Bakanlık orman yangınlarına hazır mı?: 'Personel sayısı ve bilinçlendirme yetersiz'
Oğulcan ÖZGENÇ
ANKARA - Kavurucu yaz sıcakları sürerken, Türkiye'nin dört bir yanından her gün orman yangını haberleri gelmeye başladı.
Türkiye tarihinin en büyük orman yangınları 2021’de görüldü; 299 yangın sonucunda 150 bin hektarın üzerinde orman alanı yandı. 15 gün süren Manavgat yangını, Tarım ve Orman Bakanlığı ile Türk Hava Kurumu’nun (THK) müdahalede yetersizliğini gündeme getirdi. 2022’de gerçekleşen orman yangınlarında ise yaklaşık 12 bin 500 hektar ormanlık alan kül oldu.
Orman Genel Müdürlüğü’nün (OGM) yıllık faaliyet raporlarında 2022-2023 döneminde yangın söndürme faaliyetlerinde kullanılacak envantere ilişkin artış görülse de geçen günlerde Hatay ve Çanakkale başta olmak üzere birçok bölgeden gelen orman yangını haberleri, Tarım ve Orman Bakanlığı'nın ne kadar hazır olduğu konusunda soru işaretleri yarattı.
Muhalefet partileri yangınları söndürülmesi için bakanlığın paylaştığı teknik ekipmanlara ilişkin veriler konusunda endişe duyarken, uzmanlar envanterdeki iyileştirmelerin bakanlığın belirleyeceği diğer stratejilerle desteklenmesi gerektiği görüşünde.
55 HELİKOPTER, 20 UÇAK VE 6 İHA KİRALANDI
OGM’nin büyük Manavgat yangınının gerçekleştiği 2021’de kamuoyuyla paylaştığı yıllık faaliyet raporuna göre; 2021’de envanterde kiralanmış toplam 39 su atar yangın söndürme helikopteri bulunuyordu. Bunun yanı sıra; 37 yangın lojistik aracı, 12 su tankeri, 142 arazöz, 21 dozer, 23 su ikmal aracı, 10 treyler ve 3 yanın yönetim aracı alındı. Aynı yıl için satın almanın yanında kiralama yöntemi de kullanıldı. OGM, 3 amfibik uçak, 4 insansız hava aracı ve 1 tanker uçak kiraladı.
2022 raporu verilerine göre OGM’nin envanterinde kiralanan yangın söndürme helikopteri sayısı 39’dan 55’e çıktı. Aynı rapora göre, 20 uçak ve 6 insansız hava aracı (İHA) kiralandı. Büyük Manavgat yangınının ardından OGM’nin envanterine eklenen yangın lojistik aracı sayısı 37’den 73’e çıktı. Önceki yıla göre; arasöz alımı 142’den 200’e çıkarken alınan su tankeri sayısı 12’den 24’e, alınan dozer sayısı ise 21’den 24’e çıktı.
2023’TE TOPLAM 104 HAVA ARACININ GÖREV ALACAĞI DUYURULDU
2022’de OGM envanterine eklenen treyler ve yangın yönetim aracı sayısında bir düşüş yaşandı. Önceki yıl 10 treylerin, 3 yangın yönetim aracının eklendiği envanter için 2022’de 8 treyler ve 1 yangın yönetim aracının alımı gerçekleştirildi.
2022 raporuna göre yangın söndürme faaliyetlerine Milli Savunma Bakanlığı ve İçişleri Bakanlığı da katıldı. Orman yangınlarıyla mücadele kapsamında bu iki bakanlığa ait 25 helikopter ve 2 uçak kullanıldı.
Ayrıca, OGM’nin yangın söndürme araçları teslim töreninde 2023 envanterine 1 helikopter, 1’i insanlı keşif aracı olmak üzere 5 yeni uçak eklendiği ve 2023’te orman yangınlarıyla mücadelede 75’i helikopter, 21’i uçak, 8’i İHA olmak üzere toplam 104 hava aracının görev alacağı duyuruldu.
Bu veriler, yangın söndürme faaliyetlerinde kullanılan ekipmanlarda artış olduğunu gösterse de uzmanlar, bakanlığın benimsemesi gereken diğer stratejiler üzerinde durdu.
‘ORMAN KÖYLÜLERİNİ FAALİYETLERE DAHİL ETMEK LAZIM’
Yangın Risk Yönetimi Uzmanı Cemal Kozacı, OGM’nin yangınlara hazırlıklı olması gerektiğini vurgulayarak geçen senelerdeki zafiyeti hatırlattı.
Kozacı, geçmiş dönemlerde gerçekleşen orman yangınlarına orman köylülerinin daha çok müdahale ettiğini belirterek, “Orman köylülerini bu faaliyetlere yeniden dahil etmek lazım. Orman yangınlarında ilk müdahaleyi özellikle yöreyi bilen orman köylülerinin yapmasını sağlayacak eğitimler düzenlenmeli” dedi.
Kozacı, yangın söndürme faaliyetlerinde bir gelişme olduğunu belirtse de kullanılacak envantere Milli Savunma Bakanlığı’ndan çıkan bin 5 yüz Unimog arazi aracının eklenmesi gerektiğini şöyle ifade etti:
“Milli savunmanın envanterinden çıkardığı bin 5 yüz Unimog arazi aracı var. Bu araçlar satışta, bu araçların satın alınarak ormanlık ve kırsal alanlara dağıtılması lazım.”
