Türkiye'nin il il inanç ve inançsızlık temelli nefret suçu karnesi

Artı Gerçek - İnanç Özgürlüğü Girişimi'nin izleme çalışmaları kapsamında hazırladığı “Türkiye’de Din, İnanç veya İnançsızlık Temelli Nefret Suçları 2022” raporunda, geçen yıl içinde 36 nefret suçu ve olayı tespit edildi. Rapora göre, en çok hedef alınanlar Aleviler ve Hıristiyanlar oldu. İnanç Özgürlüğü Girişimi, Nisan 2021'de duyurulan 'İnsan Hakları Eylem Planı'nın hedeflerine ulaşamadığını vurguladı.

Nefret suçunun önlenmesine ve nefret suçuyla ilgili cezasızlığın önüne geçmeye katkı sunmayı amaçlayan raporda, inanç topluluklarından gelen bildirimler ve medya izleme sürecinde erişilen veriler temel alındı. "Din, inanç veya inançsızlık temelli nefret suçları, diğer nefret suçları gibi, Türkiye’de önemli bir sorun olmaya devam ediyor" denilen raporda, toplumsal barışın önünde ciddi bir engel teşkil eden bu suçlara karşı Türkiye’deki yasal mevzuat ve uygulamanın etkisiz olduğuna dikkat çekildi.

Rapora göre, Ocak – Aralık 2022 aralığında din, inanç veya inançsızlıkla bağlantılı 36 nefret suçu veya olayı bilgisine ulaşıldı. “Hedef alınan gruba göre” ulaşılan nefret suçu/olayı bilgisi ve sayılar şöyle:

Aleviler 15,
Hristiyanlar 15,
Yahudiler 4,
Ezidiler 1,
Müslümanlar 1.

'GERÇEK SAYI DAHA YÜKSEK'

Kuruluş, nefret suçlarının dünya genelinde yaşanandan az ihbar edildiğini ve raporlandığını da belirterek, "Bu sayıların olayların gerçek boyutunu yansıtmadığını söylemek mümkün" dedi. Raporda şu ifadeler kullanıldı:

"Türkiye’nin birçok noktasında yaşanan bu olaylar sırasıyla, tehdit veya tehdit edici davranış mala veya eşyaya zarar verme, ibadet yeri veya mezarlıklara zarar verme, hakaret, kişilere yönelik şiddet içeren saldırı, taciz ve hakaret suçlarını içeriyor. Hristiyanların maruz kaldığı nefret suçlarının bir kısmında Ermeniler, Süryaniler, Yunanlar gibi etnik kimlikler hedef alındı."

NEDEN İHBAR EDİLMİYOR?

Nefret suçlarının raporlanması veya ihbar edilmesinin önündeki temel engeller ise şöyle sıralandı:

* Mağdurların önyargı saikli eylemleri kanıksamış olması ve ihbar veya rapor etme eşiklerinin yüksek olması;

* Kişilerin dışlanma riskini düşünerek ihbar etmekten kaçınmaları;

* Mağdurların iddialarının ciddiye alınmayacağına veya ihbarda bulunduklarında, polis memurları tarafından da dahil olmak üzere, daha büyük mağduriyete uğrayacaklarına dair endişeleri.

'CEZASIZLIKLA MÜCADELEDE ETKİLİ ADIMLAR ATILMIYOR'

İnanç Özgürlüğü Girişimi "Raporun ortaya koyduğu veriler, Türkiye’de bu suçlarla mücadelenin bütünlüklü bir şekilde geliştirilmesine ihtiyaç duyulduğunu yeniden hatırlatıyor" ifadelerini kullanırken, etkili hukuki süreçlerin yürütülmediğine dikkat çekti. Cezasızlıkla mücadele için de etkili adımların atılmadığı belirtilen raporda şu ifadeler yer aldı:

'BAZI MEKANLAR TEKRARLAYAN ŞEKİLDE HEDEF ALINIYOR'

"Geçmiş yılların izleme verileriyle birlikte değerlendirildiğinde, en sık karşılaşılan olaylar, mezarlık, ibadet yeri, ev veya okul gibi din veya inanç topluluklarıyla ilişkili mekanlara yönelik saldırılar. Alevilerle ilişkili mekanların işaretlenmesi uzun süredir gözlemlenen yaygın örüntülerden biri.

