisteme entegre olan 2 bin 500 yeni araç İstanbul trafiğine dahil olacak. Böylece yıllardır yetersiz olduğu için eleştirilen taksi sorununun önüne geçilmesi hedefleniyor.

UKOME toplantısında kabul edilen sistem İBB Meclisinde de görüşülerek karara bağlanacak. Ardından 2 bin 500 yeni taksi plakası için ihaleye çıkılacak ve sürecin sonunda araçlar İstanbul trafiğine dahil edilecek. İBB yetkililerine göre bu süreç 3-4 ayı bulabilir.

Uygulama ile sisteme entegre olan yeni araçlar halihazırda trafikteki taksilerden farklı olacak. Tepe lambası bulunmayan araçlar sadece İBB lisanslı dijital taksi çağırma uygulamalarıyla müşteri kabul edecek, yol kenarından rastgele yolcu alamayacak.

Yolcular ise sadece kredi kartı veya İstanbulkart ile ödemeye yapabilecek, söz konusu taşımacılıkta nakit ücret ödenemeyecek. Diğer taksilerden farklı tasarıma sahip olacak olan araçlar aynı zamanda damalı olacak ve taksilerin içerisinde ayrıca güvenlik bölmesi bulunacak.

Taksilerde ulaşım akademisi tarafından sertifikalandırılmış şoförler çalışabilecek. Yolculardan kullandıkları uygulama üzerinden komisyon ve ek ücret alınamayacak. Taksiler Tahkuk onayı ile her yıl yenilenmesi zorunlu olan çalışma ruhsatı ile çalışabilecek.

İBB tarafından boş taksilerin yolcu bulmak için trafikte dolaşmayacak olmasının trafikte rahatlama sağlayacağı da öngörülüyor. Ayrıca bu sistemin kurumsal taksi taşımacılığı sistemine de geçiş imkânı sunması bekleniyor.

‘TAKSİ SAYISI 22 BİN 811’E ÇIKACAK’

İstanbul’da hali hazırda 19 bin 198 sarı taksi, 118 Turkuaz taksi, 278 lüks taksi ve 717 adet de 8+1 minibüsten dönüştürülen engelsiz taksi bulunuyor. Toplamda 20 bin 311 olan taksi sayısı, bu sistemin hayata geçmesi ile 22 bin 811’e çıkacak.

‘YENİ SİSTEME ENTEGRRE 2 BİN 500 TAKSİ İLE BAŞLIYORUZ’

Yeni araçlar ile kentteki taksi sorununun büyük ölçüde çözüleceğine işaret eden İBB Toplu Ulaşım Hizmetleri Müdürü Osman Kılıçaslan, Artı Gerçek’e yaptığı açıklamada, “Aslında mevcut taksi sayısına 2 bin 500 araç eklemiyoruz. Yeni bir sistem kurduk, 2 bin 500 araçla başlıyoruz. Yani bir anlamda 2 bin 500 taksinin yeterli olup olmadığını her anı kayıtlı olacak olan sistemden kısa sürede öğreneceğiz. Eğer yetersiz gelirse ilerleyen süreçlerde bu rakamın artırılması mümkün” dedi.

Eski sistemde insan faktörüne dayanan çok fazla sorunla karşılaşıldığını kaydeden Kılıçaslan, yeni sistemde tamamen uygulama bazlı bir metoda geçildiğini, yolcunun taksi çağrı talebini açtığı andan yolculuğun tamamlandığı ana kadar olan her şeyin kayıt altında olacağını söyledi.

EYÜP AKSU: YENİ SİSTEM İKİLİK, KARIŞIKLIK YARATACAK

İstanbul’daki taksi sorununa 2 bin 500 yeni aracın çözüm olup olmayacağı henüz bilinmezken, diğer yandan bu taksilerin uygulama tabanlı sisteme entegre şekilde hizmet vermesi de tartışma konusu oldu.

Daha önce birçok kez İBB’nin taksi sorununa ilişkin çözümüne karşı çıkan İstanbul Taksiciler Esnaf Odası Başkanı Eyüp Aksu ise Artı Gerçek’e yaptığı açıklamada yeni sistemin taksi sorununu çözmeyeceği görüşünde. Kentteki trafik sorunu ile taksicilerin hakkettikleri tarife değişikliği yapılmadan sorunların devam edeceğini belirten Aksu, uygulama tabanlı taksi sisteminin de yürütülemeyeceğini söyledi. Yeni sistemin ikilik oluşturacağını kaydeden Aksu, “Tabi ki teknolojiye karşı değiliz ancak aplikasyon uygulamasının serbest bırakılmasını istiyoruz” dedi.

‘BİTAKSİ’YE PEŞKEŞ ÇEKİLECEK İDDİASI’

Martı TAG kurucusu Oğuz Alper Öktem ise, yeni araç plakalarının sadece İBB tarafından lisanslandırılan şirketin kullanabileceğini ifade ederek, 2 bin 500 taksi plakasının Nazım Salur’un sahibi olduğu BiTaksi’ye peşkeş çekileceği iddiasında bulundu.

‘PAZAR PAYI EN YÜKSEK UYGULAMA BİTAKSİ’

İstanbul’da lisanslı olarak uygulama tabanlı taksi çağırma hizmetini üç şirket ve uygulaması yapıyor. Bu uygulamalar, Amerika merkezli Uber ile Türkiye kökenli BiTaksi ve Taksim uygulamaları. Ayrıca Indrive, Laksi ve Martı Taksi firmalarının başvuruları halen değerlendirme aşamasında.

