Osman Kavala 5 yıldır tutuklu: Yargılama sürecinde neler yaşandı?

Artı Gerçek - İş insanı Osman Kavala, 1 Kasım 2017'den bu yana tutuklu. Kavala'nın tutuklanması ve yargı sürecindeki hukuksuzluklar bu 5 yıl içinde Türkiye ve dünya kamuoyunda çokça konuşuldu. Aynı dosyadan iki kez tahliye edilip üç kez tutuklanması, tutuklama kararı öncesinde emniyette ya da savcılıkta ifadesi alınmaması, adliyeye dahi getirilmeden tutuklanması, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) kararlarının hiçe sayılması…

Osman Kavala'nın 5 yıllık yargı sürecinin kronolojisini ve yargılama sürecini derledik.

15 TEMMUZ’DAN VE GEZİ PARKI EYLEMLERİNDEN TUTUKLANDI

Osman Kavala, 1 Kasım 2017 tarihinde Türk Ceza Kanunu’nun 309. ve 312. maddelerinden tutuklandı.

309. Madde, 15 Temmuz Darbe Girişimi ile 312. madde ise Gezi Parkı eylemleriyle ilişkiliydi.

Kavala, 11 Ekim 2019 tarihinde 15 Temmuz Darbe Girişimi davasında İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından re’sen tahliye edildi.

Kanuna göre, bir kişi soruşturma aşamasında en çok bir buçuk yıl tutuklu kalabilir. Gerekçesi gösterilerek en fazla altı ay uzayabilir. Savcılık belgesine göre, Osman Kavala bu dosyadan toplam olarak 1 yıl 11 ay 11 gün süreyle tutuklu kaldı. Yasalara göre bir kişi soruşturma aşamasında en fazla 2 yıl tutuklu kalabildiğinden, resen tahliye kararı verilmişti.

ÖNCE TAHLİYE EDİLDİ, CEZAEVİNDEN ÇIKMADAN YENİDEN TUTUKLANDI

Gezi davasında mahkeme, 18 Şubat 2020’de Osman Kavala, Mücella Yapıcı, Can Atalay, Tayfun Kahraman, Ali Hakan Altınay, Yiğit Aksakoğlu, Yiğit Ali Ekmekçi, Çiğdem Mater Utku ve Mine Özerden hakkında beraat ve tutuklu Osman Kavala hakkında tahliye kararı vermişti.

Kavala, tahliye kararı verildiği gün başka bir suçlama yöneltilerek tekrar tutuklanmıştı.

Bu beraat kararının ardından kamuoyunda en çok tartışılan süreç de yaşanmış oldu. Kavala, tahliyesinin hemen ardından henüz cezaevinden çıkmadan yine 15 Temmuz Darbe Girişimi ile ilişkilendirilerek gözaltına alındı. Ertesi gün, 19 Şubat 2020 tarihinde de tutuklandı. 9 Mart 2020 tarihinde ise casusluk suçlamasıyla tutuklandı.

ÜÇ KEZ TUTUKLANIP İKİ KEZ TAHLİYE EDİLDİ

Kavala, 20 Mart 2020 tarihinde 309. maddede düzenlenen “Anayasal Düzeni Ortadan Kaldırmaya Teşebbüs Etme” suçundan bir kez daha re’sen tahliye edildi.

1 Kasım 2017 tarihinden itibaren kesintisiz olarak Silivri Cezaevi’nde tutuklu bulunan Osman Kavala, 20 Mart'taki beraat kararıyla aynı dosyadan üç kez tutuklanıp iki kez tahliye edilmiş oldu.

ERDOĞAN, TAHLİYE KARARINI ELEŞTİRMİŞTİ

19 Şubat günü partisinin grup toplantısında konuşan Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan Kavala'nın tahliyesiyle ve Gezi davasında verilen beraat kararlarına ilişkin “Bakınız bunlar masum bir ayaklanma hadisesi değildir. Bunlar ciddi manada perde arkasında soros türü bazı ülkeleri ayaklandırmak suretiyle oraları karıştıran tipler vardır. Onun da Türkiye ayağı malum içerideydi. Bir manevrayla dün onu beraat ettirmeye kalktılar” ifadelerini kullanmıştı.

