'Türkiye, İdlib'de Rusya'nın verdiği 1 ayı nasıl kullanacak?'

ARTI GERÇEK - Türkiye ve Rusya aralarında cihatçıların da bulunduğu silahlı muhaliflerin kontrolündeki son büyük kent olan İdlib'de 15-20 kilometrelik bir silahtan arındırılmış bölge oluşturulması ve ağır silahların teslim edilmesi konusunda uzlaşıya varırken, anlaşmayı değerlendiren güvenlik uzmanı Metin Gürcan, "Ankara 1 aylık bir süre satın aldı ve Rusya bu süreyi verdi. Ancak Moskova bunu son kez yapıyor" dedi. Metin Gürcan, "Ankara bu bir ayı nasıl kullanacak?" diye sordu.

Reuters'e konuşan Gürcan, Soçi anlaşmasının Türkiye'ye kısa bir süreliğine nefes aldırdığını söyleyerek, Ankara'nın vaat ettiği gibi İdlib'deki 'ılımlı muhalifleri' Tahrir El Şam militanlarından ayırma ihtimalini "Çok çok küçük bir olasılık" sözleriyle değerlendirdi.

"Cihatçıların kaderi, İdlib'deki barış planını ya batıracak, ya çıkaracak" başlığıyla yayımlanan Reuters analizinde, kentteki savaşçılardan birinin ifadelerine de yer verdi. Kaynağa göre, 2016'da El Kaide'den ayrıldığını açıklayarak adını Fetih El Şam grubu olarak değiştiren El Nusra Cephesi'nde, plana uyarak Türkiye'yle işbirliği yapılıp yapılmayacağı hakkında farklı fikirler ortaya çıktı. İdlib'deki kaynak, kentin yüzde 60'ını kontrol eden Fetih El Şam'ın alacağı kararın diğer silahlı grupları da etkileyeceğini söyledi.

İLGİLİ HABER: 'TÜRKİYE İDLİB'DEKİ SİLAHLI GRUPLARI AFRİN'E GÖNDERMEK İSTİYOR'

Reuters'te yayımlanan analizin tamamı şöyle:

Rusya'yla Türkiye'nin Suriye ordusunun İdlib'e saldırısını engellemek için vardığı anlaşma bölgedeki cihatçıların nasıl tepki vereceğine dayanıyor ve Moskova'yla Ankara ortaklığında İslamcı gruplara dayatılmazsa hızlıca çözülebilir.

Güney sınırında topyekün bir çatışma ve insani krizden çaresizce kaçınmak isteyen Türkiye, pazar günü Rusya'yla eli kulağındaki saldırıyı önlemek için İdlib civarında silahtan arındırılmış bölge kurmak üzere sürpriz bir anlaşma yaptı.

Ankara 3 milyon sivil ve onbinlerce Türkiye destekli isyancının bulunduğu İdlib'e geniş çaplı bir saldırı yerine bölgede bazı yerleri kontrolünde tutan cihatçıların hedef alınması için aylarca çağrı yaptı.

Şam yönetiminin güçlü destekçisi Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'le, Türkiye Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan arasında Soçi'de ilan edilen anlaşma, bu tasarının uygulamaya konması için bir fırsat doğurdu.

Ancak zaman kısıtlı. İki lider silahtan arındırılmış bölgenin ekim ortasına kadar kurulmasını istiyor ve radikal İslamcı isyancıları nasıl silahsızlandırıp bölgeye nakledecekleri belli değil.

Anlaşmayı duyururken Putin, bölgenin isyancıların elindeki İdlib'le Suriye hükümeti güçlerini ayıran ön cephe boyunca uzanacağını söyledi. Putin, "Radikal militanlar' çekilecek ve ağır silahlar onlardan ve diğer muhalif gruplardan alınacak" dedi.

Rusya Devlet Başkanı radikal grupların işbirliği yapmaya nasıl ikna edileceğine ya da nereye gönderileceğine değinmedi.

