THK tasfiye mi ediliyor?

Derya OKATAN

ARTI GERÇEK - Geçen yıl İzmir’deki orman yangınlarına müdahale etmemesiyle gündeme gelen Türk Hava Kurumu (THK), 11 uçağını satışa çıkardı. İhale 13 Nisan Pazartesi günü yapılacak. Bu satışlar, kurumun içini boşaltmanın bir adımı olarak görülüyor. İki yıldır yangın söndürme ihalesini de alamayan THK’nin tasfiye edilebileceği düşünülüyor. Yangın söndürme işi ise Rus şirketlere kaldı.

Türk Hava Kurumu, envanterinde bulunan 11 adet M-18 A/B Dromader uçağı ile depoda bulunan formlu/formsuz malzemelerini satışa çıkardı.

11 adet uçak ve malzemelerin satışı için 13 Nisan Pazartesi günü ihale yapılacak. Uçaklar THK’nin Ankara Etimesgut Meydan İşletmesi’nde bulunuyor.

Eski bir THK yöneticisinin verdiği bilgiye göre; satışa çıkarılan uçaklar, yıllarca zirai ilaçlamada ve orman yangınlarında kullanıldı. Ancak Rus menşeili ve Polonya üretimi oldukları için 2014 yılında Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü tarafından uçuş sertifikaları iptal edildi.

Eski THK yöneticisi, bu uçaklar kullanımı yine THK’de kalarak, Orman Bakanlığı envanterine geçirilmesiyle uçabilecekken, satışa çıkarılmasının tercih edildiğine dikkat çekiyor.

TÜZÜĞÜN ARKASINDAN DOLANILDI

Öte yandan, THK kayyımı, bu malların satışını, tüzüğü dolanarak gerçekleştiriyor.

Kuruma ait taşınır ve taşınmaz malların satışı tüzüğün 17. ve 20. maddelerinde düzenleniyor. Buna göre, Yönetim Kurulu ancak Büyük Genel Kurul’un yetki vermesiyle mallarını satabiliyor. Bu sorun mahkeme kararıyla aşılabildi. Ancak kararı veren Ankara 9. Sulh Ceza Mahkemesinin THK kayyımının talebi doğrultusunda verdiği diğer kararlar gibi bu karar da tartışmalı.

Aynı mahkeme, kayyımın il ve ilçe teşkilatları ile Havacılık Vakfı’nın şirketlerinden çıkardığı 182 kişinin tazminat alacakları için kurumun icraya verilemeyeceği yönünde de karar çıkarmıştı.

THK’NİN İÇİ Mİ BOŞALTILIYOR?

THK’nin 83 milyon dolar borcu bulunuyor. Zira, borçları nedeniyle kuruma 16 Ekim 2019 tarihinde eski Gümrük ve Ticaret Bakanı Cenap Aşçı kayyım olarak atanmıştı. Aşçı, göreve geldikten sonra yaptığı açıklamada, "Biz bu kurumu tasfiye etmek için gelmedik, THK'yi finansal zorlukların içinden çıkaracağız" demişti.

Ancak şimdi malları satışa çıkarması, THK’nin içi mi boşaltılıyor sorusunu gündeme getirdi.

İsminin açıklanmasını istemeyen eski bir THK yöneticisi, uçakların satışının usulsüz olduğu gibi bu adımın devamının gelmesinden endişe ettiklerini söylüyor. "Tasfiye için altyapı mı hazırlıyor?" diye soran eski THK yöneticisi, kaygılarını şöyle dile getiriyor: "(Kayyım) Bir tane şube kapatmayacağız, bir tane personel atmayacağız, düzlüğe çıkarıp teslim edeceğiz, dedi. 6 aydır yapılan hiçbir çalışma yok. Borcunu kendi iç dinamikleri ile ödeyebilir. Siz, ‘bizi devlet olarak görün’ diyorsunuz, ama bütün borcu devlet bankasında birleştirip yapılandıramadınız bile. İşten çıkarmalar, satışlar, faaliyetleri kısıtlamalar… İnşallah kapatmazlar. Yoksa yazık olur. Çünkü THK, üniversitesiyle, şirketleriyle çok ciddi imkân ve kabiliyete sahip bir kurum."

Bir başka eski THK yöneticisi de "Bilerek ya da bilmeyerek içi boşaltılıyor. Malını mülkünü satarsanız içi boşalır, geriye bir şey kalmaz" diyor.

YANGIN SÖNDÜRME İŞİ ARTIK RUS ŞİRKETLERİNDE

THK, 1985 yılından bu yana aldığı Tarım ve Orman Bakanlığı’nın yangın söndürme ihalesini iki yıldır alamıyor. 2019 yılında uçakların bakımı yapılmadığı için ihaleyi kazanamamıştı.
Eski THK yöneticisi, uçak bakımı için ayrılan paranın, aylık maaşları 5 ila 7 bin arasında değişen 150 yeni personel alımı dahil gereksiz harcamalara aktarıldığını belirterek, yönetimin basiretsizliği nedeniyle ihalenin alınamadığını söylüyor. Ancak Orman Bakanlığı’nın da duruma seyirci kaldığına dikkat çekiyor.

2020 ihalesi ise Şubat ayında yapıldı. Bakanlık şartnameyi bu yıl değiştirdi. Daha önce 5 ton olan bir uçağın taşıması gereken su tonajı 10 tona çıkarıldı. THK’nin envanterindeki uçakların su tonajı ise 5 ton. THK ihaleye giremedi, şartları çok ağır olduğu için Türkiye’den giren diğer şirketler de geri çekildi. Böylece orman yangınlarını söndürme işi Rus şirketlere kaldı.

TÜRKİYE-RUSYA İLİŞKİLERİ BOZULUNCA UÇAK DEĞİL HELİKOPTER GELDİ

Cumhurbaşkanı Erdoğan ile Rusya Devlet Başkanı Putin’in arası İdlib konusunda bozulunca, Rusya uçakları da ihaleye girmedi. Böylece Tarım ve Orman Bakanlığı helikopter ihalesi açtı. Kamu İhale Kanunu’na göre, yabancı şirket tek başına ihaleye giremiyor. Bir Rus helikopter şirketi, Adana Bordo Havacılık şirketi ile konsorsiyum yaparak ihaleyi aldı.
Şu anda Türkiye’deki orman yangınlarına Rus helikopterlerle müdahale ediliyor.

YANGIN NE KADAR SÜRERSE O KADAR KÂR EDECEKLER

Ancak THK’nin eski yöneticisi, helikopterlerin yangın söndürmede uçağa göre dezavantajlı olduğunu belirtiyor: "Yangına çok çabuk müdahale edip söndürebilmeniz için alçağa inmeniz lazım ki suyu bıraktığınızda şok etkisi yaratsın. Helikopter alçağa indikçe oynar kanat olduğu için pervanenin anaforu yanan çalı çırpı ve kozalakları 20-30 metre uzağa fırlatıyor. 2019’da THK uçakları devreden çıktı, İzmir’de neler olduğunu gördük. Hektarlarca orman yandı. Helikopter söndüremedi.

"Havacılıkta saat çok önemli. Uçak ve helikopterler saat ücreti ile uçar. 2018 yılında uçuş saat ücreti 10 bin 990 dolardı. Bu şirketler, daha fazla para kazanmak için kendine iş üretebilir. Yangın söndürme işi ne kadar uzarsa şirket o kadar para kazanacak."