'Meclis Cumhurbaşkanından üstündür'

Anayasa Mahkemesi'nin Cumhurbaşkanının örtülü ödeneğini kendi kararnamesiyle belirlemesi kararına karşı oy kullanan Osman Paksüt: Parlamenter sistemde asli unsur Meclis’tir; böyle bir sınırlama getirilemez.

ANKARA- Cumhurbaşkanının örtülü ödeneğini kendi kendine belirlemesi ve bunun TBMM denetimi dışında bırakılmasına yönelik düzenlemeye Anayasa Mahkemesi’nden vize çıktı. Yüksek Mahkeme, "Parlamento sadece Hükümet’i denetleyebilir" kararını verdi. Yüksek Mahkeme’nin bu kararına karşı oy kullanan Osman Paksüt, "Parlamento Cumhurbaşkanlığından üstündür. Her şeyi görüşebilir" yorumunu yaptı.

Hükümet, 2015 yılında yasa değişikliğine giderek, örtülü ödenek kapsamına Cumhurbaşkanlığı’nı da eklemiş; Cumhurbaşkanının örtülü ödenek bütçesini kendi kararnamesi ile belirlemesinin yolunu açmıştı. Cumhurbaşkanının örtülü ödeneğinin TBMM tarafından denetlenmesi de olanaksız hale getirilmişti. CHP, bu düzenlemenin iptali için Anayasa Mahkemesi’ne 2015 yılında başvurmuştu. Yüksek Mahkeme, iptal talebini 17 Ocak’ta yaptığı toplantıda reddetti. Kararın gerekçesi ise bugün açıklandı.

CHP, Cumhurbaşkanının örtülü ödeneğine ilişkin TBMM denetiminin ortadan kaldırılmasının Anayasa’ya aykırı olduğunu savunarak; düzenlemenin iptalini istemişti. Yüksek Mahkeme, TBMM denetiminin sadece Hükümet’i denetlemekle sınırlı olduğu yorumunu yaparak, bu talebi reddetti.

MECLİS SADECE HÜKÜMET’İ DENETLER

Yüksek Mahkeme kararında, Cumhurbaşkanının örtülü ödeneğinin soru, Meclis araştırması, genel görüşme, gensoru ve Meclis soruşturmasına konu edilemeyeceğini, bu mekanizmaların sadece Hükümetin denetlenmesi için kullanılabileceği yorumu yapıldı. Kararda, "Cumhurbaşkanlığı bütçesine konulacak örtülü ödeneğin, Başbakan ve bakanların sorumluluğunu gerektiren faaliyetlerde kullanılması söz konusu olmadığından bu harcamaların soru, Meclis araştırması, genel görüşme, gensoru ve Meclis soruşturmasına konu edilememesinde Anayasa’ya aykırı bir yön bulunmamaktadır" denildi.

MECLİS YETKİSİNİ SERBESTÇE KULLANIR

Mahkeme üyesi Osman Paksüt ise bu karara karşı oy kullandı. Paksüt, Parlamenter bir sistemde milli egemenliğin tecelli ettiği yer olarak tanımlanan ve asli devlet yetkilerinin sahibi olan Parlamento’nun sadece Hükümet’i denetlemekle görevli ve yetkileri bulunan kısıtlı bir organ olduğunun ileri sürülemeyeceğini belirtti.

Paksüt, "Meclis araştırması ve genel görüşme hakkındaki esaslar ve yöntemler TBMM iç tüzüğü ile denetleneceğine ve bu konuda Cumhurbaşkanına ilişkin bir sınırlama yer almadığına göre bu denetim ve bilgi edinme araçları Meclis’in takdir ve yetkisi kapsamında serbestçe kullanılabilir" dedi. Paksüt, kararında şu değerlendirmeleri yaptı:

"Anayasa’nın 98. Maddesinde Meclis araştırması ‘belli bir konuda bilgi edinmek için yapılan incelemeden ibarettir denilmiş’, genel görüşme ise ‘toplumu ve devlet faaliyetlerini ilgilendiren belli bir konunun TBMM’de görüşülmesidir’ şeklinde tanımlanmıştır. Bu bilgi edinme ve denetim yolları, diğerlerinden farklı olarak, Bakanlar Kurulu veya bakanların faaliyetleri ile sınırlanmamış, konu ve kapsam itibariyle tamamen Meclisin takdir ve kararına bırakılmıştır.

Buna göre, Meclis araştırması ve genel görüşme toplumsal sorunlar, ekonomi, hukuk, mahalli idareler, suç ve cezalar, demografik sorunlar, dünya ve dış politika konuları, güvenlik ve ülkenin istihbarat ihtiyaçları gibi pek çok farklı alanlarda kullanılabilecek siyasi denetim araçlarıdır. Kamusal kaynakların kullanımının da aynı yollarla bilgi edinme ve denetim konusu yapılabileceğinden, bu kapsamda Devlette örtülü ödenek kullanımına ilişkin konuların da yer alabileceğinde tereddüt bulunmamaktadır."

MECLİS CUMHURBAŞKANINDAN ÜSTÜNDÜR

Parlamenter sistemde asli yetkinin Meclis’te olduğuna dikkat çeken Paksüt, Cumhurbaşkanının vatana ihanetten dolayı yargılanmasının Meclis kararıyla gerçekleştiğine, Cumhurbaşkanı makamının boşalması halinde Meclis Başkanının Cumhurbaşkanlığına vekillik edeceğine ilişkin hükümleri anımsattı. Paksüt, "Anayasa devletin bu iki temel organı, Meclis ve Cumhurbaşkanı arasında üstün konumda olanın Meclis olduğunu açıkça ortaya koymaktadır" dedi.

AYM MECLİS'İN YETKİSİNİ KISITLAYAMAZ

Anayasa’nın Meclis’e bilgi edinme ve denetim yollarında sınır getirmediğine dikkat çeken Paksüt, Anayasa Mahkemesi’nin Meclis’in bu yetkilerini bazı konularda kullanamayacağına dair karar veremeyeceğini kaydetti.

CUMHURBAŞKANLIĞI ŞEFFAF VE HESAP VEREBİLİR OLMALI

Paksüt, şu değerlendirmeyi yaptı:

"Cumhurbaşkanlığı örtülü ödeneklerinin kullanımı konusunda Bakanlar Kurulu örtülü ödenekleri ile birlikte veya ayrı olarak Meclis araştırması ve genel görüşme yapılmasına Anayasal bir engel bulunmamaktadır. Bu görüşmelerin sonuçlarına göre toplumun bilgilenmesi, halk tarafından seçilen Cumhurbaşkanının halka karşı şeffaflığı ve hesap verebilirliği açılarından da demokratik hukuk devleti gereklerine uygun düşecektir. Bu yönden Cumhurbaşkanlığı örtülü ödenekleri Meclis denetimine açık olmalıdır."

CUMHURBAŞKANI ÖRTÜLÜ ÖDENEĞİ NASIL KULLANACAK

Anayasa Mahkemesi kararıyla Cumhurbaşkanlığı bütçesine konan örtülü ödeneğin kullanılma yeri, giderin kimin tarafından hangi esaslara göre yapılacağı, hesapların tutulma ve kapatılma yöntemleri Cumhurbaşkanlığı tarafından belirlenecek. Cumhurbaşkanının bu tür faaliyetleri TBMM tarafından denetlenemeyecek.