Rizeliler yapımı devam eden 'Çay Çarşısı' projesine tepkili

Gençağa KARAFAZLI

ARTI GERÇEK- Rize Merkez'de, yasalara aykırı bir şekilde yapımı devam eden Çay Çarşısı projesi tepkilere neden oluyor.

Sayıştay’ın Doğu Karadeniz Kalkınma Ajansı 2019 Yılı Denetim Raporu’nda dolgu alanına yapılması planlanan ve 19 milyon 533 bin 333 TL'ye mal olması beklenen Çay Çarşısı projesinin Kıyı Kanunu’na aykırı olduğu belirlendi.

Sayıştay denetçileri, Rize Belediyesi’nin proje için kendisine verilen 10 bin 45,57 m2’lik sahil dolgu alanını da ‘hukuka aykırı’ olarak Rize Ticaret Borsası’na tahsis ettiğini tespit etti. Denetçiler raporlarında şu değerlendirmeyi yaptı:

"Projenin yapılacağı dolgu alanı arazi ile ilgili yer tahsisinde sorun bulunduğu gibi bu alan üzerine yapımı öngörülen yapılar da Kıyı Kanunu hükümlerine aykırılık teşkil etmektedir. Uygulanmasında mülkiyet, izin, imar, ortaklık ve benzeri hukuki ve teknik engeller bulunan projelerin desteklenmemesi gerekmektedir."

AKP'NİN VAAT ETTİĞİ '10 NUMARA PROJELER' ARASINDA YER ALIYORDU

Sayıştay’ın Kıyı Kanunu'na aykırı bulduğu ve hukuki olmadığını belirttiği Çay Çarşısı, 2014 yılı yerel seçimlerinde Rize Belediyesi'nin "10 numara projeleri" arasında yer alıyordu. Rize Belediyesi'yle hiçbir hukuki bağı olmayan Rize Ticaret Borsası tarafından yapımı üstlenilen, DOKA’nın 15 milyon lira parasal destek sağladığı Çay Çarşısı'nın yapımı ise Sayıştay raporuna rağmen sürüyor.

Yaklaşık 20 milyona mal olacak projeye göre, bardak görüntüsündeki bina içinde sinema, müze, seyir terası, çay ve yöresel eşyaların satış alanları, 24 saat yeme içme hizmeti verecek restoranlar yer alacak.

'DEVASA BETON YIĞININDAN İNCE BELLİ BARDAK'

Konu ile ilgili konuştuğumuz Kaçkar TV Medya Grup Başkanı Adnan Onay, şunları söyledi:

"Proje tartışmalı bir projedir. Proje ilerleyip, 'ince belli bardak' görüntüsündeki bina yükselmeye başlayınca, projeyle ilgili tartışmalar da alevlendi. Tartışmayı tetikleyen ana unsur, proje alanında yükselen binanın göze çarpar hale gelerek, iyice belirginleşmesi ve sahilde dev bir beton yığının ortaya çıkmasıdır.

"Rizeli yurttaşlar daha önce medya aracılığıyla tanıtımı yapılan projede bir çay bardağı sembolü olacağını bilse de hiç kimse maket görüntüsüne bakarak bunun dokuz-on kat yükselen bir beton bina olacağını düşünmüyordu. Proje sanıldığı haliyle yapılsaydı kimsenin dikkatini çekmeden bitmiş olacaktı ancak ince belli bardak görüntülü beton bina üst üste katlar atılınca, devasa bir beton yığını haline geldi ve herkesin gözüne batar oldu. Böylece tartışmalar başladı.

'İNCE BELLİ BARDAK KILIFINA UYDURULMUŞ'

"Tartışmaların bir tarafında olanlar bardağın çayı anımsattığını öne sürerken, diğer tarafta olanlar çay filizi dururken bardağın sembol olarak seçilmesinin yanlışlığına vurgu yapıyorlar. Bu tartışma neredeyse şehri ikiye bölmüş durumda. Tartışma bu minvalde başlayıp, devam ediyor. Oysa bu tartışmalardan çok daha önemli olan şey kalıcı bina yapılmaması gereken bir alana on katlı bir binanın yapılmış olması. Burada yükselen binaya baktığımızda bardak sembolü işin sadece maskesi. Anlaşılan; vaktiyle burada yüksek katlı bir bina yapılması tasarlanmış ve işin kılıfına en uygun olan şeyin de çay bardağı olduğu kararına varılmış.

