İran'da 2024'te en az 975 kişi idam edildi

Artı Gerçek - Norveç merkezli İran İnsan Hakları (IHR) ile Fransız merkezli Ölüm Cezasına Karşı Birlikte (ECPM), İran'da geçen yıl İran'da en az 975 kişinin idam edilmesinin, IHR'nin 2008'de İran'daki idamları kaydetmeye başlamasından beri en yüksek rakam olduğunu söyledi.

Ortak rapor yayımlayan iki örgüt, bunun "İran İslam Cumhuriyeti'nin 2024'te ölüm cezasını kullanmada korkunç bir tırmanışı geçtiğini" ortaya koyduğunu belirtti.

Raporda İran yönetimi, ölüm cezasını "siyasi baskının merkezi aracı" olarak kullanmakla suçlandı.

'SON ÜÇ AYDA HER GÜN ORTALAMA BEŞ İDAM'

"Bu infazlar, İslam Cumhuriyeti'nin iktidardaki gücünü korumak için kendi halkına karşı verdiği savaşın bir parçasıdır" değerlendirmesini yapan IHR Direktörü Mahmud Amiri-Muhaddam, "İran ile İsrail arasında savaş tehdidinin tırmandığı geçen yılın son üç ayında her gün ortalama beş kişi idam edildi" bilgisini verdi.

SON 17 YILIN EN ÇOK KADIN İDAMI

Rapora göre geçen yılki rakam, 2023'te kaydedilen 834 infaza göre yüzde 17'lik bir artışı temsil ederken, 975 kişiden 4'ü kamuya açık alanda asıldı. İdam edilenlerden 31'inin kadın olması da son 17 yılın en yüksek rakamı oldu.

İran'ın geçen yıl daha fazla infaz gerçekleştirmiş olabileceğine dair kanıtlar olduğunu, ancak bunları doğrulayamadıklarını söyleyen örgütler, 2024'te ikinci kaynaklar aracılığıyla doğrulayamadıkları 39 ek infaz bildirimi olduğunu aktardı. IHR'ye göre bu yıl İran'da şimdiden en az 121 idam infaz edildi.

'JİN, JİYAN, AZADÎ PROTESTOLARINA KARŞI KORKU SALMAK İÇİN'

İran'ın Çin'den sonra dünyanın en çok ölüm cezası infaz eden ülkesi olduğunu belirten örgütler, İranlı yetkilileri, özellikle Eylül 2022'de genç Kürt kadın Jîna Mahsa Amini'nin uygun örtünmediği gerekçesiyle gözaltındayken ölmesinin yol açtığı "Jin, Jiyan, Azadî" protestoları patlak verdikten sonra, halk arasında korku salmak için ölüm cezasını kullanmakla suçluyor.

YARGI SÜREÇLERİ TARTIŞMALI

İran'da ölümle cezalandırılabilen suçlar arasında cinayet, tecavüz ve uyuşturucu suçları yer alıyor. Ancak özellikle muhaliflere karşı "dünyada yolsuzluk" ve "isyan" gibi daha belirsiz ifade edilen suçlamalar da ölüm cezası veriliyor. Geçmişte sıklıkla kamuya açık yerlerde yapılan idamlar artık daha çok hapishane avlularına taşınmış durumda.

Geçen yılki infazlardan en az 2'si, "Jin, Jiyan, Azadî" protestolarıyla bağlantılıydı. 23 yaşındaki Muhammad Gobadlı, Ekim 2022'de protesto sırasında bir polis memurunu arabayla öldürmekle suçlanarak Ocak 2024'te idam edildi. İnsan hakları örgütleri, yargıçların savunmanın bipolar bozukluğa dair sunduğu kanıtları görmezden gelmesi nedeniyle davanın son derece kusurlu görüldüğünü iddia etti. 34 yaşındaki Gulam Rıza Resai, 2022 protestoları sırasında Devrim Muhafızlarının bir üyesini öldürmekle suçlanarak ağustos ayında gizlice idam edildi. Aktivistlere göre itirafı işkence altında alındı. (AFP, Dış Haberler)