Yarım yüzyıllık problemi yapay zeka çözdü

Biyolojinin en büyük problemlerinden biri olarak kabul edilen ve bilim insanları tarafından uzundur yanıtlanamayan 'Bir proteinin nasıl benzersiz bir üç boyutlu şekle katlandığı' sorusu yapay zeka sayesinde çözüldü.   
Bir proteinin, nasıl benzersiz bir üç boyutlu şekle katlandığını tahmin etmek bilim insanlarını yarım yüzyıldır uğraştıran bir konuydu.

BBC’de yer alan habere göre, Londra merkezli yapay  zeka laboratuvarı DeepMind sorunu büyük ölçüde çözdüklerini ifade etti.

Protein şekillerinin daha iyi anlaşılması, hastalığı tedavi etmek için yeni ilaçların geliştirilmesinde çok önemli bir rol oynayabilecek.
DeepMind'ın geliştirdiği ilerlemenin, Covid-19 da dahil olmak üzere bir dizi hastalığa yönelik araştırmaları hızlandırması bekleniyor.

2018’de DeepMind’ın protein araştırmalarına yardımcı olmak için geliştirilen AlphaFold isimli aracı, yaklaşık 170 bin protein yapısının bulunduğu bir veri tabanı ile eğitildi. Proteinler yapılarına dair bilimsel testlerde %92.4 puan alan AlphaFold, bu sayede hatalı çalışan ve yapıları keşfedilemeyen proteinlerdeki 'katlanma' sorununa dair en net verileri sunabildi.

Araştırmacılar tarafından yapılan çalışma sonucunda, programların proteinlerin şeklini pahalı ve zaman alan laboratuvar yöntemlerine yakın bir doğruluk düzeyinde belirlediği tespit edildi.

"YAŞAM BİLİMLERİNDE DEVRİM YAPMA POTANSİYELİNE SAHİP"

Çalışmanın hakem heyeti üyelerinden olan, California Üniversitesi'nden (UC) Dr. Andriy Kryshtafovych, başarıyı 'gerçekten dikkate değer' olarak nitelendirdi ve "Proteinlerin şeklini hızlı ve doğru bir şekilde inceleyebilmek, yaşam bilimlerinde devrim yaratma potansiyeline sahip" ifadelerini kullandı.
University College London'dan (UCL) Profesör Andrew Martin de, BBC News'e yaptığı açıklamada şunları söyledi:

University College London'dan (UCL) Profesör Andrew Martin BBC'ye "Proteinlerin üç boyutlu yapılarını bilerek, ilaçların tasarlanmasına ve ister enfeksiyon ister kalıtsal hastalık olsun, sağlık sorunlarına müdahale etmeye yardımcı olabiliriz" açıklamsını yaptı.

Proteinlerin katlanarak 'zarif, benzersiz üç boyutlu yapılar' yaratmasının 'biyolojinin en büyük gizemlerinden biri' olduğunu söyleyen Avrupa Biyoinformatik Enstitüsü'nden Prof Dame Janet Thornton ise, yeni gelişmeyi "Protein yapılarının daha iyi anlaşılması ve bunları bir bilgisayar kullanarak tahmin etme yeteneği, yaşamın, evrimin ve tabii ki insan sağlığı ve hastalıklarının daha iyi anlaşılması anlamına gelir" ifadeleriyle yorumladı.

BUNDAN SONRA NE OLACAK?

Birden fazla proteinin nasıl birbirine uydum sağladığı ve proteinlerin DNA ve RNA gibi diğer moleküllerle nasıl etkileşime girdiğini öğrenmek de dahil olmak üzere hala ciddi boşluklar bulunsa da, Dr. Kryshtafovych bu durumu "Tekli proteinler için sorun büyük ölçüde çözüldüğüne göre, yaşam mekanizmasının çoğunu oluşturan proteinlerin şeklini belirlemeye yönelik yeni yöntemlerin geliştirilmesinin yolu açıldı" ifadeleriyle yorumladı.