Prof. Dr. Cenk Yaltırak: Türkiye'nin deprem haritaları da senaryoları da yanlış
Artı Gerçek - Maraş merkezli 7.7 ve 7.6 büyüklüğündeki iki depremin 31 bini aşkın kişinin ölümüne yol açmasının ve yeni yönetmeliklerin varlığına rağmen yüzlerce binanın yıkılmasından sonra, gözler bir yandan da İstanbul'da beklenen depreme çevrilmiş durumda. İstanbul ve çevresindeki risk konusunda diğer uzmanlardan ayrışan tezleriyle bilinen İTÜ Jeoloji Mühendisliği Bölümü’nden Profesör Doktor Cenk Yaltırak, Türkiye'nin deprem haritalarının da senaryolarının da yanlış olduğunu söyledi.
Yaltırak, yönetmeliğin dayandığı haritalar için "O harita elmayı, armudu, eriği aynı yere atıyor ve bunların ortalama ağırlığını bir istatistik olarak alıyor" derken, "Ülkenin deprem tehlike haritaları yanlış, bunlar üzerine kurgulanmış deprem yönetmeliği de yanlış. Bunu mu söylüyorsunuz?" sorusuna "Evet. Haritalar da yanlış, haritalar üzerinden çalışılan senaryoları da yanlış" yanıtını verdi.
'MEDYA SADECE TEK FAYI BİLİYOR'
Marmara’da 7 üzeri deprem üretme potansiyeli olan tek değil, dört ayrı fay bulunduğuna dair makalesiyle tanınan Yaltırak, "1999’da TPAO diyor ki Marmara’da tek ve basit bir fay yok. Biz TPAO olarak 4300 kilometre veri topladık. Bu verilere göre yaptığımız harita budur ve Marmara çok faylı bir alandır, öyle tek bir fay yok. Ama bunu yapan adamlar mühendis olduğu için. Bu da İngilizce yayınlanmadığı için kimse bunu bilmiyor veya gündeme getiremiyor. Ve medya sadece tek fayı biliyor" dedi.
'İBB'NİN HARİTASI TEK FAYA GÖRE'
T24'ten Cansu Çamlıbel'e konuşan Yaltırak, "Kaç kere anlattım hatırlamıyorum" diyerek şu ifadeleri kullandı: "Ama tek faya göre İBB tehlike haritası yaptı. Bu haritanın üzerinden yapacağınız hesaplama ve hasar diğeriyle aynı değil. Çünkü İBB’nin haritasında bir kilometrenin içindeki herkes aynı havuzda değerlendiriliyor. Oradaki bütün evlerin üzerinde oluşacak deprem yüklerinin yanlış hesaplanmasına neden oluyorsunuz."
Yaltırak, "İBB’nin yönetimi 2019’dan sonra AKP’nin elinden çıktı. Ekrem İmamoğlu döneminde yaklaşım değişmedi mi?" sorusuna ise "Yönetim değişti ama adamlar değişmedi. İlgilenmiyorlar. Çünkü eski adamlar her daim makbul" yanıtını verdi.
'FAYA UZAK OLUNCA ETKİSİ AZALIR TEZİ DOĞRU DEĞİL'
Yaltırak, "Faydan uzak olunca etkisini az hissederim" tezinin de yanlış olduğunu belirterek, "Osmaniye’de, Adıyaman’da, Hatay’da gördünüz. Fayda uzaklıktan daha önemli olan fayın yarattığı enerjinin sizin bulunduğunuz zeminde yarattığı ivme. Deprem yönetmeliği diyor ki buradaki tasarım ivmesi budur, sen buna göre bina yaparsan güvende olursun" ifadelerini kullandı.
'YÖNETMELİĞİN DAYANDIĞI HARİTA TEHLİKELİ'
"O zaman deprem yönetmeliği de sıkıntılı, doğru mu?" sorusuna ise "Deprem yönetmeliğinin dayandığı tehlike haritası tehlikeli bir harita. Çünkü o harita elmayı, armudu, eriği aynı yere atıyor ve bunların ortalama ağırlığını bir istatistik olarak alıyor. Sonra da senin karşına ayva çıkma olasılığı 2500 yılda bir diyor. Öyle bir sınıflama yapılamaz" yanıtını verdi.
Yaltırak, "Çok önemli bir konu olduğu için tekrar sorarak net biçimde kayda geçirmek istiyorum. Ülkenin deprem tehlike haritaları yanlış, bunlar üzerine kurgulanmış deprem yönetmeliği de yanlış. Bunu mu söylüyorsunuz?" sorusunu, "Evet. Haritalar da yanlış, haritalar üzerinden çalışılan senaryoları da yanlış" diye yanıtladı.
"Sizin argümanınıza göre doğanın bir matematiği var ve aslında tarihsel depremlerin analizi bize net takvim veriyor" dendiğinde ise şu yanıtı verdi:
"Tabii. Bizim çalışmamız bunu çözdü. Bu bölgedeki bütün depremlerin nerede olduğunu biliyoruz biz. Periyodları da biliyoruz. Bu algoritmaları uygulamak için kod yazıldı. Fayların üzerinde geçen zamanı biliyoruz. 989’da 1509 arasında 520 yıl geçmiş ve o depremin büyüklüğü 7.66 olmalı. Neden? Burada yılda 20 milimetre hareket var. Yirmi milimetre toplam 9.3 metre yapıyor. 9.3 metreyi bilgisayara koyduğun vakit üretebileceği en büyük deprem bu; 7.66."
'İKİ SOKAK ÖTEDE DURUM FARKLI OLABİLİR'
Yaltırak, "Bu kurduğumuz sistemde herhangi bir depremde oluşacak ivmeyi her yerde hesaplayabiliyoruz. Biz herhangi bir fay haritası üzerinde atımı ve büyüklüğü biliyorsak 3D geometrisi var ise oluşan ivmeyi biliyoruz. Bu ne demek? Aynı havuzun içinde olan ivmeleriniz artık aynı havuzun içinde değil. Yani sizin evinizden iki sokak ötede bile durum farklı olabilir" ifadelerini kullandı.
Yaltırak'ın söyleşide, İstanbul ve çevresine dair fay haritası konusunda Prof. Dr. Celal Şengör ve ekibiyle yaşadığı gerilimleri de anlatması dikkat çekti.
Prof. Naci Görür'den yeni uyarı: İstanbul'da deprem olasılığı yüzde 80'lere çıktı
