Sivrisinekler neden bazılarımızı daha çok ısırır?
Bir yaz yürüyüşünden, kaşıntılı sivrisinek ısırıklarıyla dönüyorsunuz ve arkadaşlarınız masum bir halde hiç ısırılmadıklarını iddia ediyorlar. Ya da kamptaki bir gecenin ardından siz el ve ayak bileklerinizdeki ısırıklarla boğuşurken çadır arkadaşlarınızda tek bir ısırık yok.
Merak etmeyin, yalnız değilsiniz. Görünen o ki insanların ortalama yüzde 20’si sivrisinekler için daha çekici ve mütemadiyen daha fazla ısırılıyorlar. Bilim insanları bu rahatsızlığa böceksavarın (ki yeni öğrendiğimiz kadarıyla bazı sivrisinekler zamanla bu ilaçlara direnç geliştiriyor/bağışıklık kazanıyor) dışında bir çare bulamadılarsa da en azından neden bazılarımızın diğerlerinden daha çok ısırıldığı konusunda birkaç fikir öne sürmekteler. Bu işte payı olan bazı etmenler ise şöyle sıralanıyor:
KAN GRUBU
Nihayetinde sivrisinekler kanımızdaki protein için bizi ısırırlar. Bilimsel veriler sivrisineklerin bazılarımızı diğerlerinden daha çekici bulduklarını söylüyor. Yapılan bir araştırmaya göre kontrollü bir ortamda, sivrisineklerin A grubu kana sahip insanlara oranla, 0 grubu kan taşıyıcılarına iki kat daha fazla konduğu gözlemlenmiş. B grubu kan taşıyan insanlar ise bu kaşıntı skalasında ortalarda yer alıyor. Ayrıca insanların ortalama yüzde 85’i derileri yoluyla bir kimyasal salgılıyor ve kan grubundan bağımsız olarak sivrisinekler bu salgıları salgılayanları daha çok tercih ediyor.
KARBONDİOKSİT
Sivrisineklerin hedeflerini belirlemelerindeki bir diğer yöntem de insanların nefeslerinden yayılan karbondioksiti koklamak -sivrisinekler karbondioksidi maxillary palp isminde, çene kemiklerindeki dokungaç vasıtasıyla 164 feet (yaklaşık 50 metre) uzaktan tespit edebiliyorlar. Zamanla nefeslerinden daha çok karbondioksit yayılan insanlar -genellikle daha yaşlı kişiler- sivrisinekleri daha çok üzerlerine çekiyorlar. Genel ortalamada çocukların yetişkinlerden daha az ısırılmasının sebeplerinden biri de bu olarak görülüyor.
EGZERSİZ VE METABOLİZMA
Sivrisinekler kurbanlarını seçerken karbondioksitin yanı sıra laktik asit, ürik asit, amonyak ve terle atılan diğer maddelerden yararlanırlar ve vücut ısısı yüksek insanları tercih ederler. Egzersiz vücut ısısını ve laktik asit seviyesini yükselttiği için sizi sivrisineklere karşı bir hedef haline getiriyor. Ayrıca genetik faktörler kişi tarafından salgılanan ürik asit ve diğer maddelerinin miktarını etkiliyor ve bu da genetik olarak kimilerimizin sivrisinekleri daha çok çekmesine sebep oluyor.
DERİDEKİ BAKTERİLER
Bir başka çalışmaya göre de, insan teninde yaşayan kimi çeşit ve orandaki bakteriler sivrisineklerin size olan ilgisini etkiliyor. 2011 yılında yapılan çalışmaya göre bilim insanları birkaç çeşit bakterinin yüksek oranda bulunmasının, deriyi sivrisineklere karşı daha cazip kıldığını ortaya koydular. Şaşırtıcı olan ise, birçok bakteriye sahip olsanız da bunların çok çeşitli türde olmasının sivrisineklerin size bulaşma ihtimalini düşürmesi. Bu durum sivrisineklerin neden daha çok ayak bileklerinizi ya da ayağınızı ısırdığını da açıklayabilir – bu bölgeler doğal olarak bakteri kolonileridirler adeta.
BİRA
Yalnızca 33 CC’lik bir bira sizi sivrisineklere karşı daha cazip hale getirebilir. Araştırmacılar bunun sebebinin alkolün terdeki etanol seviyesini ve vücut ısısının artmasına sebep olduğu için olduğunu düşünseler de bu faktörlerin ikisi de sivrisineklerin seçimi ile ilişkilendirilememiştir. Bu şartlar altında sivrisineklerin alkol alanlara karşı ilgisi, henüz çözülememiş bir gizem taşır.
HAMİLELİK
Birçok çalışmaya göre hamile kadınlar diğer insanlara göre iki kat daha fazla ısırılıyorlar. Bunun sebebi ise muhtemelen iki talihsiz faktörün bir araya gelmesi. Bunların ilki hamilelerin diğer insanlardan yüzde 21 daha fazla karbondioksit yayması ve ikincisi ise hamile bir kadının vücudunun diğer insanlardan ortalama 1,26 Fahrenheit/ 17 Celcius derece daha fazla ısınmasıdır.
KIYAFET RENGİ
Biraz tuhaf gelecek ancak, sivrisinekler ısıracakları kişilerin yerini saptamada koku alma duyularının yanı sıra görme duyularını da kullanıyorlar. Bu sebeple siyah koyu mavi ya da kırmızı gibi kendisini belli eden renkler giymek sivrisineklerin sizi bulmasına ortam hazırlayabilir, en azından Florida Üniversitesindeki böcek bilimci James Day’in NBC’de yaptığı açıklamaya göre bu böyle.
GENETİK
Genel olarak – kan grubu, metabolizma ve diğer faktörlerle açıklansa da- genetik faktörler, sivrisineklerin insanlara karşı ilgisini yüzde 85 oranında etkiliyor. Maalesef bu genleri değiştirmek için (henüz) bir yöntemimiz yok. Ancak…
DOĞAL SİNEK- SAVARLAR
Kimi araştırmacılar, yeni nesil sinek savarlar üretme umuduyla bazı insanların sivrisinekleri çok nadir çekmelerinin sebeplerini araştırmaya başladılar. Bu kişilerin yaydıkları kimyasalları ayrıştırmak için kromatografi yöntemini kullanan İngiltere’deki Rothamsted Araştırma Laboratuarı’nda çalışan bilim insanları, bu doğal sinek-savarların sivrisineklerin pek de cazip bulmadığı kimi maddeler yaydıkları sonucuna ulaştılar. Sonuç olarak bu moleküllerin ileri seviye bir böcek ilacı ile birleştirilmesiyle 0 grubu kan taşıyıcısı, egzersiz yapan, hamile bir kadın siyah bir tişört giyse dahi sivrisinekleri kalıcı olarak etrafından savabilir. (dusunbil.com)
