Sütlüce Köyü Muhtarı: Orada 1938'de katledilen kefensiz insanlarımız yatıyor, çöp değil anıt dikilmeli

Remzi BUDANCİR

+GERÇEK-Dersim’de, belediye tarafından Sütlüce köyünde yapılması planlanan Katı Atık Bertaraf Tesisi Projesi ile ilgili tartışmalar sürüyor. Dersim'in TKP’li Belediyesi 2022 yılı sonunda yapımına başlanacak olan ve Avrupa Birliği tarafından finanse edilen Katı Atık Bertaraf Tesisi Projesi’ni hayata geçirmekte ısrarcı. Tesisin yapılacağı Sütlüce sakinleri ise köylerinin doğasını tahrip edeceği, ormanlık alanın yok edileceği ve çevreye kalıcı zarar vereceği gerekçesi ile Katı Atık Bertaraf Tesisinin daha çorak bir alanda yapılmasını istiyor.

TESİSİN YERİNE İTİRAZ EDEN KÖYLÜLER YARGIYA BAŞVURDU

Söz konusu proje Dersim Belediyesi yanı sıra, Nazımiye, Ovacık, Mazgirt ve Pülümür Belediyelerinin de olduğu DER-KAB (Dersim Katı Atık Birliği) tarafından hayata geçirilmek isteniyor. Projenin hayata geçirilmesi durumunda merkez belediyesi dahil 4 ilçe belediyesi katı atık çöpleri bu tesise getirecek. İlçe belediyelerinin de çöplerinin bertaraf edileceği Katı Atık Bertaraf Tesisini yapma konusunda TKP’li Dersim Belediyesi ısrarcı olup geri adım atmayınca Sütlüce köyü sakinleri olayı yargıya taşıdı.

BİLİRKİŞİ RAPORU: TESİSİN YAPILACAĞI ALANDA 54 BİN 900 AĞAÇ KESİLEBİLİR

Davanın görüldüğü Erzincan İdare Mahkemesi, Katı Atık Bertaraf Tesisi Projesi’nin çevresel etkisi ile ilgili bilirkişiden rapor istedi. Bilirkişi heyetinin 2021’de hazırladığı rapora göre projenin hayata geçirileceği 18,3 hektarlık alanda toplam 54 bin 900 ağaç bulunuyor. Bu tür projelerin en çok canlı barındıran ve ekosistemin yapıcı rolüne sahip orman alanları en son tercih edilmesi gereken yerler olduğu vurgulandı.

YERALTI SULARI KİRLENİR, HALK GÖÇ ETMEK ZORUNDA KALABİLİR

Tesisisin yapım aşamasında toz, işletme aşamasında ise koku problemi oluşacağının belirtildiği raporda, döküm alanında bırakılacak çöplere ait sızıntının yer altı sularına karışacağı tespitine yer verildi. Koku probleminin proje alanı çevresinde yerleşim yerlerinde yaşayan halk sağlığına da olumsuz etkisi olacağının belirtildiği raporda, "Kırsal kesimin en büyük gelir kapılarından olan tarım ve hayvancılığın verimini kaybetmesi, kırsalda yaşayan halkın hayat kalitesinin düşmesine, daha ilerisinde ise göç vermeye başlamasına sebep olabilecektir. ÇED alanı ve ruhsat alanı içerisinde birçok su kaynağı yer almaktadır. ÇED alanı çevresinde yer alan su kaynakları vadiler boyunca yüzeye çıkmaktadır. Tesis yapım çalışmaları sırasında, proje alanı ve çevresindeki su kaynaklarının kaybolacağı da makul bir beklentidir. Ayrıca toz kirliliğinin oluşmasıyla başta hava kirliliği olmak üzere proje alanı ve çevresindeki su kaynakları kirlenecek, yörede temel ihtiyaçların başında gelen suyun kirlenmesi sonucu daha büyük sağlık sorunları yaşanabilecektir" tespiti yer aldı. Bölgede birçok özellikte omurgasız hayvanların olduğunun tespit edildiğinin vurgulandığı raporda, "Çeşitli kuş türlerinin ve diğer küçükbaş hayvanlarının geçiş güzergâhında olduğu görülmüştür. Faaliyet bölgesinde ve çok yakın çevresinde çok yoğun flora yapısı vardır. Bunların endemik ve bölgeye özgü olarak tespit edilen türler bulunmaktadır. Türler endemik ve bölgeye özgü olduğu tespit edilmiştir" ifadeleri kullanıldı.