Türkiye'nin İdlib'de 12 gözlem kulesi var ve geçen ekim ayında buradaki "ılımlı muhalifleri" "terör gruplarından" ayırabileceğini söyledi. Bir yıla yakın bir süre geçmişken, bunu yapmak için çok az çaba gösterdiler ve analistlere göre pazartesi günkü anlaşmanın başarı şansını nasıl değiştireceği meçhul.

Güvenlik uzmanı ve eski bir Türk subayı olan Metin Gürcan "Bunun çok çok küçük bir olasılık olduğunu düşünüyorum" diyerek cihatçıların diyalogla değil yalnızca kaba kuvvetle ikna edilebileceğini söylüyor.

İdlib'deki en güçlü grup, Suriyeli ve yabancı savaşçılardan oluşan, daha önce El Kaide bağlantılı El Nusra olarak bilinen İslamcı koalisyon Tahrir El Şam.

Putin, Nusra'yı hedef alınacak gruplar arasında saydı, ancak ne o ne de Erdoğan, diğer hangi gruplara karşı tedbir alınacağından söz etmedi. Türkiye salı günü henüz bir anlaşmaya varılmadığını ileri sürerek Rusya'yla bu meseleyi konuşabileceklerini söyledi.

Suriye'yle ilgili bir diplomat, anlaşmanın İdlib'de sadece birkaç aylık istikrar ortaya çıkarabileceği tahminin de bulundu. Diplomat, "Bu belirgin bir çözümü olmayan sorunun ertelenmesi" dedi.

'GİDECEK HİÇBİR YER YOK'

Müttefikleri Rusya ve İran tarafından desteklenen Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad, yıllar süren muhalif kazanımlarını tersine çevirip ülkenin güney ve batısındaki gruplardan temizlemişken yabancı cihatçılar için İdlib Suriye'deki son sığınak.

Eski bir diplomat olan ve Carnegie Avrupa'da analist olan Sinan Ülgen, "Asıl sorun yabancı savaşçılar, gidecek hiçbir yerleri yok" diyor.

Ülgen, Türkiye'nin umutlarını Suriyeli savaşçıların silah bırakmaya yabancılara göre daha yatkın olabileceği için cihatçılar arasında bir ayrışma yaşanması ihtimaline bağladığını söyledi.

İdlib'deki isyancılardan bir kaynak, Tahrir El Şam içinde işbirliği yapma konusunda farklı fikirlerin gün yüzüne çıktığını söyledi.

Kaynağa göre, grubun bakış açısı çok önemli çünkü karar verici Şura Konseyi mesele hakkında karar verdiği anda, Tahrir El Şam, aralarında yabancıların da olduğu diğer gruplar üzerinde nüfuzunu kullanacak.

Kaynak, "Tahrir El Şam'la Türkiye arasında anlaşma sağlanırsa, mesele kolaylıkla çözülecek" dedi.

Ankara, grubu geçen ay terörist organizasyon olarak kabul etti ancak kaynak Türkiye'yle Tahrir El Şam'ın sahada işbirliği yapabileceğine dair emareler olduğunu söyleyerek Türk askeri konvoyunun İdlib'den kolayca geçtiğine işaret etti.

BM Suriye Temsilcisi İdlib'de 10 bin civarında Nusra savaşçısı olduğunun düşünüldüğünü söyledi. Özgür Suriye Ordusu bayrağı altında savaşan diğer İslamcı gruplar da var. Türkiye'nin de desteğiyle, şimdi "Ulusal Kurtuluş Cephesi" adı altında birleşmiş bulunuyorlar.

Gürcan, Soçi anlaşmasının planın yürürlüğe konma tarihi olan 15 Ekim'e kadar kısa bir nefes aldırdığını söyledi, ancak Rusya "terörist yuvası" olarak nitelediği bölgede mücadele etmekten sonsuza kadar imtina etmeyecektir.

Gürcan, "Ankara 1 aylık bir süre satın aldı ve Rusya bu süreyi verdi. Ancak Moskova bunu son kez yapıyor" dedi. Gürcan ekledi:

"Ankara bu bir ayı nasıl kullanacak?" (DIŞ HABERLER SERVİSİ)