HDP'den 12 maddede hak ihlalleri raporu: Sağlıkçılar ve işçiler ölüyor

ARTI GERÇEK-Halkların Demokratik Partisi (HDP) Kocaeli Milletvekili ve TBMM İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu Üyesi Ömer Faruk Gergerlioğlu, 11 Mart 2020’den 9 Aralık 2020’ye kadar yaşanan hak ihlallerini raporlaştırdı.

Coronavirus salgınının etkisi altında geçen söz konusu süreçte işçilerin ve sağlıkçıların yaşadığı hak ihlallerinin merkeze alan Gergerlioğlu, adil yargılanma hakkı, ifade özgürlüğü, cezaevlerinde salgınla birlikte katlanan hak ihlalleri ile artan bekçi ve polis şiddetini mercek altına aldı.

Gergerlioğlu, 10 Aralık Dünya İnsan Hakları Günü vesilesiyle açıkladığı Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ışığında Türkiye’de Covid-19 ve İnsan Hakları Raporu’nda göçmenlerin maruz kaldığı ayrımcılığa da yer verdi.

Aynı zamanda doktor ve insan hakları aktivisti olan Gergerlioğlu’nun raporundaki tespitler 12 maddeyle şu şekilde:

YAŞAM HAKKI İHLALİ: SAĞLIKÇILAR VE İŞÇİLER ÖLÜYOR

"9 Aralık itibariyle hayatını kaybeden sağlıkçı sayısı 229’dur. Covid-19’un meslek hastalığı olarak kabul edilmesi talepleri halen iktidar tarafından karşılanmamaktadır.

İSİG Meclisi verilerine göre son 8 ayda en az 368 işçi Covid sebepli iş cinayetlerinde hayatını kaybetti. Sokağa çıkma yasaklarında kapsam dışı bırakılan işçiler en büyük mağduriyetleri yaşayanlar oldu. Kronik hastalıkları olan ama çalışmak zorunda olan başta işçiler olmak üzere pek çok kişi zorunlu olarak ölümü göze alarak çalışmaya devam etmektedir.

Bazı işyerlerinde koronavirüse karşı alınan önlemler, temizlik standartları ve sağlanan ekipman yetersizdir. Bazı market zincirleri çalışanlarına maske, eldiven gibi ekipmanları sağlamamaktadır. Bazı market zincirlerinin, İstanbul'un gelir düzeyi yüksek mahallesindeki şubesinde önlemlere dikkat ederken başka bir şubelerinde yapmadıkları aktarılıyor. Bazı fabrika ve depolarda, işçilerdeki koronavirüs vakalarıyla ilgili işçilere bilgi verilmiyor. AVM’ler yeterli önlem alınmadan sürdürülüyor. Birçok şirket, çalışanlarını ücretsiz izne ya da yıllık izinlerini kullanmaya zorluyor."

CEZAEVLERİNDEKİ İHLALLER

"Cezaevindeki Covid salgını gereğince tedbir alınmaması nedeniyle ölümler yaşanmaktadır.

Gümüşhane Cezaevinde Mustafa Kabakçıoğlu, Bursa H Tipinde Hüseyin Özen, Siirt Cezaevinde Cengiz Karakurt, Türkoğlu Cezaevinde Kemal Polat, Kırıkkale F Tipi Cezaevinde Serkan Tumay, Bafra Cezaevinde Mehmet Yeter, Sincan Cezaevinde Arif Yıldırım, Tavşanlı Cezaevinde Veysel Atasoy, İskenderun Cezaevinde Ahmet Kaplan, Patnos Cezaevinde Takiyettin Özkahraman ve yine Patnos Cezaevinden Ali Boçnak gibi daha nice sayısını tam bilmediğimiz yurttaş korona veya korona sebebiyle sağlık hakkına erişim sıkıntısından hayatını kaybetmiştir.

Cezaevinde aylarca açık ve kapalı görüş yasaklanmıştır. Mahpuslar bir süre sonra kapalı görüşten yararlandırılmıştır. Aileleri ile açık ya da kapalı görüşemeyen bazı mahpusların telefon haklarının da ellerinden alındığı belirtilmiştir. Kapalı görüşler açıldığından da sadece 2 kişi sınırlaması getirilmiştir. 4 kişilik aile için bile düşünülse anne veya çocuklardan birisi kapalı görüşü kullanamamıştır."