BELEDİYEDEN KARŞI RAPOR

Tesisin çevreye olumsuz etkisi ile ilgili bu rapora itiraz gecikmedi. Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ve Dersim Belediyesi rapora itiraz ederek, "55 bin ağacın" kesileceği tespitinin gerçek dışı olduğunu iddia etti. Dersim Belediyesi’nin talebi ile Çevre Mühendisleri Odası’ndan hazırladığı 14 sayfalık Aralık 2021 tarihli raporda atıkların doğa üzerindeki etkisi üzerinde duruldu. Raporun "Sonuç ve öneriler" kısmında köy halkının itirazda bulunduğu Katı Atık Bertaraf Tesisi’nin çevreye etkisi bağımsız bir şekilde ele alınmadı. "Katı Atık Bertaraf Tesisi" ile "Vahşi depolama alanı" kıyası yapıldı. Vahşi depolama alanının, Katı Atık Bertaraf Tesisinden daha çok zararlı olduğu vurgulandı. Tesisin yapılacağı alanın çevresinde çitlerin olacağı ve bundan dolayı yaban hayatının etkilenmeyeceği, tesisin sızdırmaz zeminli olduğu için suların yer altına sızmayacağı iddia edildi.

MAÇOĞLU’NA ÇAĞRI: SÜTLÜCE HALKI BURADA. SANDIĞI KOY, ÇIKAN KARARA SAYGI DUY.

Belediye’nin Katı Atık Bertaraf Tesisi Projesini hayata geçirme ısrarına köylülerin tepkisi sürüyor. Sütlüce köyü sakinleri ve Kırmızıdağ Çevre Platformu, Perşembe günü Dersim Belediyesi önünde basın açıklaması yaparak, tesisin yerinin değiştirilmesini istedi. Açıklamada konuşan Yılmaz Çelik, "Kesilmek istenen 55 bin ağacı korumak için buradayız" diyerek Belediye Başkanı Fatih Mehmet Maçoğlu'na seslendi:

"Dersim'in yüzde 65'i kıraç ve çorak. Ağacın hiç olmadığı, çalının hiç olmadığı, yaban hayatının hiç olmadığı, su kaynaklarının hiç olmadığı, köylerin hiç olmadığı yerler mevcutken neden Sütlüce? Birinci ÇED raporunu neden kendinize yakın ideolojilere hazırlattınız? Hiç tanımadığımız Erzincan İdare Mahkemesinin bilirkişi heyetinin raporuna yalan ve palavralarla neden itiraz ettiniz? Neden kendi yandaşınız mühendislere rapor hazırlatarak kamuoyunu yalan ve palavralarla yanıltıyorsunuz? Kendinize yakın mühendislere hazırlattığınız raporda geçen 130 santimetreden kısa genç fidanlar orman değil mi? Orman ekosistemini korumuyor mu? Birkaç kişi diyorsun, Sütlüce halkı burada. Sandığı koy. Çıkan karara saygı duy. Avrupa'dan gelecek olan para ve rant uğruna köylerimizden doğamızdan vazgeçmeyeceğiz. 55 bin ağacı kesmeni istemiyoruz."

MUHTAR ÇELİK: 724 KİŞİ ŞİKÂYET DİLEKÇESİ VERDİ

+Gerçek’e konuşan Sütlüce Köy Muhtarı İmam Çelik, bu tesisten sadece kendi köyleri değil, çevrede bulunan diğer köylerin de etkileneceğini söyledi. Tesisin yerinin değiştirilmesi için girişimde bulunduklarını ifade eden Çelik, "ÇED raporu onaylandığında bize bir hafta süre verildi. Pandemi dönemi olmasına rağmen bir haftada 724 şikayet dilekçesini topladık. Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü'ne teslim ettik. Burası 18 hektar. Yani 180 dönüm. Mahkeme bilirkişi görevlendirdi. Orman, Jeoloji ve Çevre mühendislerinden oluşan heyet inceleme yaptı. Rapor hazırladı. Orman mühendisi diyor ki, burada 55 bin ağaç kesilecek. Jeoloji mühendisi diyor ki, bu tesis yapıldığı zaman bu sular kirlenecek. İnsanlar burada yaşamayacak. Çevre mühendisi diyor ki, bu tesis burada yapıldığı zaman bu 7 köy burayı terk etmek zorunda kalacak. Yani insanlar göç edecek. Biz nereye gidelim? Bu köylüler nereye gitsin. Bize bir yer gösterseler gideriz" dedi.