KAVALA İÇİN AĞIRLAŞTIRILMIŞ MÜEBBET VERİLDİ

25 Nisan 2022'de de, İstanbul 13. Ağır Ceza Mahkemesi'nde, Osman Kavala, Mücella Yapıcı, Can Atalay, Tayfun Kahraman, Çiğdem Mater'in de aralarında bulunduğu 17 kişi hakkında görülen Gezi davasında karar açıklandı. Mücella Yapıcı, Çiğdem Mater, Hakan Altınay, Mine Özerden, Can Atalay, Tayfun Kahraman, Yiğit Ali Ekmekçi'ye 18’er yıl hapis cezası verildi. Hepsinin tutuklanmasına hükmedildi. Osman Kavala'ya hükümeti kaldırmaya teşebbüsten ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası verildi. Casusluk suçlamasından ise beraatine ve tahliyesine hükmedildi.

AİHM KARARLARI HİÇE SAYILDI

10 Aralık 2019’da Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) Osman Kavala’nın tutukluluğunun bir hak ihlali olduğuna ve Kavala’nın derhal serbest bırakılmasına karar vermişti.

Ancak İstanbul 30. Ağır Ceza Mahkemesi, AİHM’in kararını hiçe sayarak oy birliği ile Osman Kavala’nın tutukluluk halinin devamına karar verdi.

BEKİR BOZDAĞ ‘AİHM KARARINI UYGULADIK’ DEMİŞTİ

AİHM kararının uygulanmamasını Adalet Bakanı Bekir Bozdağ, hak ihlali kararının uygulandığını söyleyerek savunmuştu. Bozdağ, "Karar vermiş mi, vermiş. Türkiye bu kararın gereğini yapmış mı, tahliyesine karar vermiş mi tutuklunun, tahliyesine karar vermiş. Tahliyesine karar verince Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nin kararı da infaz edilmiş oldu" ifadelerini kullanmıştı.

11 Temmuz 2022’de de AİHM Büyük Dairesi, Osman Kavala için 2019'da verilen tahliye kararının uygulanmaması nedeniyle Türkiye'nin Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin (AİHS) 49'uncu maddesini ihlal ettiğine hükmetmişti.

TUTUKLULUK VE YARGILAMA SÜRECİNİN KRONOLOJİSİ

18 Ekim 2017

Osman Kavala Atatürk Havalimanı'nda gözaltına alındı.

1 Kasım 2017

Uzun gözaltı süresinin ardından İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı’nca ifade alınmaksızın tutuklamaya sevk edildi. İstanbul 1. Sulh Ceza Hakimliği tarafından TCK’nin 309 ve 312. maddelerinde düzenlenen suçlardan tutuklama kararı verildi. Kavala, savcı ve hakim karşısına çıkarılmadan aylarca tutuklu kaldı.Defalarca yapılan tutukluluk incelemesi neticesinde sürekli tutukluluk halinin devamına karar verildi.

16 Kasım 2018

Osman Kavala’nın kurucusu olduğu Anadolu Kültür’ün bazı yöneticileri gözaltına alındı ve daha önce beraat etmiş Taksim Dayanışması üyeleri ifadeye çağırıldı, sivil toplum aktivisti Yiğit Aksakoğlu tutuklandı.

19 Şubat 2019

İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından Kavala'nın tutuklnmasında bir buçuk yıl sonra iddianame düzenlendi. 4 Mart’ta kabul edilen iddianamede, Kavala ve diğer sanıklar hakkında müebbet istendi. Delil olarak dinleme kayıtları ileri sürüldü.

22 Mayıs 2019

Anayasa Mahkemesi, Osman Kavala’nın kişi hürriyeti ve güvenliğinin ihlal edildiğine ilişkin yapmış olduğu bireysel başvuruyu 5'e karşı 10 oy ile reddetti.

Osman Kavala’nın hakkının ihlal edildiği yönünde karşıoy kullanan Anayasa Mahkemesi Başkanı ve Başkan Yardımcısı; Gezi Protestolarının Osman Kavala tarafından finanse edildiğine, Gezi Protestolarının hükümeti devirmek amacıyla gerçekleştiğine ilişkin dosyada ikna edici herhangi bir delil olmadığını belirtti.

11 Ekim 2019

Osman Kavala “TCK 309. maddede düzenlenen Anayasal Düzeni Ortadan Kaldırmaya Teşebbüs Etme” iddiasından re’sen tahliye edildi.

