‘Karbon bombaları’ korkunç bir iklim çöküşünü tetikleyecek

The Guardian gazetesinin araştırmasına göre, dünyanın en büyük fosil yakıt firmaları; iklim değişikliğiyle ilgili uluslararası seviyede uzlaşıya varılmış olan sıcaklık sınırının aşılmasına sebep olacak, çok sayıda "karbon bombasını", yani petrol ve gaz projesini planlıyor. Yeşil Gazete'de Özge Altaş Güven'in çevirisiyle yayımlanan habere göre, münhasır veriler, bu firmaların insanlığın küresel ısınmayı durdurmasına karşı milyarlarca dolarlık kumar oynadığını ortaya koyuyor. Ancak, fosil yakıt üretimine yönelik devasa yeni yatırımları, ülkeler, bilim insanlarının hayati olduğunu söylediği karbon emisyonlarını hızla azaltmayı başaramazlarsa işe yarayabilir.

BP=BANKAMATİK

Petrol ve gaz endüstrisi son derece dalgalıdır fakat özellikle fiyatların şu anda olduğu gibi yüksek seviyelerinde olağanüstü derecede karlıdır. ExxonMobil, Shell, BP ve Chevron son otuz yılda neredeyse 2 trilyon dolar kar ederken, son zamanlardaki fiyat artışları BP’nin patronunun, şirketi, ‘"Bankamatik" olarak tanımlamasına neden oldu.

İklim bilimcilerinin şubat ayında fosil yakıt kullanımını azaltmada daha fazla gecikmenin, "herkes için yaşanabilir ve sürdürülebilir bir geleceği güvence altına almak" için son şansımızı kaçırmak anlamına geleceğini belirtmelerine rağmen, önümüzdeki yıllardaki muazzam ödemelerin cazibesi petrol şirketleri tarafından karşı konulamaz görünüyor. BM Genel Sekreteri Antonio Guterres‘in nisan ayında dünya liderlerini uyardığı gibi; "Fosil yakıtlara olan bağlılığımız bizi öldürüyor."

Planlanan projelerin detaylarına kolayca erişilemiyor ancak Guardian’da yayımlanan bir araştırma şunu gösteriyor:

Fosil yakıt endüstrisinin kısa vadeli genişleme planları, dünyanın en büyük kirleticisi olan Çin‘in on yıllık CO2 emisyonuna eşdeğer sera gazı üretecek petrol ve gaz projelerinin başlamasını içeriyor.

Bu planlar, her biri faaliyetleri boyunca en az bir milyar ton CO2 emisyonu ile sonuçlanacak, toplamda yaklaşık 18 yıllık mevcut küresel CO2 emisyonuna eşdeğer "195 karbon bombası", devasa petrol ve gaz projelerini içeriyor. Bunların yaklaşık %60’ı şimdiden faaliyete geçti bile.

Birçok petrol şirketi, küresel ısınmanın 2 derecenin çok altında sınırlanması durumunda yakılamayacak olan, yeni petrol ve gaz sahalarını işletmeye almak için gelecek on yıl boyunca günde 103 milyon dolar harcama yolunda ilerliyor.

Orta Doğu ve Rusya, gelecekteki petrol ve gaz üretimiyle ilgili olarak genellikle en fazla dikkati çekenler arasında ancak, ABD, Kanada ve Avustralya, en büyük genişleme planlarına ve en fazla sayıda karbon bombasına sahip ülkeler arasında yer alıyor. Bu üç ülke kişi başına fosil yakıtlar için dünyanın en büyük sübvansiyonlarından bazılarını sağlıyor.

BM, kasım ayındaki COP26 İklim Zirvesi’nde, küresel emisyonlarda henüz bir düşüş sağlayamayan çeyrek asırlık müzakerelerin ardından, dünyanın dört bir yanındaki ülkeler nihai kararlarına ‘’kömür’’ kelimesini dahil ettiler.

COP başkanı Alok Sharma Hindistan’ın en kirli fosil yakıt olan "kömürün aşamalı olarak kaldırılması" ihtiyacının "kömürün aşamalı olarak azaltılması" olarak yumuşatılması talebi karşısında gözyaşlarına hakim olmaya çalıştı.

Bununla birlikte, dünya kömürün gücünün tarih olduğu konusunda hemfikirdi. Şimdiki soru, daha ucuz yenilenebilir kaynakların kömürün yerini ne kadar çabuk alabileceği ve geçişin hala ona bağımlı olan az sayıdaki gelişmekte olan ülke için ne kadar adil olacağı.

GEZEGENİN BAŞI BELADA

Ancak, fosil yakıt emisyonlarının neredeyse %60’ından sorumlu olmalarına rağmen, COP26’nın nihai anlaşmasında petrol ve gazdan söz edilmedi.

Ayrıca, uluslararası iklim diplomasisine hakim olan ve konferansta kendilerini iklim liderleri olarak konumlandıran ABD gibi zengin ülkelerin çoğu, yeni petrol ve gaz projelerinde büyük oyuncular. Ancak Hindistan’ın aksine eleştiriden kaçındılar.

Bu sebeple The Guardian, COP26’ dan bu yana petrol ve gaz arama ve üretimine ilişkin en net resmi çıkarmak için çalışmalar yaptı.

Bilim insanları, gezegenin başının büyük belada olduğu konusunda hemfikir. Ağustos ayında Guterres, iklim bilimi konusunda dünyanın önde gelen otoritesi Hükümetler Arası İklim Değişikliği Paneli tarafından hazırlanan raporla ilgili sert tepki gösterdi; "Bu rapor insanlık için kırmızı bir koddur" dedi.

IPCC, yaşanabilir bir gelecek şansını korumak için karbon emisyonlarının 2030 yılına kadar yarı yarıya düşmesi gerektiğini ısrarla belirtiyor, ancak herhangi bir düşüş belirtisi görünmüyor.

2011 yılından beri uzmanlar, dünyanın fosil yakıt rezervlerinin çoğunun küresel ısınmaya neden olmadan yakılamayacağı konusunda uyarıyor.

2015 yılında yapılan yüksek profilli analiz sonuçlarına göre, küresel sıcaklığı 2 derecenin altında sınırlamak için, bilinen petrol rezervlerinin yarısının, gazın üçte birinin ve kömürün %80’inin yerin altında kalması gerekiyor.