Köleliğe başkaldıran gladyatör Spartaküs

Spartaküs; MÖ. 109 ila MÖ. 71 yılları arasında yaşamış Antik Romalı gladyatör ve köleydi. Günümüzde ise kendisi ilham verici figürlerden biri haline geldi.

Trakya’da doğduğu düşünülen Spartaküs’ün gençlik yılları hakkında çok az bilgi bulunmakta. Bir görüşe göre Roma ordusunda olduğu düşünülen Spartaküs, daha sonra ise köle olarak satıldı ve Napoli’nin kuzeyindeki Capua’da gladyatör okuluna gönderildi.

MÖ. 73 yılında Spartaküs kölelikten firar etti ve Vezüv Yanardağı’na kaçtı. Bu olay Vezüv Yanardağı’nın meşhur patlamasından yüzyıldan daha önce bir zamana denk geliyordu ve bu sıralarda yanardağ üzümlerle dolu verimli topraklarla kaplıydı. Spartaküs ve yardımcıları Crixus ve Oenomaus, malzeme toplamak için yollarına çıkan köylere baskınlar düzenledi ve oradaki köleleri de yanlarına kattı. Spartaküs ve ordusunun büyümesi başlarda Roma tarafından ciddiye alınmadı. Bu sıralarda Roma, İspanya’da, Güneydoğu Avrupa’da ve Girit’te savaş halindeydi. Dahası grup halinde kaçan bazı köleler, Roma askerleri tarafından ciddiye alınmamıştı.

Kölelikten ve gladyatörlükten kaçan birçok diğer insan da Spartaküs’e katıldı. Başlattıkları ayaklanma daha sonra Üçüncü Köle Savaşı ya da Gladyatörler Savaşı’na dönüştü. Yaklaşık 100.000 kişiye ulaşan kaçak kölelerden oluşan ordusuyla Spartaküs, gerilla taktiğiyle birçok Roma saldırısını püskürttü.

MÖ. 72 yılında Spartaküs ve ordusu, Kuzey’deki Galya’ya doğru yürüdü. Roma kuvvetlerinden gelen bir dizi saldırıyı püskürtseler de daha sonra güneye doğru yol aldılar. MÖ 72. yılının sonunda, büyük ihtimalle Sicilya’ya gitme amacıyla, Rhenium’da (günümüzdeki adıyla Reggio di Calabria) kamp kurmuşlardı.

Bu dönemde Roma yönetimi Spartaküs tehdidini ciddiye almaya başladı. Romalı politikacı ve general Marcus Licinius Crassus bir orduyla güneye indi. Köleler, Crassus’un onları aç bırakıp tuzağa düşürmek için kurduğu tahkimatı aşmayı başardı. Fakat Crassus’un ordusu daha sonra köleleri Lucania’ya kadar kovaladı ve burada isyancı ordusunu yok etti.

Spartaküs’ün bu savaşta öldürüldüğü düşünülüyor. Kaçmayı başaran yaklaşık 6,000 destekçisi de yakalanıp çarmıha gerildi. Spartaküs’ü destekleyen binlerce diğer insan ise Roma generali Pompey’in ordusu tarafından öldürüldü. Pompey, ayaklandırmanın bastırılmasını da kendine mal etmek istedi.

Spartaküs’ün mücadelesi, 19. yüzyıldan beri devrimcilere, politikacılara ve yazarlara ilham kaynağı oldu. Almanya’da 1916’da kurulan Spartaküs Birliği, 1919’da hükümeti devirmeye çalışan (fakat başarısız olan) devrimci bir gruptu. (arkeofili)