Lev Troçki Büyükada'da anılacak

Artı Gerçek - Büyükada, bundan 90 yıl önce veda ettiği Lev Troçki'yi anmaya hazırlanıyor. Troçki'nin 1929-1933 yılları arasında Türkiye'de sürgünde geçirdiği dört yılın anılacağı "Dünya Tarihinin Merkezindeki Ada: Troçki Büyükada'da" isimli etkinlik 20 Ağustos pazar günü halka açık olarak Çelik Gülersoy Kültür Merkezi'nde düzenlenecek. Anma etkinliği ayrıca uluslararası ölçekte izlenebilmesi için canlı yayınlanacak.

Adalar Belediyesi'nin ev sahipliğinde düzenlenecek olan etkinliğe Dünya Sosyalist Web Sitesi (WSWS) Uluslararası Yayın Kurulu Başkanı David North, Türkiye’deki Sosyalist Eşitlik Grubu’nun önde gelen üyelerinden Ulaş Ateşçi ve Lev Troçki suikastı üzerine kapsamlı yazılar kaleme alan WSWS Yayın Kurulu üyesi Eric London katılım sağlayacak. Etkinliğin moderatörlüğünü, Tarih Vakfı Başkanı Prof. Dr. Mehmet Ö. Alkan üstlenecek.

20 Ağustos'ta @adalarbld'nin ev sahipliğinde Lev Troçki'yi anmak üzere bir panel düzenleniyor.@tarihvakfi_ Başkanı @Mehmet_O_Alkan'ın moderatörlüğündeki etkinlikte @WSWS_Updates Yayın Kurulu Başkanı @DavidNorthWSWS da yer alıyor.

Ayrıntılı bilgi için:https://t.co/ShkFlyYXn5 pic.twitter.com/3YL290GbCX

— Mehring Yayıncılık (@mehringkitap) August 5, 2023

'HEM KENDİ HAYATININ HEM DE 20. YÜZYIL TARİHİNİN EN ÖNEMLİ YILLARI ARASINDA'

Troçkist hareketin öne çıkan isimlerinden David North, anma etkinliğinin tarihsel bir öneme sahip olduğunun altını çizdi. North, WSWS'ye verdiği demeçte şu ifadeleri kullandı:

"Troçki’nin Büyükada’da geçirdiği dört yıl, hem kendi hayatının hem de 20. yüzyıl tarihinin en önemli yılları arasındaydı. Şubat 1929’da, 1930’ların siyasi çalkantılarını hızlandıran dünya ekonomik krizinin patlak vermesinden birkaç ay önce Türkiye’ye geldi. Troçki, Almanya’da Hitler’in iktidara gelmesinden birkaç ay sonra, yani işçi sınıfının o güne kadar aldığı en ciddi yenilginin ardından Türkiye’den ayrıldı.

'BÜYÜKADANIN SİYASİ MERKEZLERE UZAKLIĞINA RAĞMEN TROÇKİ'NİN SİYASİ ANALİZLERİ BENZERSİZ'

Büyükada’nın Avrupa ve Kuzey Amerika’nın büyük siyasi merkezlerinden uzaklığına rağmen, Troçki’nin dönemin önemli olaylarına ilişkin siyasi analizlerinin eşi benzeri yoktur. Hiç kimse Hitler’in Nazi hareketinin büyümesinin yarattığı tehlikeyi onun kadar net anlamamış ya da bunun hakkında onun kadar tutkuyla yazmamıştı. Troçki’nin uyarıları Almanya’daki kitlesel işçi sınıfı partileri tarafından dikkate alınmış olsaydı, dünya İkinci Dünya Savaşı felaketinden kurtulmuş olurdu.

'DÖRDÜNCÜ ENTERNASYONAL’İN İNŞA EDİLMESİ ÇAĞRISI BURADAN YAPILMIŞTIR'

Troçki, günün olaylarıyla yoğun bir şekilde ilgilenmesine rağmen otobiyografisi Hayatım ve Rus Devrimi’nin Tarihi’ni yazdı. Her iki eser de yirminci yüzyıl literatürünün başyapıtları olarak kabul edilmektedir.

Fakat Troçki’nin Büyükada’da yaptıklarının en önemlisi, ayrılmasından kısa bir süre önce gerçekleşmiştir. Troçki, Temmuz 1933’te, Dördüncü Enternasyonal’in inşa edilmesi çağrısını buradan yapmıştır. Stalinizmin ihanetlerinin neden olduğu bu adım, uluslararası sosyalist hareketin hayatta kalmasını sağlamıştır."