Ayrıca, din veya inanç topluluklarıyla ilişkili bazı mekânların tekrarlayan bir şekilde hedef alındığı da ortaya çıkan bulgular arasında. Benzer şekilde, olayların detayları incelendiğinde bazı kişilerin sistematik tehdide veya baskıya maruz kaldığı görülüyor. Olayların sürekliliği, bu suçlara karşı etkili bir uygulama olmadığını gözler önüne seriyor."

'EYLEM PLANI'NIN ÖNEMLİ HEDEFLERİ YERİNE GETİRİLMEDİ'

"Nisan 2021 tarihli İnsan Hakları Eylem Planı önemli hedefler içeriyordu" denilen raporda, şu eleştiri yer aldı: "Ancak, aradan iki yıl geçmesine rağmen bu hedefler yerine getirilmedi ve Türkiye’de nefret suçu mevzuatı hala yetersiz. Dolayısıyla, yetkililer ivedilikle kapsamlı bir mevzuat düzenlemesi ve cezasızlık politikalarıyla mücadele için harekete geçmeli."

İHTİYAÇLAR NE?

Raporda, Türkiye’de bu suçlarla mücadelenin bütünlüklü geliştirilmesi için öne çıkan ihtiyaçlar şöyle sıralandı:

* Din, inanç veya inançsızlık temelli nefret suçlarının kamu yetkilileri ve sivil toplum tarafından izlenip raporlanması,

* Nefret suçlarının etkili bir şekilde soruşturulması,

* Zarara ilişkin tazmin,

* Mağdurların desteklenmesine yönelik bütünsel bir yaklaşım,

* Çok paydaşlı çalışmalar.

KİM, NE YAPMALI?

Raporda ayrıca kamu yetkilileri, sivil toplum ve din veya inanç topluluklarına yönelik öneriler de yer aldı. Bu önerilerden öne çıkanlar şöyle:

* Kamu yetkilileri; tüm nefret suçlarını engellemek ve bunlarla mücadele etmek amacıyla nefret suçlarına ilişkin mevzuat düzenlenmesini, nefret suçlarının ayrıştırılmış bir şekilde kayıt altına alınmasını, etkin bir şekilde soruşturulmasını, kovuşturulmasını ve uygun bir yaptırım uygulanmasını sağlamalı. Ayrıca, mağdurların desteklenmesi için ihtiyaçlarına yönelik çok boyutlu tedbirler almalı.

* Sivil toplum; nefret suçlarıyla ilgili doğru bilgileri yaygınlaştırmak ve nefret suçlarına dair farkındalığı artırmak için medyayla daha iyi ilişkiler kurabilir, politikalar, savunuculuk stratejileri ve nefret suçuyla mücadelede değişim yaratacak araçlar geliştirmek için farklı gruplarla iş birliği yapabilir, nefret suçlarına dair farkındalığı artırmak için faaliyetler yürütebilir, mağdurlara doğrudan destek sunabilir ve nefret suçlarını izleyip raporlayabilir.

* Din veya inanç toplulukları; kendi toplulukları için farkındalık yükseltme çalışmaları yürütebilir, nefret suçlarıyla ilgili ihbarda bulunarak, kendi veri tabanlarını oluşturarak ve verileri paylaşarak nefret suçlarının görünürlüğünü artırmaya katkıda bulunabilir; mağdurlara pratik destek sunabilir ve bilgi paylaşabilir ve nefret suçlarıyla ilgili çalışma yapan kuruluşlarla iş birliği yapabilir. (HABER MERKEZİ)