Fatmagül Berktay: Mutsuzluğun tarifi çaresizlik

Artı Gerçek - Proust Anketi başlığıyla yapılan söyleşiler, sanat alanının her kolundan üretim yapmış sanatçılar, yazar ve şairler, gazeteci, bilim insanı ve akademisyenlerden seçilen konuklarla gerçekleştiriliyor. Bu çerçevedeki söyleşilerin bu haftaki konuğu yazar akademisyen Fatmagül Berktay oldu.

Şu anki ruh haliniz nasıl?
Kaygılı
En sevmediğiniz şey nedir?
Boş durmak
En büyük korkunuz nedir?
Kızımı kaybetmek
En değerli varlığınız nedir?
Kızım
En büyük deliliğiniz neydi?
Dağlara çıkmak
En büyük pişmanlığınız nedir?
Büyük pişmanlığım yok
En abartılmış meziyet sizce nedir?
Başarı hırsı
Hayattaki en büyük başarınız nedir?
Kendimle tutarlı kalabilmek
Favori mesleğiniz nedir, neden?
Akademisyenlik; sürekli öğrenmeyi mümkün kıldığı için
Favori yolculuğunuz hangisi?
Tarihsel ve kutsal mekanlar peşinde Ürdün yolculuğum
En karakteristik özelliğiniz nedir?
Güvenilirlik
Nerede yaşamak isterdiniz, neden?
Güney Fransa’da; iklim, sanat, tarih birlikteliği
Çok sık kullandığınız kelime ya da ifade nedir?
Tırnak içinde („ ...“)
Olmazsa olmaz dediğiniz şey nedir?
Kitaplar
Ne gibi durumlarda yalan söylersiniz?
Başkalarını üzmek istemediğimde
En mutlu olduğunuz an: Ne zaman ve nerede?
Kızımın doğduğu zaman, İzmir‘de
Hayattaki en büyük aşkınız kim ya da ne?
İlk aşkım
Mükemmel mutluluk denilince ne anlıyorsunuz?
Öyle bir şey yoktu
Sizce mutsuzluğun tarifi nedir?
Çaresizlik
Dostlarınızda en değer verdiğiniz şey nedir?
Dürüstlük ve sevecenlik
Kendinizde çok üzüldüğünüz özelliğiniz nedir?
Manipülasyona açık olmak
Başka insanlarda en çok üzüldüğünüz özellik nedir?
Parlak insanların kendilerini saklamaları
En aşağı gördüğünüz yaşayan insan kimdir?
Maden kazalarında işverenleri koruyanlar
Size göre en aşağı seviyedeki rezillik nedir?
Riyakârlık ve ayrımcılık
Mümkün olsa hangi yeteneğe sahip olmak isterdiniz?
Sayısız dil öğrenmek
Favori bir kurmaca kahramanınız var mı; varsa kimdir?
Fosforlu Cevriye
Gerçek hayattaki kahramanlarınız kimlerdir?
Hakikat anlatıcısı olanlar
Bir erkekte en çok beğendiğiniz nitelik nedir?
Dürüstlük ve güvenilirlik
Bir kadında en çok beğendiniz nitelik nedir?
Dürüstlük ve güvenilirlik
Hayatınızda en çok hayranlık beslediğiniz kişi kim?
Ağabeyim Prof. Bülent Tanör
En sevdiğiniz kadın ve erkek isimleri nelerdir?
Meral ve Ali
Eğer kendinizde bir şey değiştirebilecek olsaydınız, bu ne olurdu?
Daha fazla enerjim olsun isterdim
Kendiniz olmasaydınız kim olmak isterdiniz?
Kendimden memnunum
Hangi doğal yeteneğe sahip olmak isterdiniz?
Müzik yeteneği
Heyecanınızı ne öldürür?
Anlaşılmamak
En sevdiğiniz kelime nedir?
Özgürlük
En sevmediğiniz kelime nedir?
Haset
Şu anda yapmakta olduğunuz hariç, hangi mesleği yapmak isterdiniz?
Sanat tarihçiliği
En çok kullandığınız küfür nedir?
Gerzek
Size en fazla keyif veren kötü huyunuz hangisi?
Abur cubur yemek
Hayat felsefenizi hangi slogan özetler?
Kendini bilmek, başkasını bilmenin koşuludur
Nasıl ölmek isterdiniz?
En iyi halimle ve sevilerek
Öldüğünüzde cennete giderseniz Tanrı'nın size kapıda ne söylemesini istersiniz?
Bunu tahmin etmemiştin, değil mi?
Öldünüz ve bir insan ya da eşya olarak geri döndünüz diyelim, bu ne olurdu?
Ihlamur ağacı

FATMAGÜL BERKTAY KİMDİR?

Fatmagül Berktay 5 Mayıs 1950, Manisa doğumludur. Siyaset bilimci, akademisyen ve yazar olan Berktay, çağdaş siyaset teorisi, Türkiye'nin demokratikleşme sorunsalı; Türkiye'de ve dünyada kadınların durumu ve kadın hareketleri; din ve toplumsal cinsiyet konularında akademik çalışmalar ortaya koydu. Kadın, toplumsal cinsiyet, feminizm konularını siyaset, tarih, felsefe ve edebiyat gibi sosyal bilimlerin farklı alanlarında tartışmaya açan çalışmalar gerçekleştirdi.