BEKÇİ VE POLİS ŞİDDETİ

"Anayasal bir hak olan gösteri ve yürüyüş hakkı korona döneminde yüzlerce kez yasaklanmıştır. Ak Parti mesafe konusunda hiç dikkat göstermeden il ilçe kongreleri yapılabilirken yurttaşlar bu anayasal haklarını maske ve mesafeye dikkat etmelerine rağmen kullanamamışlardır.

Kısıtlamalara uymadıkları gerekçesiyle polis/bekçi tarafından uygulanan şiddet vakaları yaşanmıştır.

Eyüp ilçesinin Esentepe Mahallesi’nde Onur B. sokağa çıkma yasağı olduğu gerekçesiyle üç bekçi tarafından durdurularak dövülmüştür.

19 yaşındaki Rana B., Söğütlüçeşme Caddesi üzerinde polisler tarafından darp edildi.

Kötü muamele olarak; karantina koğuşları ile bu dönemdeki sair koğuşların da asgari temizlik niteliğinden yoksun olmaları, temiz suya erişimin kısıtlı olması gibi ihlaller yaşadı."

SALGINDA AİLE İÇİ ŞİDDET GÖRÜNMEZ HALE GELDİ

"Korona döneminde kadına ve çocuklara yönelik aile içi şiddet görünmez hale gelmiştir."

KÖLELİK VE ZORLA ÇALIŞTIRMA YASAĞI

"Sağlık Bakanı Fahrettin Koca imzasıyla 81 il valiliğine ‘Personel İşlemleri’ hakkında genelge gönderildi. Genelgede, her ne sebeple olursa olsun COVID-19 salgını sürecinde istifa talebinde bulunan personelin mezkur talebi kabul edilmeyeceği bildirildi.

Hükümetin koronavirüs salgının yayılmasını engellemek için aldığı tedbirler işçileri kapsamamıştır. İktidar tedbirinizi kendiniz alın deyip ‘evde kal’ uyarıları yaparken işçiler servisler ve toplu taşıma araçlarıyla işyerlerine gidip gelmektedir, işçiler işyerlerinde steril olmayan ve sağlıksız ortamlarda çalıştırılmaya devam ediyor. Metal, tekstil, inşaat gibi alanlar hala çalışır vaziyettedir."

ÖZGÜRLÜK VE GÜVENLİK HAKKI

"65+ bireylere getirilen bu kısıtlamalar, bilişsel ve ruhsal durumlarında ciddi sorunlar yaratıyor. Hareketsizlik kronik rahatsızlıklarının daha da kötüye gitmesine neden oluyor. Sağlık kontrolleri, düzenli tıbbi takipleri aksıyor.

Gençler için sosyalleşmeleri en büyük ihtiyaçlardan biridir. 20 yaş altındaki gençlerin sürekli evde kalıyor olmaları eğitimlerinden geri kalmaları yanında sağlıklı bireyler olabilmeleri için gereken sosyalleşmelerinden de mahrum bırakmaktadır.

KYK karantinalarındaki kişiler sadece sosyal hayattan izole edilmiştir. Pek çok insan bu karantina sürecinde psikolojik sorunlar yaşamış KYK personeli izole olamadığı için her akşam evlerine korona riskini taşımıştır."

ADİL YARGILANMA HAKKI İHLALİ

"Yüz yüze mahkemeler yerine SEGBİS kullanılmaktadır.

İstisnai bir hal olması gerekirken SEGBİS artık yargılamalarda ana unsur olarak kullanılmıştır. "Sanık olmazsa yargılama olmaz" ilkesi uyarınca yurttaşların duruşmada hazır bulunması gerekirken teknik anlamda birçok sorun yaşanan SEGBİS kullanılmıştır.

CMK 100’e göre tutukluluk istisnai bir hal olmasına rağmen ne yazık ki pek çok yargılama tutukluluk ile sürdürülmektedir. Özellikle de anne baba tutukluluklar nesli mahvetmektedir. Cezaevleri boşaltılması gerekirken tutuklu yargılamalarla cezaevleri koronanın yayılması için uygun ortamlara dönüştürülmüştür.

 "Terör" davalarında suçlamaları içerir dosyalarda gizlilik kararları adil yargılanmaları etkilemektedir. Özellikle iktidarın arkasında durduğu dosyalarda anında gizlilik kararları getirilmiş ve sanık avukatları dahil dosyalara erişememiştir."