"BEN ÖLDÜKTEN SONRA O PARANIN NE ÖNEMİ VAR"

Muhtar Çelik’in anlattığına göre, belediye yetkileri ile görüştüklerinde kendilerine "Bu para Avrupa'dan geliyor. Yer değişikliği projenin iptali olur. Böyle bir fırsatı bir daha yakalamayacağız" diyorlar. Bu projenin doğayı, ormanı ve insanı öldürdüğüne işaret eden Çelik, "Ben öldükten sonra sen bu parayı bulsan ne olur, bulmasan ne olur? Bu insanları, bu 7-8 köyü feda mı edelim? Belediye başkanı bizi dinlemiyor. Şikayetimizi dile getirdiğimiz zaman bize ‘Daha önce niye karşı çıkmadınız, şimdi karşı çıktınız’ diyor. Bizde diyoruz ki, o zaman da karşı çıktık, şimdi de karşı çıkıyoruz. Bize bu iş bitti diyorlar. Hayır daha bitmedi. Ben daha ölmedim" diye konuştu.

"TESİSİN YAPILACAĞI ALANDA KEFENSİZ İNSANLARIMIZ YATIYOR"

Sütlüce köyü sakinlerinin tesisin belirlenen ormanlık alana yapılmasına karşı çıkmasının bir başka nedeni o bölgenin manevi boyutu. Çelik’in anlattığına göre 1938’de çevre köylerden toplanan insanlar merkezde bulunan Golê Çetû’na götürülmek için Sütlüce köyü yakınlarından yaya olarak götürülüyordu. Golê Çetû’na götürülenler toplu olarak katlediliyordu. Götürülenler bunu bildiği için o ormanlık alana kaçmaya çalıştığını anlatan Çelik, "Merkeze gelmek için yol o bölgenin yakınından geçiyor. O zaman orada orman çoktu. Kendinde gücü bulan çok sayıda kişi o ormana kaçtı. Bu insanlar kaçarken vur emri verilmiş, bu insanlar silahlarla tarandı. Yüzlerce insan o ormanda öldürüldü. Sonradan o köyden köpekler ormandan insan kollarını, bacaklarını ve kafasını getiriyordu. Orman parçalanmış ceset doluydu. O bölgede kefensiz insanlarımız yatıyor, kefensiz insanlarımız… O bölgede, o kemiklerin üzerine çöp değil, anıt yapılması lazım, anıt" diyerek tepkisini dile getirdi.

Köylüler olarak tesisin yapılmasına değil, yerine karşı olduklarını tekrarlayan Çelik, yargı sürecinin devam ettiğini, köylüler olarak o bölgeye tesis yapmasına karşı olduğunu söyledi.

BELEDİYE’DEN AÇIKLAMA: 55 BİN AĞAÇ KESİLECEK İDDİASI GERÇEK DIŞIDIR

Tesisle ilgili tepkiler sürerken, konuya ilişkin Dersim Belediyesinde açıklama geldi. Katı Atık Bertaraf Tesisi Projesi inşaat çalışmalarına 2022 yılı sonu itibariyle başlanmasının planlandığının belirtildiği açıklamada, bilirkişi rapordan yer alan "55 Bin Ağaç" kesilecek iddiasının "gerçek dışı beyanlar" olarak nitelendirildi. Tesise itiraz eden köylülerin birileri tarafından yönlendirildiğin iddia edildiği açıklamada, kamuoyu nezdinde ‘55 bin ağaç’ kesileceği algısı yaratılmaya çalışıldığı öne sürüldü. Tesis alanında kesilecek ağaçlarla ilgili şu bilgiler paylaşıldı: "Alanında uzman 3 Orman Mühendisi tarafından hazırlanan rapor belediyemize ulaşmış olup, raporda sahanın tamamında 6711 ağaç olduğu tespit edilmiştir. Tahsisi yapılan alanda özellikle ağaç yoğunluğunun fazla olduğu kısımlarda ağaç kesimi yapılmayacağı, ağaç kesiminin sadece tesis binalarının ve çöplerin depolanacağı kısımlarda yapılacağı göz önüne alınırsa kesimi yapılacak ağaç sayısının yaklaşık 4000 adet civarında olduğu net bir şekilde görülecektir. Yani kesimi yapılacak ağaç sayısı, ÇED raporunda verilen ağaç sayısındaki rakamla uygunluk göstermektedir ve bu rakam 55 bin sayısının %10 u bile değildir. Değil 4000, 1 ağacın dahi gereksiz yere kesilmesine karşı olduğumuzu fakat ekoloji biliminin bir bütün olarak fayda – zarar denklemi ile hareket ettiğini ve bizim de buna uygun projelerin yanında olduğumuzun bilinmesini isteriz. Belediyemiz sahip olduğu anlayış gereği, bilim ve tekniğin izinde, halkla birlikte faaliyetlerde bulunmaktadır. Bu doğrultuda geçmiş dönemlerdeki yoğun emeklerle bugüne kadar gelen, ilimiz için elzem olan bu projeyi, hukuksal tüm haklarımızı kullanarak savunacağımızdan ve halkımızın hizmetine sunacağımızdan şüphemiz olmadığının bilinmesini isteriz.

Belediye’nin yaptığı açıklamanın tamamı