Araştırma sonuçları ortaya koydu: Şempanzeler de yaşlandıkça daha az arkadaşlık kuruyor

Primatologlar ve psikologlardan oluşan bir ekibin yaptığı araştırma sonuçlarına göre, yaş ilerledikçe küçük bir sosyal çevre kurma eğilimi insanların yanı sıra şempanzelerde de gözlemleniyor.

Kakemli bilim dergisi Science’de yayımlanan yeni makale insanlara özgü olduğu düşünülen yönelimlere ilişkin gerçekleri ortaya koydu. 

Harvard Üniversitesi’nden araştırmacılar, Uganda’daki Kibale Ulusal Parkı’nda yer alan ve yaşları 15’le 58 arasında değişen 21 erkek şempanzenin sosyal etkileşimlerini inceledi. Çalışma, insan dışında bir canlının yaşlandıkça sosyalleşmek istediği kişileri bilinçli şekilde belirleyebildiğini gösteren ilk kanıtları sundu.

Araştırmacılar, dişilere oranla daha güçlü sosyal bağlar kurdukları ve daha sık sosyal etkileşime geçtikleri için sadece erkek şempanzeleri incelemeye karar verdi. Topladıkları verileri inceleyen bilim insanları, şempanzelerin yaşlanan insanlarla aynı davranışları gösterdiğine şahit oldu.

YAŞLI ŞEMPANZELER KARŞILIKLI FAYDAYA DAYANAN İLİŞKİLER KURDU

Independent Türkçe'de yer alan habere göre; incelenen şempanzelerden genç olanlar daha fazla tek taraflı ilişki kurarken yaşlı şempanzelerse karşılıklı faydaya dayanan arkadaşlıklar kurdu. Çift taraflı arkadaşlıklar, karşılıklı tımarlama ve birbirine yakın oturma gibi faaliyetlerle öne çıkarken dengesiz arkadaşlıklarda bu davranışlar her zaman karşılıklı olmuyor.

Bunun yanı sıra yaşlı erkekler, tek başlarına daha fazla vakit geçirme eğilimi de gösterdi. Tıpkı huzur ve sakinlik arayan yaşlı insanlar gibi şempanzeler de yaşları ilerledikçe olumsuz etkileşimler yerine daha olumlu etkileşimleri tercih etti.

Araştırmanın başyazarlarından, Michigan Üniversitesi’nde psikoloji ve antropoloji alanlarında öğretim görevlisi Dr. Alexandra Rosati şunları söyledi:

"Şempanzelerin insandakileri yansıtan bu örüntüleri gösterdiğini keşfetmek gerçekten çok güzel. Yaşlanmanın biyolojisini kavramak acil gereksinimlerden biri. Zira daha fazla insan geçmişe göre daha uzun yaşıyor ve bu, yaşlanma dinamiklerini değiştirebilir."

SOSYO-SEÇİCİLİK TEORİSİNİN GEÇERLİLİĞİ SINANDI

Bilim insanları bu çalışmayla birlikte insanların yaş aldıkça daha yakın ve az sayıda ilişkiye öncelik vermesinin kökenini ve sosyo-seçicilik ismiyle bilinen teorinin (SST) geçerliliğini de sınadı. SST yaklaşımı, yaşlanmayla birlikte sosyal seçiciliğe yönlendiren süreci, bireylerin bu dünyadaki vaktinin azaldığına ilişkin farkındalığına ve kalan süreyi en iyi şekilde geçirmek istemesine bağlıyor.

Ancak yeni araştırma, bu açıklamanın yetersiz olduğuna işaret ediyor.

Harvard Üniversitesi’nden biyolojik (fiziksel) antropoloji profesörü ve Kibale Şempanze Projesinin yöneticilerinden Richard W. Wrangham şöyle açıklıyor:

"Şempanzeler çok zeki olsa da öleceklerini kavrayamıyor. Şempanzelerde yaşlandıkça ilişkilerin neden daha olumlu hale geldiğini açıklayan başka bir şey olması çok daha muhtemel ve şu soruya geliyoruz: Şempanzelerde ve aynı zamanda insanlarda geçerli olan ne var?"

Öte yandan ulaşılan bulgular, bilim insanlarını çok da şaşırtmadı. Zira şempanzelerin ve insanların sosyal yapı ve sosyal tercihler açısından benzediği uzun süredir biliniyor. Ayrıca şempanzeler, ve bonobolar, insanlarla yüzde 99 oranında ortak DNA’ya sahip.

Wrangham’a göre du durum, evrimsel açıdan yaklaşık 7 ya da 8 milyon yıl önceki ortak atamıza dayanan ortak bir davranış sistemi ihtimalini gündeme getiriyor.