KANUNSUZ CEZA UYGULAMALARI

"Sincan Cezaevinden Arif Yıldırım’ın korona olup Bilkent Şehir Hastanesinde vefat etmesini Twitter’dan duyuran Ömer Faruk Gergerlioğlu’na Ankara Cumhuriyet Başsavcısı Hamza Yokuş fezleke düzenleyip TBMM’ye gönderdi. Gergerlioğlu Savcı Yokuş’u HSK’yaşikâyet etti.

Corona tedbirlerine uyulmaması halinde bazı valilikler yaptırım kararları verdi.

Tüm Türkiye’de açık alanlarda maske takma zorunluluğu getirildi. Maske takmayanlara ise idari para cezası uygulanıyor. Sakarya’da ise maske takmayanlara para cezasının yanı sıra kitap okuma cezası getirildi.

Denizli Valisi Ali Fuat Atik, yaptığı denetimlerde bir döner ustasının eldivensiz çalıştığını gördü. Vali Atik tarafından uyarılan usta, umursamayıp döner kesmeye devam etti. Olaya sinirlenen Atik'in talimatıyla işletmeye ceza kestirdi. Gelen tepkiler üzerine Vali özür diledi."

ÖZEL HAYAT VE AİLE YAŞAMINA SAYGI

"Özel yaşama saygı hakkı, kişilerin dış dünya ile temasını, kendisini gerçekleştirmesi için sosyalleşme hakkını da içerir. Çalışma yaşamı, özel yaşama saygı hakkının bir uzantısıdır. Çeşitli sosyal mekânların kapatılmasına yönelik tedbirler özel hayata saygı hakkının ihlalidir."

İFADE ÖZGÜRLÜĞÜ İHLALLERİ

"Hakan Aygün Twitter hesabında yer alan 'İBAN edenler' ifadesi nedeniyle tutuklandı.

27 Nisan 2020’de 42 günde koronavirüsü salgını nedeniyle atılan tweetler üzerine 6 bin 362 sosyal medya hesabı incelenmiş 855 'şüpheli şahıs' tespit edildiği belirtilen bakanlık açıklamasında, 402 kişinin gözaltına alındığı ifade edilmiştir.

30 Eylül'de düzenlenen bir basın toplantısında Sağlık Bakanı Fahrettin Koca sadece semptom gösteren pozitif vakaların açıklandığını belirtmişti. Bu açıklama Türkiye’deki salgının gerçek boyutunu göstermediği gerekçesiyle tepkiyle karşılanmıştır."

TOPLANTI HAKKI VE DERNEK KURMA ÖZGÜRLÜĞÜ

"Toplantılar genel kurullar ertelenmiştir. Meslek kuruluşları kanun gereği yapmakla yükümlü oldukları genel kurullarını gerçekleştirememişlerdir.

Denizli’de İl Hıfzıssıhha Meclisi korona tedbirleri kapsamında kentteki sivil toplum kuruluşlarının genel kurul ve etkinliklerini iki aylığına ertelemiştir. Buna karşın Ak Parti Pamukkale ve Merkezefendi ilçe kongreleri hafta sonunda gerçekleştirilmiştir."

EVLENME HAKKI İHLALİ

"Cezaevindeki mahpusların evlenmeleri ertelenmiştir. Ömer Faruk Gergerlioğlu’na gelen pek çok şikâyette cezaevindeki mahpuslar evlenme isteklerine korona sebebiyle hayır cevabı aldılar."

DİLEKÇE VE BAŞVURU HAKKI

"Cezaevinde dilekçeler yok edilmektedir.

İzmir Menemen T Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumunda yatmakta olan C.B. müdüre çıkmak istediğinde dilekçeyi yırtıp eşinin müdürle iletişim kurmasını engellendiği belirtiliyor."

AYRIMCILIK YASAĞI

"Adli mahpuslara infaz düzenlemesi ile örtülü af gelirken siyasi mahpuslara af gelmemiştir.

İnfaz değişikliği yapılırken hasta mahpuslar ile çocukları ile birlikte kalmakta olan kadın mahpuslar dikkate alınmamıştır.

Siyasi partiler kongre düzenlerken işçiler, siyasetçiler protesto haklarını kullanamamıştır.

65 yaş üstü ve 20 yaş altı sokağa çıkma yasakları uygulanmıştır.

Mülteci kamplarında ve gözaltı merkezlerinde etkin tedbirlerin alınmaması."