Atina'dan Ankara'ya Kariye nedeniyle tepki yağıyor: SYRIZA eylem istedi

Artı Gerçek - Doğu Roma (Bizans) mozaik ve fresk sanatının en önemli örneklerine ev sahipliği yapan Kariye'nin müze statüsünün kaldırılmasından dört sene sonra yeniden cami olarak hizmet vermeye başlamasına Yunanistan'dan peş peşe tepkiler geliyor. Yunanistan Cumhurbaşkanı Katerina Sakelaropulu, Başbakan Kiryakos Miçotakis ve Yunanistan Dışişleri Bakanlığı'nın yanı sıra ana muhalefetteki SYRIZA da Ankara'ya tepki gösterdi.

MİÇOTAKİS: ERDOĞAN'LA GÖRÜŞMEDE GÜNDEME GETİRECEĞİM

Miçotakis ile Sakelaropulu'nun açıklamaları, ikilinin her ay gerçekleştirdiği görüşmede geldi. Miçotakis, Kariye'nin camiye dönüştürülmesinden durduğu memnuniyetsizliği dile getirerek konuyu gelecek pazartesi gerçekleştireceği Ankara ziyaretinde Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan'la görüşmesinde gündeme getireceğini söyledi.

SAKELAROPULU'DAN 'ORTAK DEĞERLERE SAYGI' VURGUSU

Yunanistan Cumhurbaşkanı ise iki ülkenin son dönemde hedeflediği iyi ilişkilerin, ortak değerlere saygıyı da gerektirdiğini söyledi. Kathimerini gazetesinin aktardığına göre Sakelaropulu, "Kariye Manastırı'nın camiye çevrilmesi olumsuz bir mesaj veriyor; bu anıt, kültürel bir miras. İyi ilişkileri hedeflediğimizde, ortak değerlere saygı göstermeliyiz" dedi.

YUNANİSTAN DIŞİŞLERİ: PROVOKASYON

Yunanistan Dışişleri Bakanlığı'nın açıklamasında, tarihi 6'ncı yüzyıla dayanan, geçmişte kilise, manastır ve cami olarak kullanılıp müzeye dönüştürülmüş yapının "evrensel bir değer olarak tüm insanlığa ait olduğu" vurgulandı. Açıklamada, Kariye'yi yeniden camiye çevirme adımının "provokasyon" olarak nitelenmesi dikkat çekti.

'UNESCO DÜNYA MİRASI ALANI OLARAK KARATERİ BOZULDU'

Bakanlık açıklamasında, "Türk yetkililerin Kariye Manastırı'nı Müslüman camisi olarak faaliyete geçirme kararı, yapının tüm insanlığa ait bir UNESCO Dünya Mirası alanı olarak karakterini bozması ve etkilemesi nedeniyle, uluslararası toplum açısından bir provokasyon teşkil etmektedir" denildi.

'ULUSLARARASI STANDARTLARA UYULMALI'

Yunanistan Dışişleri, Kariye'nin korunması uyarısında bulunarak "Anıtların evrensel karakterinin sürdürülmesi, dini ve kültürel mirasın korunması amaçlı uluslararası standartlara uyulması, tüm devletler için bağlayıcı olan açık bir uluslararası yükümlülüktür" çıkışı yaptı.

SYRIZA'DAN HEM ANKARA'YA HEM HÜKÜMETE TEPKİ

Yunanistan'ın anamuhalefet partisi SYRIZA ise hem Türkiye'nin kararını kınadı, hem de Miçotakis'in hükümetini bu konuda çok yumuşak davranmakla suçladı. Açıklamada, "SYRIZA, Türk yetkililerin Kariye Manastırı'nı Müslüman camisi olarak faaliyete geçirme kararını tartışmasız biçimde kınıyor" denildi.

'DİPLOMATİK ADIM ATILMALI'

SYRIZA, "Yunanistan Dışişleri Bakanlığı'nın, Erdoğan'ın Ayasofya'dan sonra Kariye Manastırı'nı da camiye çevirme yönündeki yeni meydan okumasına verdiği mahcup, lütfeden ve yetersiz yanıt, bu hükümetin Türkie konusunda izlediği dış politikayı ifşa ediyor" denildi. SYRIZA, "Türkiye'nin bu yeni provokasyonuna karşı diplomatik eyleme geçilmesi" için hükümete çağrıda bulundu.

KARİYE NEDEN ÖNEMLİ?

İstanbul'un Edirnekapı semtinde bulunan Kariye, Bizans mimarisinin tipik örneklerinden biri. Yapının en önemli özelliği ise günümüze kadar korunmuş mozaikleri ve freskleri. Bu eserler, sanat tarihçileri tarafından geç dönem Doğu Roma duvar süslemesi sanatının en önemli örnekleri arasında sayılıyor.

Geçmişi bazı tarihçiler tarafından 4'üncü yüzyıla kadar geriye götürülen Kariye, o dönem İstanbul surlarının dışında bir manastır olarak inşa edilmişti. Sonradan surların genişletilmesiyle "suriçine" alınmıştı.

Yaklaşık 1000 yıl boyunca Hristiyanlık dininin önemli merkezlerinden biri olan yapı, İstanbul'un fethinden sonra da 58 sene boyunca kilise olarak kullanılmaya devam etti.

1511 yılında ise II. Bayezid sadrazamlarından olan Atik Ali Paşa tarafından camiye dönüştürüldü. Minare eklenen, mozaiklerinin üzeri İslam dini uyarınca sıvanan yapı, 450 yıl boyunca da cami olarak kullanıldı.

MOZAİKLERİNİN ORTAYA ÇIKARILMASI 10 YIL SÜRMÜŞTÜ

Cumhuriyet'in ilanından sonra 1945 yılında ise Bakanlar Kurulu kararıyla müzeye dönüştürüldü. Mozaiklerinin yeniden gün yüzüne çıkarılması amaçlı restorasyon çalışmaları, 1947'de başlatıldı.

Projeyi, ABD'deki Amerika Bizans Enstitüsü (Byzantine Institute of America) ve Bizans İncelemeleri İçin Dumbarton Oaks Merkezi (Dumbarton Oaks Center for Byzantine Studies) yürüttü. 1948-1958 arasındaki çalışmalarla tüm mozaik ve freskler ortaya çıkarıldı, Kariye müze olarak ziyarete açıldı.

Yapı, o tarihten beri İstanbul'un en çok ziyaret edilen müzelerinden birisi olageldi.

2020 yılında ise yakın çevresinde çok sayıda mescit ve başka cami olmasına rağmen Cumhurbaşkanlığı kararıyla müze statüsü kaldırıldı ve yeniden camiye dönüştürüldü. Ayasofya'nın müze statüsünün kaldırılması ile eş zamanlı verilen kararın ardından, Kariye'ye uzun süre ziyaret mümkün olmadı.

Yapı, dört yıl süren bir "restorasyon" sonrası pazartesi günü Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan'ın yönetimindeki bir "toplu açılış" ile Müslümanların ibadetine yeniden açıldı.