Özellikle tartışmaların odağındaki dijital taksi çağırma platformu BiTaksi, diğer uygulamalara göre pazar payı en yüksek firma olarak dikkat çekiyor. Nitekim sektörde 10 yıldır hizmet veren BiTaksi, İstanbul’un aralarında bulunduğu 24 şehirde hizmet veriyor.

Şu ana kadar 11 milyondan fazla kişi tarafından telefonuna indirilen uygulama üzerinden 100 milyonun üzerinde yolculuk yapıldı, 10 milyondan fazla kayıtlı yolcuya ulaşıldı.
İstanbul'da 2014'te kullanılmaya başlanan ve Türkiye'de 7 milyon kullanıcının hizmet aldığı Uber'le ilgili de daha önceleri ‘haksız rekabet’ oluşturduğu gerekçesiyle davalar açılmış, ancak yıllar süren davada Yargıtay son kararını vererek UBER’in Türkiye’de hizmet vermesine hükmetmişti.

Türkiye'de İstanbul’un aralarında bulunduğu 10 şehirde faaliyet gösteren UBER üzerinden 2023 yılı boyunca Uber Türkiye Genel Müdürü Neyran Bahadırlı’ya göre 35 milyon kez taksi çağrısı yapıldı ve uygulamada 45 bine yakın taksici aktif olarak çalıştı.

Bir diğer lisanslı uygulama ise sektöre daha çok yeni girmiş olan TAKSİM uygulaması. Kullanıcılarına tek bir mobil uygulama üzerinden İstanbul’daki taksileri çağırma hizmeti veren uygulama, 1000 Yatırımlar Holding çatısı altında geliştirildi. 1000 Yatırımlar Holding'in Kurucu Ortağı ve CEO'su ise Kadir Abdik.

TEKEL TARTIŞMASI: ‘SİSTEM TEK BİR APLİKASYON ÜZERİNDEN İŞLETİLMEYECEK’

İBB Toplu Ulaşım Hizmetleri Müdürü Osman Kılıçaslan, lisans sahibi bu üç firmanın yanı sıra değerlendirme aşamasında olan 3 adet firma daha olduğunu söyledi. Kılıçaslan, ancak yeni taksilerin sahaya çıkmasına kadar geçen sürede başka firmaların da lisans almasının mümkün olduğunu söyledi.

Öte yandan uzun zamandır taksi plakasına sahip olmayan, normal vatandaşlara ait araçlarla paylaşımlı yolculuk adını verdiği bir sistem işleten elektrikli scooter alanındaki en büyük şirketlerden Martı'nın kurucusu ve CEO'su Oğuz Alper Öktem’in kendi uygulaması için belediyeye lisans başvurusu yaptığı biliniyor.

UKOME’nin bu kararından memnun olmayan ve alınan kararı sert sözlerle eleştiren Öktem, yaptıkları lisans başvurusunun kabul edilmediğine dikkat çekerek, taksi sektörünün tek bir uygulamaya peşkeş çekileceğini iddia etti.

İBB yetkilisi Kılıçaslan ise bu iddiayı şu sözlerle reddetti:

“Şu an lisans almış 3 aplikasyon var. 3 uygulama da değerlendirilme aşamasında. Bu kararın İBB Meclisi, sahaya inmesi gibi bir 3-4 aylık süreci var. Bu süreçte de yeni taksi aplikasyonları lisans için başvurabilir ve lisans alabilir. Dolayısıyla sahada 7-8 aplikasyon görmemiz mümkün. Aynı taksici birden fazla aplikasyonu kullanabilir. Hatta bu konuyu güvence altına almak için ek maddeler de koymayı planlıyoruz. Burada önemli olan sisteme entegre olmak ve o sistemin içerisinde hizmet vermek. Bu sisteme tekel demek gerçekçi değil.”

GÖKÇE VE AKGÜN HUKUKİ İSLEM BAŞLATACAĞINI AÇIKLADI

Öte yandan Oğuz Alper Öktem, yeni sistemle uygulamanın tek bir şirkete peşkeş çekileceği iddialarıyla ilgili İstanbul Planlama Ajansı Başkanı Buğra Gökçe ile İBB Genel Sekreteri Gürkan Akgün’ü suçladı. Buğra Gökçe sosyal medya hesabı üzerinden yaptığı açıklama ile

“Son günlerde taksi sorununda yaşanan gelişmelerden sonra şahsıma ve çalışma arkadaşlarıma yönelik olarak akıl, mantık, izan dışı hakaret ve iftiralarda bulunan şuurunu kaybetmiş müfteri şahsa karşı yargı nezdinde her türlü işlemi başlatacağımı kamuoyuna saygıyla duyururum” ifadelerine yer verdi.

Gürkan Akgün de yine sosyal medya hesabından “kendisi ve çalışma arkadaşları hakkında mesnetsiz, akıl dışı hakaret ve iftiralarda bulunan şahsa karşı” her türlü hukuki işlemi başlatacaklarını açıkladı.

İstanbul'a gelecek 2 bin 500 yeni taksinin ayrıntıları belli oldu