‘PERSONEL ALIMI GEREKİYOR’
Yangın Söndürme Uzmanı Levent Yasa, bakanlığın envanterinde bin 67 arazöz, 2 bin 7 yüz 70 ilk müdahale aracının bulunduğunu belirtti. Yasa, bu araçların yangın riski taşıyan bölgelerin genişliğine bakıldığında yeterli olmadığını ifade ederek OGM’nin helikopter ve uçak alımlarına devam ettiğini söyledi.
Yasa, OGM’nin personel açığını kapatmaya çalıştığını ancak bunun yeterli olmadığını vurgulayarak “Hem araç kullanabilen hem yangına müdahale edebilen personel alınması gerekiyor” tespitinde bulundu.
PROF. TOLUNAY'IN TESPİTLERİ
İstanbul Cerrahpaşa Üniversitesi Orman Fakültesi Öğretim Üyesi Doğanay Tolunay da 2022’de 3 bini yangın söndürme işçisi olmak üzere 5 bin personelin istihdam edildiğini ancak bu sayınının yangın söndürme faaliyetleri için yetersiz olduğunu vurguladı.
Denetleme gibi orman yangınlarını önleyici çalışmaların eksik olduğuna dikkat çeken Tolunay, “Çok helikopteriniz olsa dahi helikopter sayınız yetersiz kalabiliyor. Ülkemizde orman yangınlarını önleyici çalışmalar eksik. Örneğin; 2021’de 35 hektar alanda elektrik makine hatları kaynaklı yangınlar gerçekleşti. Bu elektrik makine hatları daha ucuza geldiği için ormanların içinden geçiriliyor, bakımları yapılmıyor” dedi.
Muhalefet partileri ise OGM’nin paylaştığı envanter verilerinin şeffaflığı konusunda endişeli.
CHP'Lİ UZUN: KAMUOYUYLA PAYLAŞILMIŞ NET BİR VERİ YOK
Geçtiğimiz ay orman verdiği soru önergesinde bakanlığın yangın filosu envanterinde bulunan araçları durumunu ve bakanlığın olası orman yangınları için belirlediği stratejiyi soran CHP Muğla Milletvekili Cumhur Uzun, envantere dair net bir veri olmadığını belirtti. Uzun, soru önergesine herhangi bir yanıt alamadıklarını söyledi.
2021 yılında gerçekleşen Muğla ve Antalya’daki orman yangınlarında bakanlığın yetersiz kaldığını belirten Uzun, “Sonraki yıllarda filoların ve yangın söndürme ekipmanlarının ne ölçüde güçlendirildiğine ilişkin kamuoyuyla paylaşılmış bir veri yok. Ancak bu yıl çıkan orman yangınlarında müdahale araçlarının nispeten daha iyi durumda olduğunu görüyoruz” dedi.
İYİ PARTİLİ ERGUN: THK’NİN UÇAKLARININ KULLANILDIĞINI GÖRÜYORUZ’
İYİ Parti Muğla Milletvekili Metin Ergun da geçen ay verdiği soru önergesinde 2023 Haziran ayı itibariyle bakanlığın envanter durumunu sordu.
Artı Gerçek’e konuşan Ergun, gerçekleşen büyük orman yangınlarının helikopterlerle ve insan gücüyle söndürülemeyeceğini belirterek, yangın söndürme uçaklarının koordineli biçimde müdahale etmesi gerektiğini vurguladı.
Geçen sene Antakya ve Muğla’da yaşanan orman yangını olaylarında Türk Hava Kurumu’nun (THK) uçaklarının kullanılmadığını ifade eden Ergun, “Bakanlık, Çanakkale’de gördüğümüz üzere büyük yangınlara hala hazırlıklı değil. Sevk ve idarede problemler görülüyor. Ancak Türk Hava Kurumu’nun uçaklarının kullanılmaya başlandığını görüyoruz” değerlendirmesinde bulundu.
HDP'Lİ TURAN: BİLİMSEL TEMELLİ ORMAN YÖNETİMİ GEREKİYOR
Orman yangınlarına ilişkin 2022’de soru önergesi veren 27’nci dönem HDP Milletvekili Rıdvan Turan, yetkililerin görevlerini yerine getirmediğini belirtti. 2021 ve 2022’de yeterli teknik ekipmana sahip olunmadığına dikkat çeken Turan, yangın söndürme filoların yetersizliğini geçtiğimiz dönem Meclis’e taşıdıklarını ifade etti.
Turan, orman yangınlarının artacağının belli olmasına rağmen bakanlık tarafından yeterli önlemlerin alınmadığını belirterek, “Çanakkale, Mersin, Muğla, Hatay merkezli yangınlar, bir kez daha bu gerçeklikle mücadele etmenin bilimsel temelli bir orman yönetimiyle mümkün olabileceğini gösteriyor. Mecliste olan arkadaşlarımız konuyu yoğun olarak işliyorlar. Verdiğimiz önergelere cevap verilmiyor. Araştırma önergeleri MHP ve AKP üyelerince ret ediliyor” diye konuştu.
Yeşil ve Sol Parti Grup Başkanvekili Meral Danış Beştaş da gerçekleşen son yangınların ardından bakanlık envanterinde kaç helikopter ve arazöz olduğuna, yangınları engelleyici ne tür önlemlerin alındığına dair soru önergesi verdi. Artı Gerçek’e konuşan Beştaş, daha önce verilen soru önergelerinin yanıtsız bırakıldığını ancak konuya ilişkin ısrarlarının devam edeceğini belirtti.
Son 10 günde 40 ilde 203 orman yangını çıktı
Orman yangınları artık evleri de yakıyor: 'Şehir yangınları artacak'