10 Aralık 2019

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, Osman Kavala’nın tutukluluğunun Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 5.1, 5.4 ve 18. maddelerine aykırı olduğunu belirterek, tutukluluğun bir hak ihlali olduğuna ve Kavala’nın derhal serbest bırakılmasına karar verdi.

24 Aralık 2019

İstanbul 30. Ağır Ceza Mahkemesi, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin 10 Aralık 2019 tarihli kararında belirtilen, Osman Kavala’nın derhal serbest bırakılmasına ilişkin kararını hiçe sayarak oy birliği ile Osman Kavala’nın tutukluluk halinin devamına karar verdi.

28 Ocak 2020

İstanbul 30. Ağır Ceza Mahkemesi, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin 10 Aralık 2019 tarihli kararında belirtilen, Osman Kavala’nın derhal serbest bırakılmasına ilişkin kararını bir kez daha hiçe sayarak oy birliği ile Osman Kavala’nın tutukluluk halinin devamına karar verdi.

6 Şubat 2020

Savcı, iddianamedeki suçlamaları tekrar eden mütalaasında, Osman Kavala, Mücella Yapıcı ve Yiğit Aksakoğlu için ağırlaştırılmış müebbet cezası talebinde bulundu.

18 Şubat 2020

İstanbul 30. Ağır Ceza Mahkemesi'nde görülen Gezi Davası'nda oybirliği ile Osman Kavala’nın beraatine karar verildi. Ancak aynı gün Osman Kavala, Silivri Cezaevi’nden çıkmadan başka bir soruşturma gerekçe gösterilerek tekrar gözaltına alındı.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan beraat kararı için "Bir manevra ile beraat ettirmeye kalktılar" açıklamasını yaptı.

19 Şubat 2020

İstanbul 8. Sulh Ceza Hakimliği Osman Kavala hakkında daha önce Savcılık tarafından re’sen tahliye kararı verilen soruşturmada TCK’nin 309. maddesi uyarınca yeniden tutuklama kararı verdi. İfadesi dahi alınmayan Kavala, adliyeye bile getirilmedi.

25 Şubat 2020

İstanbul 8. Sulh Ceza Hakimliği’nin vermiş olduğu tutuklama kararına; 1. yargı paketi ile kanunlaşan soruşturma aşaması için azami tutukluluk süresi olan iki yıllık sürenin dolduğu, AİHM’in ihlal kararının tutuklamaya konu suçlamayı da kapsadığı, tutuklama kararında yer alan ve Osman Kavala’nın Henri Barkey ile bir araya geldiği iddia edilen günlerde; Osman Kavala ve Henri Barkey’in farklı şehirlerde olduğu ve bu hususun 2017 senesinde yapılan Emniyet Sorgusu’nda sabit olduğu, tutuklamaya gerekçe olarak gösterilen kaçma şüphesine ilişkin hiçbir delil ileri sürülemediği, Gezi Protestolarından dört sene, Darbe Girişiminden bir sene sonra 2017 senesinde gözaltına alınan Osman Kavala’nın kaçma şüphesinden söz edilemeyeceği gerekçe gösterilerek itiraz edildi.

9 Mart 2020

İstanbul 10. Sulh Ceza Hakimliği, hakkında daha önce TCK’nin 309. ve 312. maddeleri uyarınca tutuklama kararı verilen, sonra İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından re’sen tahliye kararı verilen, sonra TCK’nin 309. maddesi uyarınca tekrar tutuklama kararı verilen Osman Kavala hakkında bu kez TCK’nin 328. maddesi uyarınca casusluk suçlamasıyla yine aynı soruşturma dosyası (2017/96115) kapsamında tutuklama kararı verdi. Osman Kavala’nın tutuklama kararı öncesinde emniyette ya da savcılıkta ifadesi alınmadı. Osman Kavala bu kez Adliye’ye dahi getirilmeden tutuklandı.

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin Osman Kavala’nın tutukluluğu hakkında vermiş olduğu hak ihlaline ilişkin karara Adalet Bakanlığı tarafından itiraz edildi.

20 Mart 2020

Osman Kavala TCK 309. maddede düzenlenen Anayasal Düzeni Ortadan Kaldırmaya Teşebbüs Etme suçundan bir kez daha re’sen tahliye edildi.

12 Mayıs 2020

Türkiye Cumhuriyeti Devleti Hükümeti’nin Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin vermiş olduğu hak ihlaline karşı yaptığı itiraz reddedildi. Osman Kavala’nın tutuklanmasının hak ihlali olduğu ve siyasi amaçla gerçekleştiği kesinleşti.