'ERDOĞAN RİZE ZİYARETLERİNDE YATAY MİMRİDEN BAHSEDERDİ'

"Bu binanın karşısındaki kentsel dönüşümle yenilenen şehir alanında binalar en çok beş katlı olarak düşünülürken, deniz kıyısına dokuz- on katlı bir binanın dikilmesi akıl alacak gibi değil! İnsan en azından kentsel dönüşümdeki projeyi dikkate alırdı. Sormazlar mı; denize sıfır on katlı bina yapılabiliyor da neden iç kısımda beş katın üzerine izin verilmeyip nice hak sahibi yerinden oluyor?

"Erdoğan her Rize ziyaretinde yatay mimariden bahsederken denizin kenarına gökdelen dikmek hangi mantığın ürünü bilmiyorum! Rize’yi ucube bir şehir halinden çıkarmak gerekirken, denizin kıyısına böylesine bir beton yığını yapılmasına kimsenin takılmaması ve işin bardak-çay filizi noktasında tartışılması şehrin kültürel dokusuyla ilgili acıklı bir manzara.

"Bir ucube viyadüğü şehrin göbeğine yerleştirmeye ses çıkarmayanların, bu binadan rahatsız olmalarını beklemek de galiba bizim saflığımız olur. Hâlâ bu şehirde bazı yanlış işleri görecek gözlerin olduğunu, bunlara dur diyecek olanların var olduğunu sanıyordum. Meğer bu konuda çok fazla iyimsermişim. Yazık bu sahillerimize."

'ÇAY KÜLTÜRÜNÜ İNCE BELLİ BARDAK MI YANSITIR?'

Çay Çarşısı'nı eleştiren isimlerden bir diğeri de gazeteci-yazar Recep Ali Aksoylu.

Aksoylu, "Çay A dan Z'ye tüm Doğu Karadeniz insanı için çok önemli bir ürün. Geçim kaynağı. Kentin doğal sembolü. Rize'de çok konuşuldu, şehrin simgesi olacak Çay Çarşısı'nın yapılması. Nihayet gerçekleşiyor. Çay Çarşısı fikrini benimsemekle, desteklemekle beraber bu çarşı ile ilgili paylaşılan görseldeki çay bardağına her seferinde mesafeli oldum. Çay kültürünü, ekonomisini çay bardağı m çay bitkisi – endüstrisi mi temsil eder?" diye sordu. Aksoylu, şöyle devam etti:

"Öyle ya çayı simgelemek için tüketimi esnasında en çok tercih edilen nesne olduğundan hareketle bardağı sembol seçersen Adanalı da pamuğu 'koza' ile değil pamuktan yapılan tekstille, iplikle sembolleştirir. Fındığı Giresunlu 'fındık ezmesi', Ordulu 'Sarelle Kavanozu' ya da gofretle, Denizliler de şehrin girişinden 'Horoz'u kaldırıp yumurta koyarak kentlerini tanıtırlar. Antalya'da domates çok, onlar da şehrin girişine menemen görseli mi koyacaklar? Malatya’ya da 'kayısı reçeli kavanozu' mu yakışır?"

AKP'Lİ KANDİL: ÇOCUKLARIMIZA YAŞAYACAKLARI YER BIRAKALIM

Projeye AKP'den dahi tepki geldi. AKP Rize Milletvekili aday adaylarından Av. Seher Kandil, "Bu yapılanı anlamak mümkün değil. Her geçen gün bir sahil kenti olmaktan bizleri çıkartan görüntüler artık içimizi karartıyor. Bu proje sahilde yapılmamalıydı. Bir sahil kentinde yaşamak ve doğduğumuz bu kentte çocuklarımız sahil kentinde yaşadıklarını hissetmeliyiz. Proje başka bir yerde yapılmalıydı" ifadelerini kullandı.