Tüm bilinmeyenleriyle güneş kremleri

Güneş ve koruma faktörü içeren kremlerle ilgili birbirinden farklı görüşler, kafa karışıklığına yol açmaktadır. Yıllık 7.3 milyar dolarlık bir ekonomik büyüklüğü olan ve yılda yaklaşık yüzde 7 büyüyen ‘’güneş koruyucu ve iyileştirici ürünler’’ piyasası ciddi bir reklam ve haber ürettirerek nerdeyse ‘’evde otururken bile güneş koruyucu kullanmamızı’’ önerecek. Bu kadar karlı bir pazar varken kimi bilgileri bilimsel veriler ışığında incelemesi gerekiyor. öncelikle bilinmesi gereken, 'güneş‘ düşmanımız değildir.

İstanbul Okan Üniversitesi Hastanesi Başhekimi Radyasyon Onkolojisi Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Tayfun Hancılar güneş kremlerinin bilinmeyen tarafları hakkında uyarılarda bulundu.

GÜNEŞ KREMİ OLUNCA VÜCUT D VİTAMİNİ SENTEZLEMİYOR

Maalesef son yıllarda güneşte kalmak o denli zararlı ki koruyucu krem ve spreyler tamamen masum olarak kabul edilmeye başlandı. Ancak özellikle konuşulmayan bir konu var; yüksek koruyucu faktör içeren güneş kremlerini kullandığında vücut, D vitaminini yeterince sentezleyemiyor.

Oysa birçok çalışmada kanda D vitamini seviyesi yüksek olanlarda, düşük olanlara kıyasla kalın bağırsak kanseri riski düşük bulunmuştur. D vitamini eksikliği; depresyon, yaygın vücut ağrıları ve kalp hastalıklarına yol açmaktadır. Özellikle esmer tenlilerde, yeterli D vitamini sentezlenmesi için daha uzun güneşte kalmak gerektiği düşünülürse, güneşlenme esnasında sürekli güneş koruyucu kullanmak; D vitamini sentezini azaltarak kanser riskini arttırabilir.

KORUYUCU GÜNEŞ KREMİ KULLANMADAN NASIL GÜNEŞLENİLİR?

Yaz aylarında saat 09.00-11.00 arasında ya da 16.00’dan sonra açık tenli kişiler; ilk iki gün 10 dakika, daha sonraki günler 20 dakika, esmer tenliler; ilk iki gün 20 dakika, daha sonraki günler 30 dakika hiç güneş koruyucu kullanmadan güneşlenebilirler. Bu süre vücudun D vitamini sentezlemesi için yeterli bir süredir. Bu sürelere dikkat edilirse; cilt kanseri riski düşük olduğu gibi D vitaminin kansere karşı koruyucu özellikleri dolayısıyla, tam tersine çok faydalıdır.

UZUN SÜRE GÜNEŞTE KALMAK RİSKLİ

Ancak uzun yıllar güneş altında kalanlarda bazal hücreli ya da epidermoid hücreli kanser sıktır ve bu kanserler vücudun güneşi çok gören baş boyun ve uzuvlarında sık, diğer bölgelerde seyrektir. Özellikle çocuklarda 5 kereden fazla ciddi güneş yanığı oluşması, malign melanom riskini arttırmaktadır. Güneşlenmeye bağlı ciddi cilt yanıkları olması erişkinde de malign melanom riskini arttırmaktadır. Ama normal güneşlenmenin, melanom riski üzerine etkisi görülmemiştir. Yukarıdaki sürelere uygun güneşlenme tarzında kanser riski yoktur, hatta D vitamini sentezlenmesi nedeni ile kansere karşı bir tür önlemdir. Ancak güneşte çok uzun süre kalmak risklidir.

GÜNEŞ KREMLERİ NEDEN SAKINCALI?

"Oksibenzon" (oxybenzone) içeren kremler, alerjik reaksiyonlar yaratabilir. Oksibenzon aynı zamanda, endokrin hormonunu bozan ve hücrelere zarar veren bir kimyasaldır. Özellikle çocuklarda, çok dikkat etmek gerekir. Bazı güneş kremi üreticileri, derinin yaşlanmasını durdurduğu düşünüldüğü için formülerinde A vitamini (retinil palmitat) kullanıyor. Fakat FDA (Amerikan Gıda ve İlaç Dairesi) araştırmasına göre; bu vitamin güneş ışığına maruz kalınca deri bozulmalarını ve tümör oluşumlarını hızlandırıyor. Sprey şeklindeki güneş koruyucular havada toksik partiküller bırakıyor ve bu da solunum yoluyla vücuda girerek risk yaratabiliyor.

Aslında titanyum dioksit ve çinko oksit içeren kremler, deriden vücuda karışmıyor fakat sürüldükten sonra beyaz bir tabaka bırakması nedeni ile birçok kişi kullanmak istemiyor.

Uzun dönem kullanımda güneş kremlerinin nasıl bir etki ile karşılaşacağımızı bilmeden, güneş koruyucu kremlerini özellikle çocuklarda çok yoğun kullanmak sakıncalı olabilir. Ancak güneşte uzun süre kalmanın riskleri de belli. Yukarı da belirtilen saatlerde, güvenlikle güneşlenilebilir. Diğer saatlerde mümkünse; güneşe çıkmamak veya kalın koyu tente altında(açık renk tenteler, yüzde 50 geçirgen olabiliyor) ya da ağaç gölgesin de oturmak şeklindedir. Böyle bir ortam yoksa, geniş şapka ve vücudu örten giysiler kullanmak uygun olur. Böylece güneş koruyucu krem kullanmadan tatil yapılabilir. Ancak yine de güneşte uzun süre oturmak istiyorsanız; bu durumda güneş koruyucu krem kullanmak, güneş yanığı riskini almamak adına daha uygun bir davranış olur. Bir de güneşten korunmanızı gerektiren cilt hastalığınız varsa, zorunlu olarak güneş kremi kullanılabilir. (HABER MERKEZİ)