3 Eylül 2020

Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin Osman Kavala hakkında vermiş olduğu ihlal kararının uygulanmasına, Osman Kavala’nın derhal serbest bırakılmasına yönelik karar verdi.

29 Eylül 2020

Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi, Osman Kavala’nın derhal serbest bırakılmasına, bir sonraki toplantı tarihi olan 1 Aralık 2020 tarihine kadar serbest bırakılmaması halinde verilecek ara karar taslağının hazırlanmasına karar verdi.

İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı da Osman Kavala hakkında TCK’nun 309 ve 328. maddeleri uyarınca cezalandırılması talepli yeni bir iddianame düzenleyerek İstanbul 36. Ağır Ceza Mahkemesi’ne sundu.

8 Ekim 2020

İstanbul 36. Ağır Ceza Mahkemesi Osman Kavala hakkında düzenlenen yeni iddianameyi kabul etti.

3 Aralık 2020

Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi, Osman Kavala’nın derhal serbest bırakılmasına ve Anayasa Mahkemesi'nin daha fazla ertelemeden AİHM kararına uygun düşecek şekilde dosyayı görüşmesine dair ara kararını açıkladı.

29 Aralık 2020

Osman Kavala'nın bireysel başvurusunu görüşen Anayasa Mahkemesi, Osman Kavala'nın Anayasa'nın 19. maddesinde güvence altına alınan kişi hürriyeti ve güvenliği hakkının ihlal edilmediğine karar verdi. Karar 7'ye 8 oy çokluğuyla alındı.

22 Ocak 2021

İstanbul Bölge Adliyesi Mahkemesi 3. Ceza Dairesi, 2020’de Gezi Davası hakkında verilen beraat kararını bozdu. Davayı yeniden görülmesi için 30. Ağır Ceza Mahkemesi’ne yolladı.

5 Şubat 2021

İstanbul 36. Ağır Ceza Mahkemesi’nde görülen duruşmada Osman Kavala’nın tutukluluk halinin devamına, dava dosyasınınGezi Davası ile birleştirilmesine karar verildi.

28 Nisan 2021

2020 yılındaki beraat kararı sırasında dosyaları ayrılan yurtdışındaki sanıkların dosyasının Gezi ana davasıyla birleştirilmesine karar verildi. Daha önce sonuçlanan Çarşı Davası’ndaki beraat kararı, Yargıtay tarafından bozuldu.

21 Mayıs 2021

İstanbul 30. Ağır Ceza Mahkemesi’nde görülen duruşmada, Osman Kavala’nın casusluk suçundan tutukluluk halinin devamına karar verildi. Mahkeme, Çarşı ile ilgili Gezi dosyasının, birleştirme hususunun değerlendirilmesi için incelenip iade edilmek üzere mahkemeye gönderilmesinin istenmesine karar verdi.

9 Haziran 2021

Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi, ilk kez, AİHM'in Osman Kavala ile ilgili kararlarının uygulanmaması halinde Türkiye'ye yönelik ihlal prosedürü başlatacağını açıkladı. Yayınlanan sonuç bildirisinde daha önceki çağrılar hatırlatılarak Kavala'nın devam eden tutukluluğunun uluslararası hukuka aykırılık teşkil ettiği ve derhal salıverilmesi gerektiği belirtildi.

15 Haziran 2021

30. Ağır Ceza Mahkemesi, Çarşı Davası’nın sürdüğü 13. Ağır Ceza Mahkemesi’nden davaların birleştirilmesi için muvafakat talep etti. Ve Kavala’nın tutukluluğunun devamı kararı verildi.

12 Temmuz 2021

13. Ağır Ceza Mahkemesi Gezi ve Çarşı davalarının birleştirilmesine muvafakat vermedi. Ancak iki hafta sonra geçici olarak bu mahkemeye atanan 30. Ağır Ceza Başkanı, kendi istediği muvafakati verdi.

2 Ağustos 2021

30.Ağır Ceza Mahkemesi, Çarşı ve Gezi davalarının birleştirilmesine karar verdi.

18 Ekim 2021

AB üyesi 7 ülkenin yanı sıra, ABD, Kanada ve Yeni Zelanda’nın da aralarında bulunduğu 10 ülke büyükelçisi, ortak bir bildiriyle Kavala’nın derhal serbest bırakılması çağrısı yaptı.