Berktay, İlk ve orta öğrenimini Ankara'da tamamladı. 1978 yılında Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Uluslararası İlişkiler ve Siyaset Bilimi Bölümü'nü bitirdi. Başbakanlık Çevre Müsteşarlığı'nda Uluslararası İlişkiler uzmanı olarak çalıştı. 1992 yılında İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Felsefe Bölümü'nde araştırma görevlisi oldu. İngiltere, York Üniversitesi'nde Kadın Araştırmaları okudu ve "Kadınlar ve Din: Baskı ve Direnme Söylemleri" ("Women and Religion: Discourses of Domination and Resistance”) başlıklı yüksek lisans tezini yazdı. "Tektanrılı Dinler Karşısında Kadın" başlıklı doktora tezini Ankara Üniversitesi SBF'de savundu. Bu tez İngilizce olarak "Women and Religion" adıyla 1998 yılında yayımlandı. Eserde, üç büyük tek tanrılı dinde kadının konumunu karşılaştırmalı bir yaklaşımla ve disiplinlerarası bir kuramsal çerçeveyle inceledi.

Doktorasını Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi'nde tamamlayan yazar 1995 yılında doçent, 2001 yılında da profesör unvanı aldı. İstanbul Üniversitesi'nin Siyasal Bilgiler Fakültesi'nde ve Kadın Sorunları Araştırma Merkezi (KSAUM) bünyesinde dersler verdi. 2017 yılında emekli oldu.

Yazarın akademik ilgi alanları arasında çağdaş siyaset teorisi, Türkiye’nin demokratikleşme sorunsalı; Türkiye'de ve dünyada kadınların durumu ve kadın hareketleri; din ve toplumsal cinsiyet yer alır. Hannah Arendt'in siyaset teorisi üzerine çalışan Berktay; kadın, toplumsal cinsiyet, feminizm konularını siyaset, tarih, felsefe ve edebiyat gibi sosyal bilimlerin farklı alanlarında tartışmaya açan çalışmalar gerçekleştirmiştir. Yazarın çeşitli gazete ve dergilerde yayımlanan 1982-1989 yılları arasında yazılmış yazılarının bir kısmını "Kadın Olmak, Yaşamak, Yazmak" (1992) adlı kitapta toplandı. Berktay, 2003 yılında yayımlanan "Tarihin Cinsiyeti" adlı kitabında erkekler tarafından yazılan ve kurgulanan tarih karşısında kadının statüsü ele aldı.[1] Bu eser Lübnan'da Dar Kreideh Yayınevi tarafından Arapça olarak yayımlandı.

Berktay 2007'de türban tartışmalarına katılarak bu yasağın yanlış olduğunu savundu. Bu konuda Leyla Alaton ile bir tartışma yaşadı. Yıl içinde PEN Türkiye Merkezi’nin jüriliğinde bulundu. 2012'de Dünyayı Bugünde Sevmek, Hannah Arendt'in Politika Anlayışı adlı eseri Metis Yayınları'ndan çıktı.

Kadın hakları konusunda “Kadın hakları mücadelesi dünyanın hiçbir yerinde, hiçbir zaman olmuş bitmiş bir şey değildir. Sürekli ve yeniden mücadele edip kazanmak zorundayız” ifadelerini kullandı. Yazarın birçok akademik dergi ve derlemede katkıları ile bilimsel bildirileri bulunmaktadır. Ekonomik Sosyal Tarih Vakfı ve Toplumsal Araştırmalar Vakfı kurucu üyesidir.

KİTAPLARI

Kadın Olmak, Yaşamak, Yazmak (1992), Tektanrılı Dinler Karşısında Kadın (1996), Women and Religion - A Comparative Study (1998), Tarihin Cinsiyeti (2003), Politikanın Çağrısı (2011), Dünyayı Bugünde Sevmek, Hannah Arendt'in Politika Anlayışı (2012), Düşünme Etiği (2021)

DERLEDİĞİ/YAYIMA HAZIRLADIĞI KITAPLAR

Feminizm ve Ezilmenin Çelişkileri, Caroline Ramazanoğlu (1998), Türkiye’de ve Avrupa Birliği'nde Kadının Durumu: Başarılar, Sorunlar, Umutlar (2004)

ÇEVİRİLERİ

Mao Zedung, Yayınlanmamış Yazılar, 1956-1971 (May Yayınları, 1976), (Berktay'ın kendi adıyla yaptığı ilk çeviri), Edebiyat, Müzik ve Felsefe Üzerine, A. Jdanov (1996) ,İttihatçılıktan Kemalizme, Feroz Ahmad (1996), Kapitalizm ve Sonrası Meta Üretiminin Yükselişi ve Çöküşü, George Thomson (1997), Sosyolojik Çözümlemenin Tarihi, Robert Nisbet, Tom B. Bottomor (1997), Kadın ve Eşitlik, Ann Oakley, Juliet Mitchell (1998), Osmanlı İmparatorluğu'nun Doğuşu, Paul Wittek (2000)