'BU, BÜYÜKADA’NIN TARİHİNDE SONSUZA DEK ONUR DUYACAĞI MUHTEŞEM BİR BÖLÜMDÜR'

North, Adalar Belediyesi'nin ve Belediye Başkanı Erdem Gül'ün etkinliğe ev sahipliği yapma kararını da takdirle karşıladığını ifade etti:

"Bu etkinliği düzenleme kararının, tarihe karşı ciddi bir tutumu ve Troçki’nin Büyükada’da kaldığı dört kritik yıl boyunca yürüttüğü çalışmaların büyük ve kalıcı öneminin anlaşılmasını yansıttığına inanıyorum. Büyükada, 1929-1933 yılları arasında gerçekten de dünya tarihinin merkezinde yer alan bir adaydı. Bu, Büyükada’nın tarihinde sonsuza dek onur duyacağı muhteşem bir bölümdür."

'TROÇKİ ARAŞTIRMA MERKEZİ' KURMA PLANLARI KONUŞULMUŞTU

Troçki’nin Büyükada’da yaşadığı köşklerden biri hâlâ mevcut ancak son derece bakımsız durumda. 2 Kasım 2022'de adayı ziyaret eden North, Belediye Başkanı Gül ve Adalar Kent Konseyi Başkanı İskender Özturanlı ile görüşmüştü. WSWS yazarları Johannes Stern ile Evan Blake'in yanı sıra Türkiye’deki Sosyalist Eşitlik Grubu temsilcilerinin de katıldığı görüşmede pazar günü düzenlenecek olan etkinlik ele alınmıştı. Görüşmede ayrıca, Troçki’nin Büyükada’dayken kaldığı Yanaros Köşkü’nün müzeye dönüştürülmesi ve adada bir “Troçki Araştırma Merkezi” kurma planları konuşulmuştu.

WSWS'ye verdiği demeçte de buna değinen North, toplantının düzenlenmesinin bu evin tamamen restore edilmesinin önünü açması umudunu dile getirdi:

“Troçki’nin yaşadığı ev önemli bir tarihi yer. Burası aslına uygun bir şekilde restore edilmeli ve yirminci yüzyıl tarihinde, çalışmaları çağdaş dünya sosyalist hareketinin temeli olmaya devam eden anıtsal bir figürün yaşamının incelenmesi için bir merkez olarak hizmet etmelidir.”

ETKİNLİK TROÇKİ'NİN SUİKASTININ 83. YILDÖNÜMÜNE DENK GELİYOR

Troçki’nin Temmuz 1933’te Büyükada’dan ve Türkiye’den ayrılışının 90. yılında düzenlenecek olan anma etkinliği ayrıca hayatının önemli bir bölümünü sürgünde geçiren devrimcinin Ağustos 1940’ta öldürülmesinin 83. yıldönümüne denk geliyor.

YAŞAMININ SON 12 YILI SÜRGÜNDE GEÇTİ

1924 yılında Lenin'in ölümünden sonra Stalin ile iktidar mücadelesine girişen Troçki, önce Savaş Komiserliği görevinden alınmış, ardından Siyasi Büro ve Komünist Enternasyonal yürütme kurulu merkez komitesinden uzaklaştırılmıştı. 1927'de yapılan XV. Komünist Kongre'de Parti üyeliği sona erdirilen Troçki'nin Sovyetler Birliği altındaki sürgün hayatı, kongreden yaklaşık bir ay sonra Kazakistan'da başladı.

1929'da Sovyetler Birliği'nden kovulan Troçki, Büyükada'ya yerleşti. İstanbul'da 1933'e dek kalan Troçki, bu sırada kitaplarını yazmaya ve yayımlamaya devam etti. Sürekli Devrim, Stalin Grubunun Hatası, Rus Devrimi Tarihi, Çin Devrimi'nin Sorunları ve Hayatım gibi eserlerini İstanbul'da yazdı.

1933'te Fransa'ya yerleşen, sınırdışı edilmesinin ardından da Norveç'e giden Troçki, sonunda 1937'de Meksika'ya sığındı ve Dördüncü Enternasyonal'in inşasına odaklandı. NKVD ajanı Ramón Mercader'in suikastine uğradığı 1940 yılına kadar Meksika'da yaşamını sürdürdü.