21 Ekim 2021

Cumhurbaşkanı Erdoğan, büyükelçilerin açıklamasına ilişkin, "Bunları ülkemizde ağırlamak gibi bir lüksümüz olamaz” diyerek tepki gösterdi.

22 Ekim 2021

Osman Kavala bir açıklama yaparak, Cumhurbaşkanı’nın yargılaması devam eden bir kişiye dönük suçlama ve hakaretlerinin adil yargılama imkânını yok ettiğini söyleyerek duruşmalara katılmama kararı aldığını beyan etti.

2 Aralık 2021

Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi, AİHM kararına rağmen Kavala’yı serbest bırakmayan Türkiye için ihlal sürecinin ilk aşamasını başlattı.

2 Şubat 2022

Avrupa Komisyonu Bakanlar Komitesi, Türkiye aleyhine başlattığı “ihlal prosedürünün” ikinci aşamasını da kabul etti. Cumhurbaşkanı Erdoğan “Bizim mahkemelerimizi tanımayanları biz de tanımayız” dedi.

21 Şubat 2022

Mahkeme başkanı değiştirilerek birleştirilen Gezi ve Çarşı davaları yeniden ayrıldı. Avukatların zorlama birleştirmenin asıl gerekçesi olduğunu işaret ettikleri şekilde; Kavala’nın tutukluluğunun devamı kararı tekrarlandı.

4 Mart 2022

Davaların ayrılmasının hemen ardından savcı mütalaasını verdi. 72 sayfalık mütalaada iddialar tekrarlanarak, Osman Kavala ve Mücella Yapıcı için ağırlaştırılmış müebbet istendi.

22 Nisan 2022

Osman Kavala hakkında; daha önce beraat ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesince kesin olarak ihlal kararı verilmiş olmasına rağmen TCK’nin 312. maddesi uyarınca Türkiye Hükümetini Ortadan Kaldırmaya veya Görevini Yapmasını Engellemeye Teşebbüs Etme suçundan ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası ile cezalandırılmasına ve bu suçtan tutuklanmasına oy çokluğuyla karar verildi. Kavala’nın son iki yıldır cezaevinde tutuklu bulunmasına sebebiyet veren tek suç olan Casusluk suçlamasından ise beraatine ve tahliyesine karar verildi. Ayrıca, Ayşe Mücella Yapıcı, Çiğdem Mater Utku, Ali Hakan Altınay, Mine Özerden, Şerafettin Can Atalay, Tayfun Kahraman ve Yiğit Ali Ekmekçi hakkında oy çokluğuyla mahkûmiyet ve tutuklama kararı verildi.

11 Temmuz 2022

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin 46. maddesinde yer alan ihlal prosedürü kapsamında Türkiye'nin AİHM'in 10 Aralık 2019 tarihli kararını uygulamamış olması nedeniyle Sözleşme'den kaynaklanan yükümlülüklerini yerine getirmediğini belirterek, Sözleşme'nin 46/1. maddesinin ihlaline karar verdi.

OSMAN KAVALA KİMDİR?

Osman Kavala, 1957'de Paris'te doğdu. İstanbul Robert Lisesi'ni bitirdikten sonra Manchester Üniversitesi Ekonomi bölümünden mezun oldu. Babası Mehmet Kavala'nın 1982 yılında hayatını kaybetmesinin ardından, Kavala grubunda yönetici olarak çalışmaya başladı.

1983 yılında İletişim Yayınları’nın kuruluşunda yer aldı. Türk-Polonya İş Konseyi, Türk-Yunan İş Konseyi, Center for Democracy in Southeast Europe (Güneydoğu Avrupa'da Demokrasi Merkezi) gibi çeşitli iş ve toplumsal kuruluşların Yönetim Kurulu üyeliklerinde bulundu.

Osman Kavala 1990'ların başından beri birçok sivil toplum örgütünün kuruluşunda ve yönetim kurulunda görev aldı. 2002 yılında kültür ve sanat alanından, iş dünyasından ve sivil toplumdan kişilerle beraber, kültür ve sanat faaliyetlerini desteklemek amacıyla Anadolu Kültür AŞ'yi kurdu. (HABER MERKEZİ)

* Kronolojide, Osman Kavala’ya Özgürlük Koordinasyonu'nun sitesinde yer alan bilgiler baz alınmıştır.