Deniz ürünleri 'Neandertal ekonomisinde' büyük yer kaplamış

Neandertallerin 106 bin ila 86 bin yıl önce kullandığı barınaklardan biri olan Portekiz’deki Figueira Brava Mağarası’nda yapılan kazı, balıkçılık ve deniz kabuğu toplamanın bölge sakinlerinin ekonomisinde önemli bir yer kapladığını gösterdi.

İspanyalı ve Portekizli bilim insanlarının yönettiği ve diğer Avrupa ülkelerinden pek çok araştırmacının desteğiyle gerçekleştirilen çalışma, hakemli bilim dergisi Science’da yayımlandı.

Barcelona Üniversitesi’nin aktardığına göre söz konusu faaliyetlerin Neandertaller arasında yaygın olduğuna dair çok fazla veri bulunmaması, araştırmayı önemli kılıyor.

Araştırmanın başyazarı João Zilhão, ulaştıkları sonuçlarla ilgili şu değerlendirmeleri yaptı:

Kökenlerimize ilişkin güçlü modellemelerden biri, beyin dokularının gelişimini destekleyen Omega3 ve diğer yağ asitleri açısından zengin su kaynaklarının, modern anatomiye sahip insanların bilişsel kabiliyetlerini artırdığını öne sürer.

"Afrika’da yaşamış bu insanlar, Neandertallerle aynı çağda yaşamıştır ve genellikle modern Homo sapiens türünün tek atası kabul edilir" diyen Zilhão şöyle devam etti:

Ancak Figueira Brava kazısının sonuçlarına göre, eğer bu deniz kaynakları bilişsel kabiliyetlerin gelişiminde önemli bir rol oynadıysa, bu yalnızca daha sonra yayılan Afrika popülasyonunda değil Neandertalleri de içeren tüm insanlık için gerçekleşti.

Araştırmacı, son on yılda yapılan çalışmaları listeleyerek bunların Neandertallerde de sembolik kültüre işaret ettiğini ifade ediyor. Zilhão’nun 2018’de ortak yazarı olduğu iki makale, Neandertallerin sadece İspanya ve Portekiz’i içine alan İber Yarımadası’nda en az üç mağarada 65 bin yıldan daha eski mağara resimleri bulunduğunu ortaya koyuyor.

Dahası, araştırmacılar bu mağaralardan Los Aviones mağarasında, 115 bin yıldan fazla bir süre delikli deniz kabukları, toprak boyası ve karmaşık pigment kalıntıları içeren kabuk kapları kullandıklarını keşfetmişti.

Zilhão’ya göre yeni bulgular, Avrupa’da bulunan Neandertaller ve aynı dönemde Afrika’da bulunan modern insanın atalarının benzer değerlendirilmesi gerektiğini ve bir türün diğerine üstün sayılamayacağını gösteriyor.

Araştırmaya göre Figueira Brava sakinleri, beslenme ihtiyaçlarının yarısını sahil kaynaklarından karşılıyordu. Bunlar arasında deniz tarağı ve midye gibi yumuşakça türleri; bölgede yaşayan yengeç türleri; köpekbalığı, tekir, dorade, yılanbalığı gibi balıklar; yeşilbaş, kara ördek, kaz, karabatak, morus, dalgıçkuşu, balıkçık gibi kuşlar ve hatta fok, yunus gibi memeliler yer alıyordu.

Geyik, keçi, at, sığır veya kara kaplumbağası gibi daha küçük hayvanları avlamak, topluluğun besin ihtiyacının diğer yarısına dahilken, mağarada zeytin ağacı ya da incir gibi Akdeniz iklimine özgü bitkilerin kömürleşmiş kalıntıları da keşfedildi. Araştırmacılar, kömürleşmiş bitkiler arasında en büyük orana sahip fıstık çamının da yakacak amaçlı kullanıldığını, ağacın dal ve kozalaklarının toplanarak mağarada depolandığını düşünüyor.
Yeni çalışmanın sonuçları, Neandertallerin soğuk coğrafyalarda, geniş düzlüklerde yaşayan ve mamut, gergedan, bufalo ya da ren geyiği gibi cüsseli hayvanları avlayan bir insan türü gibi resmedilmesinin gerçeği yansıtmadığını bir kez daha göstermiş oldu.

Zilhão, "Neandertallerin çoğu güneydeki bölgelerde, özellikle de İtalya ve İber Yarımadası’nda yaşadı ve yaşam tarzları Figueira Brava’dakilerle epey benzer olmalı" dedi.

Çalışma aynı zamanda insanların denizle ve deniz ürünleriyle ilişkisinin düşünülenden daha eski ve yaygın olduğunu doğruladı.

Zilhão konuyla ilgili olarak bu 45 bin ile 50 bin yıl önce insanların Timor Denizi’ni aşarak Avustralya ve Yeni Gine’ye, ardından 30 bin yıl önce Büyük Okyanus’un batısındaki (anakaralara) yakın adalara nasıl yayıldığını açıklamamızı sağlayabilir.