Parkinson'a yakalananların sayısı 2040 yılında 12 milyonu aşabilir

Artı Gerçek - Halk arasında 'yaşlılık hastalığı' olarak bilinen ve çağın en yaygın dejeneratif beyin hastalıklarından olan Parkinson, 2040 yılında 12 milyondan fazla kişinin hayatını etkileyebilir.

Parkinson hastalığı için farkındalık yaratmak ve bu hastalıkla mücadeleye dikkati çekmek için 11 Nisan 'Dünya Parkinson Günü' olarak belirlendi.

Son yıllarda dünya genelinde hızla yayıldığı için uzmanlarca bir çeşit "salgın" olarak nitelenen hastalık, ilk kez 1817’de Londralı doktor James Parkinson tarafından tanımlandı.

Parkinson hastalığının, beyinde dopamin adı verilen, beyin hücrelerinin birbirleriyle haberleşmesini sağlayan maddeyi üreten hücrelerin bozulması sonucu ortaya çıktığı belirtiliyor. En yaygın belirtileri arasında "kas sertliği, hareket sıkıntısı ve titremenin" yer aldığı hastalığı tamamen iyileştiren tedavi yöntemi henüz bulunmuyor.

'Yaşlılık hastalığı' olarak bilinen ve çağın en yaygın dejeneratif beyin hastalıklarından olan Parkinson, uzmanlara göre, 2040 yılında 12 milyondan fazla kişinin hayatını etkileyebilir.

DÜNYA GENELİNDE 10 MİLYONDAN FAZLA KİŞİ PARKİNSON HASTASI

Parkinson’s Foundation verilerine göre, dünya genelinde Parkinson ile mücadele edenlerin sayası halihazırda 10 milyonu aşmış durumda.

Veriler, hastalığın erkeklerde görülme sıklığının kadınlara göre 1,5 kat fazla olduğunu gösteriyor. Ayrıca hastalığa yakalananların büyük çoğunluğunu 60 yaş üstü kişiler oluşturuyor.

PARKİNSON KAYNAKLI ÖLÜMLER ARTTI

Dünya Sağlık Örgütüne (DSÖ) göre, Parkinson kaynaklı sakat kalma ve ölüm riski diğer nörolojik hastalıklara kıyasla daha hızlı artıyor.

Hastalığa bağlı ölümlerin 2019'da, 2000'e kıyasla yüzde 100 artış göstererek 329 bine çıktığı biliniyor.

Açlık, iklim değişikliği, hastalık gibi küresel sorunlar üzerine bilimsel veriler yayımlayan "Our World in Data" sitesine göre, Avrupa kıtası 2019’da Parkinson kaynaklı ölümlerin en çok görüldüğü yerlerin başında geliyor.

Yunanistan, "Parkinson hastalığından hayatını kaybedenlerin sayısının en yüksek olduğu Avrupa ülkesi" olarak kayıtlara geçti.

2019 verilerine göre, Yunanistan’da her 100 bin kişiden 25,2, İzlanda’da 15,6, Finlandiya’da 15,4, Almanya’da 15,1, İtalya’da 13,9, Arnavutluk’ta 12,8, İngiltere’de 12,7, Hollanda’da 12,4, Avusturya’da 12,3 ve Belçika’da 12'si hastalık nedeniyle yaşamını yitirdi.

Japonya’da bu oran 11, ABD’de 10,5 ve Avustralya’da 8,1 olarak tespit edildi.

Rusya’da Parkinson kaynaklı ölümler, her 100 bin kişide 6,4 ile diğer ülkelere kıyasla düşük seyrediyor. Türkiye de 4,1 ile çağın hastalığından ölümlerin daha düşük görüldüğü ülkeler arasında yer alıyor.

Uzmanlar, vaka sayılarında ve hastalığa bağlı ölümlerde görülen artışı, demografik büyümenin yanı süre ortalama yaşam süresinin uzamasına bağlıyor.

HASTALARA DÜZENLİ EGZERSİZ ÖNERİSİ

Nöroloji uzmanı Prof. Dr. Zülküf Önal, Dünya Parkinson Günü dolayısıyla yaptığı açıklamada, beynin bir bölgesini etkileyen ve kronik bir hastalık olarak tanımlanan Parkinson hastalığının genellikle 65 yaş üzerinde görüldüğünü söyledi.

Hastalığın, beyinde dopamin isimli bir molekülü üreten nöronların kaybıyla kendini gösterdiğini anlatan Önal, nadiren 50 yaş altındakilerde de gözlenebildiğini ifade etti.

Önal, hastalığın genellikle genetik geçişli olmadığını, kadın ve erkekleri eşit oranda etkilemekle birlikte erkeklerde görülme sıklığının biraz daha fazla olduğunu belirtti.

Prof. Dr. Önal, parkinsonun, vücutta hareketleri kontrol eden sinir hücrelerinin ölümüne neden olduğunu ve bunun da hareketlerde güçlük, yavaşlık ve titreme gibi belirtilerin ortaya çıkmasına yol açtığını bildirdi.

'DENGESİZLİK VE SIK SIK DÜŞMELER OLMAYA BAŞLAR'

Parkinsonun, hareketlerde yavaşlama, yüzde ifadesizlik, kaslarda sertlik ve gerginlik, kolların yürürken görülen serbest hareketlerinde azalma ve titreme ile kendini gösterdiğini aktaran Önal, "Bu yakınmalar zamanla artar. Yakınmaların artışı birçok hastalıkta olduğu gibi kişiden kişiye değişir. Günlük yaşamını etkileyecek düzeyde kötüleşme uzun yıllar sürebilir. Hastalığın başlangıç döneminde vücudun bir yarısı daha belirgin olarak etkilenir." bilgisini paylaştı.

