Sansür ve otosansür buluşması: 'Hepimizi direnişte ortaklaştıracak şeyler var'

Artı Gerçek - Özgürlük İçin Sanat İnisiyatifi, "Sansür ve otosansür baskısında kültürel kapan" konu başlığıyla İstanbul’un Şişli ilçesinde bulunan Nazım Hikmet Kültür ve Sanat Evi'nde buluştu. Çok sayıda sanatçı ve aydın buluşmaya katıldı. Buluşmanın açılışında konuşan yazar Süreyya Karacabey, inisiyatifin yasak ve sansür politikalarına karşı kurulduğunu söyledi. En temel hak ve özgürlüklerin dahi ülkede askıya alındığını belirten Karacabey, buna karşın ortak bir mücadele verilmesi gerektiğini vurguladı.

'BASKININ TARİHİ VARSA DİRENİŞİN DE VAR'

Karabey, "Yasaklamanın, baskının bir tarihi var ise direnişin de bir tarihi var. Biz birbirimizi gaza getirelim dedik. Çünkü ancak birlikte olursak güç potansiyelimiz ortaya çıkar. İnisiyatifin çıkış noktası da budur. Hep beraber nefes alamıyoruz, rehin alınmış yurttaş statüsündeyiz. Ama yine de hepimizi en azından direnişte ortaklaştıracak bir şeyler var. Bütün yolları zorlamak zorundayız. Yeni şeyler keşfetmeliyiz. Dolayısıyla bu mücadeleyi bir şekilde formüle etmeliyiz. Bu yüzden de birlikte büyüyebileceğimiz bir inisiyatifi kurduk. Bizim derdimiz birlikte düşünmek. Bunun için bu buluşmayı gerçekleştirdik. Bu sayede sansürü nasıl deleriz diye düşüneceğiz. Ama şunu da bilin; çözüm dediğimiz şey kolektifliktir” ifadelerini kullandı.

DEVLETİN 'SANSÜR' VEKİLLERİ

Açılış konuşmasının ardından programın birinci oturumu başladı. Akademisyen Sonay Ban, "2000 Sonrası Türkiye'de Film Sansürü: Değiş(k)en Mekanizmalar ve Aktörler" başlıklı bir sunum gerçekleştirdi.

Ban, "Sansür dar alanda devletin baskısıdır. Ama artık bu dar bir alanda değil. 2000 öncesi dönemlerde devlet tek güç oldu sansürde. 2000’den sonrasına baktığımızda devletin gücü bakidir. Ama aynı zamanda devletin vekilleri olarak bazı kurumlar sansür uyguluyor. Devletin vekilleri, sanat kurumları, film festivaller, meslek örgütleri, kolluk kuvvetleri, fon veren kuruluşları, üniversite yönetimleri, kayyım yönetimleridir. Devlet, geri planda durarak, vekilleriyle sansürü uyguluyor. Bazen de devlet en ön safta sansür uyguluyor.”

'FİLMLERE MÜDAHALE VAR'

Yapımcı Yamaç Okur, “Dijital Alanda Sansür-Otosansür: Ekonomik ve Yasal Zemin” başlıklı bir sunum yaptı. 2014’te çıkan bir yasayla film yapımcılarına destek verildiğini hatırlatan Okur, buna dair kurulların oluşturulduğunu ve kurulun sinema film biletlerinin ücretleriyle fonlandığını söyledi. Okur, “Sinema alanında 10 tane meslek birliği var. Ben de Yapımcılar Birliği kurulundaydım. Burada bir takım kelimeler, notlar vardı. İlk kuruldan utanma duygusuyla çıktım. Birçok destek alacak film destek alamadı. Benim şahit olduğum ve destek alamayan onlarca ve yüzlerce film oldu. Ankara’da filmlere ciddi müdahaleler yapılıyor. ‘Şu cümleleri çıkarın, şu kelimeyi kullanmayın’ şeklinde. Bir de sinema pahalı bir şey o yüzden destek gerekiyor. Ama hep bu denetleme kılıcı kafanızın üstünde duruyor” ifadelerini kullandı.

'İKTİDARIN DIŞINDA DA SANSÜR UYGULAYAN KURUMLAR VAR'

Gazeteci Özlem Altunok, "Kültür- Sanat Alanında Sansürün Değişen Biçimleri ve Otosansüre Evrilişi" başlığında sunum yaptı. Kültür sanat alanında ifade özgürlüğü noktasında “güllük gülistanlık” bir durumun olmadığına dikkati çeken Altunok, iktidarlar değişse de baskının devam ettiğini vurguladı. Altunok, "Son 20 yılda Kürt meselesi, kadınların, politik olan filmlerde yer aldı. Ancak son dönemlerde sansür grupları da artmaya başladı. İktidarın dışında da sansür uygulayan kurum, kuruluş ve kişiler var. Özellikle Olağanüstü Hal (OHAL) dönemi sonrası her türlü eleştiri yapan kişilere ‘terörist’ denilerek, kaale alınmadı ve etkinlikleri iptal edildi. Yine çevrim içi şikayetlerde dikkate alındı, bu yüzden anonim şikayetler çoğaldı. Bu dönemde yüzlerce dernek, kurum kapatıldı ve çok sayıda kişi hakkında dava açıldı. Özellikle Kürt sanatı çokça yasaklandı. Kürt sanatçılar bu değişimden ağır etkilendi. Amed Şehir Tiyatroları, Kurdî-Der gibi pek çok kurum kapatıldı. Bu baskı öte yandan örtük veya otosansür dediğimiz bir sansür başladı. Sansürün radarına girmemeye çalışıldı” diye belirtti.

Programın ilk oturumu sona erdi. (MA)

Özgürlük İçin Sanat İnisiyatifi’nden sansüre tepki: 'Odadaki fili görünür kılmaya çalışıyoruz'