100 bilim insanının 5 yıllık araştırması: Akdeniz ve Karadeniz’de 800 binden fazla balina ve yunus yaşıyor

Yaklaşık 100 bilim insanı 5 yıl süren çalışma ile Akdeniz ile Karadeniz'de 800 binden fazla balina ve yunus yaşadığını ortaya çıkardı. 10 uçak ile 6 araştırma gemisinin kullanıldığı çalışmada, deniz kaplumbağaları, vatozlar, köpekbalıkları, deniz kuşları gibi diğer deniz canlıları ile deniz çöpleri hakkında da veri toplandı.

Karadeniz, Akdeniz ve Mücavir Atlantik Bölgesi'nde Yaşayan Setase Türlerinin Korunması Anlaşması'nı (ACCOBAMS) imzalayan 24 ülkenin katıldığı ‘ACCOBAMS Sörvey İnsiyatifi’ adı verilen çalışma tamamlandı. Saha çalışmaları 2016 yılında başlatılan proje ile 11'i Akdeniz, 3'ü Karadeniz'de yaşayan 14 tür ve alttürden yunus ile balina (setase) popülasyonları hakkında bilgi toplanması hedeflendi. Günümüzde koruma altında olan türlerin miktar ve dağılımlarını tespit ederek onlara yönelik tehditleri değerlendirmeyi hedefleyen projede ilgili ülkelerin 20 yıllık koruma çabalarının etkinliği de ölçülebildi. Proje kapsamında 2018 ve 2019 yıllarında Akdeniz ve Karadeniz'in ilk geniş katılımlı deniz megafaunası izleme sörveyleri yapılırken araştırmalarda hem görsel hem de akustik izleme yöntemleri kullanıldı.

TÜRKİYE’DEKİ BİLİM İNSANLARI DA KATILDI

Türk Deniz Araştırmaları Vakfı’nın (TÜDAV) da araştırmacı ve lojistik olarak destek verdiği araştırmada, ACCOBAMS ülkelerinden 100 kadar bilim insanın yanı sıra özel donanımlı 10 uçak, 6 araştırma gemisi ve çok sayıda kurum ve kuruluş birlikte çalıştı. Projede yunus ve balinaların yanı sıra deniz kaplumbağaları, vatozlar, köpekbalıkları, deniz kuşları gibi diğer deniz canlıları ve deniz çöpleri hakkında veri toplanabildi.

Elde edilen verilerin iki yıl süren geniş kapsamlı analizinden sonra sonuçları bugün internet ortamında çevrimiçi olarak sunuldu. Uluslararası etkinlik, kendini hassas deniz ekosistemleri ve nesli tükenmekte olan türlerin korunmasına adamış bilim insanlarının yanı sıra yöneticiler, politikacılar ve STK temsilcileri gibi 250'den fazla katılımcıyı bir araya getirdi.

ARAŞTIRMA SONUÇLARINDAN

Hava sörveyleri, Akdeniz’in yüzde 77’sini oluşturan 1.92 milyon kilometrekareyi kapsadı. Havadan yapılan bin 672 yunus ve balina gözleminde 22 bin 652 birey kaydedildi. Tekneyle yapılan sörveylerde 1.3 milyon kilometrekare ile Akdeniz'in yüzde 52'sinde 385 gözlemde 2 bin 939 yunus ve balina kaydedildi. Buna dayanarak Akdeniz'de 600 binden fazla yunus ve balinanın bulunduğu tahmini yapıldığı açıklandı.

Hava sörveyleri ile Karadeniz’in ise yüzde 60’ından fazlasını kapsayan 270 bin kilometrekare alan tarandı. Yapılan 1984 gözlemde Karadeniz'de bulunan 3 yunus türüne ait toplam 4688 birey kaydedildi. Buna dayanarak Karadeniz'de 235 binden fazla birey olduğu tahmin edildi.

"ÇOK HEYECANLI VE MUTLUYUZ"

Projeye destek veren ekipten İstanbul Üniversitesi Su Bilimleri Fakültesi öğretim üyesi ve TÜDAV Başkan Yardımcısı Doç. Dr. Arda Tonay, sonuçların açıklanmasını, "Deniz bilimlerinde çalışan bilim insanları için çok güzel bir gün" olarak nitelendirerek şunları söyledi:

 "Bugün bu bölgede yaşayan deniz memelilerinin sayım ve tahminlerinin, popülasyon bollukları açıklandı. ASI ve CeNoBS projeleri ile 2018’de Akdeniz, 2019’da Karadeniz’de gerçekleştirdiğimiz yaklaşık 10 uçak, 6 deniz taşıtı, 100’den fazla bilim insanının katılımı ile bölgedeki yunus ve balinaları saydık. Bugün de bu uzun koşunun son finali, sonuç bölümü. Dünyanın çeşitli yerlerinden yaklaşık 250 insanın katılımı ile online gerçekleşen toplantı ile çalışmalarımızın sonuçları açıklandı. Çok heyecanlı ve mutluyuz. Proje sonuçlarına göre Cebelitarık Boğazı’ndan Süveyş Kanalı’na kadar bütün Akdeniz ve Karadeniz’de toplam 800 bin yunus ve balinanın yaşadığı tahmin ediliyor." (DHA)