Önal, belirtilerin beyinde tutulan bölgeye göre farklılık gösterebildiğine işaret ederek, şunları kaydetti:

"Yüzde ifadede azalma, göz kırpmada azalma görülür. İnce hareketlerde bozulma, özellikle ayakkabı bağlamakta veya düğme iliklemekte güçlük olabilir. Yazı yazma bozulur, imza dahi atılamayabilir.

Dengesizlik ve sık sık düşmeler olmaya başlar. Konuşma yavaş ve tekdüze hale gelir. Yutma güçlüğü zorlaşır ve ağız kenarından salya akmaya başlar. Ayrıca bazı hastalarda zaman ilerledikçe kabızlık, idrar kaçırma, hayal görme, aşırı terleme, cinsel sorunlar, koku alma bozukluğu, uyku bozukluğu, kilo kaybı, ağrı, depresif ve kaygılı ruh hali gelişebilir. Zaman zaman bazı hastalarda davranış bozuklukları görülmeye başlar, aşırı kumar oynama isteği, aşırı yemek yeme gibi sorunlar görülebilir."

DÜZENLİ EGZERSİZLE DEPRESYONUN ÖNÜNE GEÇİLEBİLİYOR

Parkinson hastalarında en sık görülen sorunlardan birinin depresyon olduğuna dikkati çeken Önal, hastaların sosyal yaşama uyum ve ruh sağlıklarının korunmasında ilaç tedavisinin yanı sıra düzenli fiziksel aktivitelerin yapılması ve egzersize ağırlık verilmesinin büyük fayda sağladığını söyledi.

Önal, Parkinson hastalarında kas ve kemiklerde kuvvet kaybının önlenebilmesi için düzenli egzersiz programlarının uygulanması gerektiğine işaret ederek, "Kuvvet kaybının önlenebilmesi için mutlaka kuvvetlendirme egzersizleri yaptırılmalı. Çünkü egzersiz, hareket kabiliyetine ve daha dengeli yürümelerine olanak sağlıyor." dedi.

Bu hastalar için vücut dengesinin sağlanamamasının en önemli sorunlardan biri olduğunun altını çizen Önal, bunun kişinin yürüyüşünü etkilediğini, sosyal yaşamına ve psikolojisine olumsuz katkı sağladığını vurguladı.

Önal, kuvvet kaybıyla birlikte bu kişilerde dengesizlik ve buna bağlı sık sık düşmelerin olmaya başladığını söyledi.

Dengenin sağlanabilmesi için düzenli egzersizlerin önem taşıdığını ifade eden Önal, her gün 45 dakika tempolu yürüyüş ya da el-kol bacak hareketlerini sağlayan egzersiz yapılarak hem eklem ve kemik sağlığının korunduğunu hem de halk arasında mutluluk hormonu olarak bilinen endorfin hormonunun salınımının artarak mutluluk seviyesinin yükseldiğini kaydetti.

Önal, "Egzersizle vücudun doğal olarak sahip olduğu endorfin denilen hormon düzeyleri artırılarak, hastalıkta görülen depresyon, iç sıkıntısı, hayattan kopma gibi hal ve durumlar da düzeltilebiliyor" diye konuştu.

Hastalığın seyrinde sıklıkla görülen mesane bağırsak probleminin çözümünde de egzersizin önemli olduğunu aktaran Önal, Parkinson hastalığı tedavisinde ana prensibin hastanın toplum içinde kendini iyi hissetmesi ve günlük yaşam aktivitelerini yardıma ihtiyaç duymadan ve zorlanmadan gerçekleştirebilmesi ve hastanın ilaç tedavisinin yanı sıra egzersiz programlarını da aksatmaması olduğunu dile getirdi.

'HENÜZ ONAYLANMIŞ YENİ BİR İLAÇ DA PİYASAYA SÜRÜLMEDİ'

Hastalığın tanısında nörolojik muayenenin önemli olduğunu vurgulayan Önal, kan tahlilleri, beyin MR'ı, tremor kaydı ve daha ileri tetkiklerin de yapıldığını söyledi.

Önal, Parkinson hastalığının uzun süreli, yavaş ilerleyici bir hastalık olması nedeniyle tedavisinde hastanın ve ailesinin hekimle uzun yıllar işbirliği yapması gerektiğinin altını çizdi.

İlk dönemlerde kullanılacak ilaçların, hastanın klinik özelliklerine bağlı olarak tespit edildiğini anlatan Önal, hastalığın tamamen durdurulamadığını söyleyerek, "Parkinson hastalığının seyrini yavaşlatmak ve belirtilerini azaltmak mümkündür, ancak bu hastalık kalıcı bir durumdur ve ilerleyen zamanda belirtiler tekrar ortaya çıkabilir." uyarısında bulundu.

Önal, tedavi seçenekleri arasında tablet, cilt altı enjeksiyon veya mideye doğrudan verilen ilaçlar, fizik tedavi ve derin beyin uyarımı pil gibi cerrahi yöntemlerin olduğunu söyleyerek, "Bu yöntemler, Parkinson hastalığının belirtilerini azaltmaya ve yaşam kalitesini iyileştirmeye yardımcı olur" dedi.

Son zamanlarda beyin uyarımı temelinde çeşitli yöntemlerin de deneysel ve kısmen kullanımda olan uygulamaların yer aldığını belirten Önal, "Ayrıca yine son zamanlarda yeni ilaç çalışmaları bulunmaktadır. Fakat henüz onaylanmış yeni bir ilaç da piyasaya sürülmemiştir" bilgisini verdi. (AA)