American Defense News yazdı: Altay tankı da yalan oldu… BMC zora girdi, küçülme kararı aldı
Burak Ege Bekdil, Defense News sitesine Erdoğan’ın çok iddialı olduğu Altay tankının üreticisi BMC’nin ciddi bir darboğaza girdiğini yazdı. Nakit sıkıntısı çeken şirketin eleman çıkarmaya başladığı, vardiyaları azalttığı ve tank üretimini en az beş yıl ötelemek zorunda kaldığı belirtildi.
Amerikan Defence News, bir Türk-Katar girişimi olan önde gelen zırhlı araç üreticisi BMC'nin yakın zamanda sahiplik değişikliğinden sonra ciddi likidite sıkıntısı yaşadığını öğrendi.
Türkiye'nin ilk yeni nesil yerli tankı Altay'ı üretmek için milyarlarca dolarlık bir sözleşmesi bulunan şirketin isminin açıklanmaması koşuluyla konuşan bir yetkilisi, bilinmeyen ölçekte küçülme aşamasında olduğunu söyledi.
Bir sendika temsilcisi, şirketin yakın zamanda yaklaşık 30 beyaz yakalı işçiyi işten çıkardığını söyledi. Mavi yakalı işçiler, toplu işten çıkarmaların veya ücretsiz izinlerin takip edebileceğinden korkuyor.
Sendika temsilcisi ayrıca bazı üretim birimlerinin günde üç vardiyadan tek vardiyaya geçtiğini söyledi. BMC, sivil Tuğra kamyonunun üretimini de durdurdu.
Türkiye'nin kuzeybatısındaki Sakarya, Karasu'da büyük bir üretim tesisinin inşaatı mali nedenlerle durma noktasına geldi. Taşeronlar ödenmeyen faturalardan şikayetçi.
Bir BMC yetkilisi, "Nakit girişleri kurumsal düzeyde işleyişi desteklemek için zayıf. Bunun geçici bir durum olduğunu umuyoruz" dedi.
Başka bir BMC yetkilisi, suçu devralma sırasında şirketin devasa borç stokuna attı: "Yönetilmesi zor hale gelen bir borç stokunu devraldık. Şirketin yeni ve büyük sözleşmelere ihtiyacı var."
BMC'nin politik olarak tartışmalı bir geçmişi var. 2014'te işadamı Ethem Sancak'ın Es Mali Yatırım Danışmanlık şirketi, o zamanlar sorunlu bir zırhlı araç üreticisi olan BMC'yi 350 milyon dolara satın aldı. BMC, eski sahibinin 75 milyon dolar değerindeki ödenmemiş borçları nedeniyle hükümetin bankacılık fonu yönetimine geçmişti.
Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın yakın yardımcısı Sancak, Erdoğan'ın iktidardaki AKP’nin üst kurullarında görev yaptı. Erdoğan'ın uzaktan akrabası Talip Öztürk de, Sancak'a ortak olmak için BMC'ye 100 milyon dolar yatırım yaptı.
Erdoğan ayrıca bir Katar fonunun BMC'nin %49,9'luk hissesini satın almak için 300 milyon dolar yatırım yaptığı bir anlaşmaya da aracılık etti. Sancak şimdi BMC'nin %25'ine sahipti ve şimdiden tüm girişim için net 50 milyon dolar topladı.
Erdoğan hükümeti, son derece tartışmalı bir hamleyle, şirketin gelecekteki yatırımlarında kullanılmak üzere 544 dönümlük bir kamu arazisini (Karasu, Sakarya'da) BMC'ye tahsis etti. Daha sonra BMC iki rakibini yendi ve 250 Altay tankının ilk üretimi için stratejik bir sözleşme kazandı. Savunma sanayii kaynakları, nihai olarak 1.000 adetlik bir Altay sözleşmesinin yaklaşık 11 milyar dolar tutarında olacağını tahmin ediyor.
Mayıs 2018'de hükümet, Altay programı için BMC'ye vergi indirimleri, emeklilik prim indirimleri, sübvansiyonlu enerji ve ikramiyeler dahil 1,4 milyar Türk lirası (yaklaşık 250 milyon $) yatırım teşviki verdi.
Hükümet ayrıca İstanbul yakınlarındaki Arifiye'deki askeri tank üretim ve bakım fabrikasını da ücretsiz bir anlaşmayla BMC'ye tahsis etti. Şirket, Arifiye fabrikasını 25 yıl işletme hakkı karşılığında sadece 50 milyon dolar yatırım yapmak zorunda kaldı. Türkiye'deki muhalefet partileri, BMC hikayesiyle ilgili bir meclis soruşturması istedi, ancak bu çaba Erdoğan'ın AKP'si tarafından reddedildi.
BMC 2020 savunma gelirine dayanarak, yaklaşık 533 milyon dolar eşdeğeri ile Defence News Top 100 sıralamasında 89. sırada yer aldı.
Mayıs 2021'de Sancak ve Öztürk, BMC'deki %50,1 hisselerini 480 milyon $'a Türk çelik üreticisi Tosyalı Holding'e sattı.
Tosyalı Holding, Erdoğan'la da yakın bağları olan lider bir demir-çelik üreticisi. Üç kıtada üç tesisi bulunan Tosyalı, yılda altı milyon ton çelik üretiyor. Şirket 10 binden fazla kişiyi istihdam etmektedir. Diğer ticari çıkarları arasında denizcilik, liman işletmeciliği, dış ticaret ve enerji üretimi yer almaktadır.
Altay kontratı BMC'nin imdadına yetişemez mi? Kıdemli bir BMC mühendisi, "Üretim bugün başlasa bile, teslimatlar beş yıldan önce gerçekleşemez" dedi.
Altay programının da kendine göre sorunları var. Motor, şanzıman ve zırh gibi önemli bileşenlere erişimin başarısız olması nedeniyle büyük gecikmelerle karşı karşıya kaldı. Mart ayında BMC, yeni nesil tank için bir güç paketi üzerinde ortak çalışma için iki Güney Koreli şirketle ikiz stratejik anlaşmalar imzalamak üzere görüşmelerde bulundu. Anlaşmalara göre Güney Koreli üreticiler Doosan ve S&T Dynamics, Altay'ın motor ve şanzıman mekanizmasını tedarik edecekti.
İlk BMC yetkilisi, "Hala görüşmelerde bulunuyoruz… şimdiye kadar bir anlaşmaya varamadık" dedi.
