Yabancı uzmanlardan çifte Maraş depremi yorumları: 'Yüzyılın en ölümcül depremlerinden biri'

Artı Gerçek - Farklı medya kuruluşlarına konuşan deprem uzmanları Maraş merkezli 7,7 ve 7,6 büyüklüğündeki çifte depremi yorumlamaya devam ediyor. ABD'li sismolog Profesör Harold Tobin, depremlerle ilgili, "24 saatten kısa bir süre içinde bu kadar büyük iki deprem neredeyse eşi benzeri görülmemiş bir olay" yorumunu yaptı.

'YÜZ YIL YA DA DAHA UZUN SÜREDİR MESKUN BÖLGELERDE YAŞANAN EN BÜYÜK DEPREM'

Anadolu Ajansı'na (AA) konuşan Washington Üniversitesi Yer Bilimleri Bölümü'nde Profesör ve Kuzeybatı Pasifik Sismik Ağı Direktörü olan Profesör Harold Tobin, üzerinde çalıştığı alanlardan birinin de Anadolu Fay Hattı olduğunu belirterek "Bunlar, sadece Türkiye'de son yıllarda yaşadığımız en büyük deprem değil, dünyada da son yüzyılda ya da daha uzun süredir meskun bölgelerde yaşanan en büyük deprem." yorumunda bulundu. Tobin, 7,7 büyüklüğündeki ilk depremin yıllardır bilinen bir fayda meydana geldiğini vurgulayan ve "Bu bölgede depremler bekleniyordu ancak depremin şiddeti öngörülenden daha büyük" diyen Tobin "Doğu Anadolu Fay Hattı'nda bu kadar büyük bir depremin tarihte olduğunu düşünmüyorum. Bu kadar büyük bir deprem, fay hattında çok büyük bir alana yayıldı. Tabii ki fay hattındaki başka bölgeleri etkileyen artçıları görürüz ancak 9 saat sonra 7,6 büyüklüğünde yaşanan deprem bu hatla bağlantılı ama tamamen farklı bir hatta. Bu hat da daha önceden biliniyordu ancak bu kadar büyük depremler bilinmiyordu. Bu ikisinin bir araya gelmesi ne yazık ki korkunç bir trajedi. İlk deprem çok hasara yol açtı ve ikinci zaten hasarlı bölgeleri salladı. Bu, arama kurtarma ekipleri ve bölgedeki insanlar için gerçekten çok zor bir durum."

Depremlerin ardından Anadolu levhasının 3 metre kadar kaydığına ilişkin bilgilere de değinen Tobin, Anadolu'nun iki fay hattının arasında sıkışmış durumda olduğunu söyledi.

'SANTİMETRELİK HAREKETLER METRELERE DÖNÜŞTÜ'

Depremin yapısıyla bilgi veren Tobin "Afrika, kuzeye doğru hareket ediyor, Suudi Arabistan ülkeyi doğuya itiyor, bu da levhaların çok yavaş bir şekilde hareket etmesini sağlıyor. Bu hareket her yıl santimetrik oluyor ancak bu levhalar fay hatlarının arasında sıkışmış durumda. Ağır bir mobilyayı itmeye çalıştığınızda ne olur bilirsiniz, önce direnir, hareket etmez. Bu, yer kabuğundaki gerginliği oluşturur ancak sonra deprem olduğunda bir dakika gibi bir sürede tüm enerjisini salar. Bu fay hatlarında birkaç metre hareket meydana geldi. Bu da yüzlerce yıllık levha tektonik hareketlerinin biriken gerginliğiydi. Yüzlerce yıl sonra oluşan bir depremde santimetrik hareketler, metrelere dönüştü" diye sözlerini sürdürdü. Ana karalarda depremlerin yan yana duran levhaların yanal hareketleriyle oluştuğuna ve Türkiye'deki depremin karakterinin farklı olduğuna işaret eden Tobin, "24 saatten daha kısa bir zaman diliminde 7,7 ve 7,6 kadar büyük bir şiddette depremi son 200 yılda dahi bilmiyorum" dedi. Tobin, art arda yaşanan depremlerin daha önce 1940'larda Japonya'da ve 2004 ile 2005'te Endonezya'da görüldüğünü ancak bu depremlerin arasında aylar olduğunu belirterek, "Ancak 24 saatten kısa bir süre içinde bu kadar büyük iki deprem neredeyse eşi benzeri görülmemiş bir olay. Çok çok uzun zamandır ki tahminim sismolojik aletlerin icadından bu yana böyle bir olay görmedik" ifadelerini kullandı.

'2016'DA İTALYA'DA MEYDANA GELEN DEPREMİN 130 KATI ENERJİ AÇIĞA ÇIKTI'

Depremlerin ardından İtalyan basınına yaptığı açıklamada Anadolu Levhası'nda üç metrelik kayma olduğunu ilk duyuran isim olan İtalya Ulusal Jeofizik ve Volkanoloji Enstitüsü Başkanı Prof. Carlo Doglioni ise AA'ya verdiği röportajda bu kaymanın artabileceğini, uydu verileri geldiğinde daha net göstergelere sahip olacaklarını söyledi.

İtalya'nın depremler konusunda otorite kurumunun başındaki isim Prof. Doglioni, Maraş’taki iki büyük depremin, Anadolu levhasının Arap levhasıyla karşılaştığı alanda gerçekleştiğini dile getirerek "Anadolu levhası, hem yer kabuğuna göre hem de Avrasya levhası ve Arap levhasına göre güneybatı yönünde ilerliyor. Aslında her gün ilerliyor. Birkaç mikron ilerliyor ama yıl sonunda bu birkaç santimetreyi bulabiliyor" ifadelerini kullandı. Doglioni, depremlerin yaşandığı noktaya işaret ederek, "Dolayısıyla bu noktada onlarca yıldır süren bir enerji birikimi söz konusu. Bu nokta, daha fazla bu enerjiyi tutabilecek durumda olmadığı için ve Anadolu levhası güneybatı yönünde ilerlerken bu taraf bloke olunca buradaki enerji bir noktada açığa çıkıyor" diye konuştu. Anadolu levhasının bu depremlerle 3 metre kaydığı değerlendirmesinin ilk tahminleri olduğunu ve artabileceğini vurgulayan Doglioni "Uydu verilerini elde ettiğimizde daha net göstergelere sahip olacağız. Dolayısıyla şu anda sismik verileri tersine çevirebilir ve bunlar üzerinden hareketi hesaplayabiliriz. Bizim hesaplarımız ve Amerikan Jeolojik Servisi'nin hesapladığı ilk tahminlere göre, bu segment boyunca kaymanın 3 metre uzunluğunda olduğuydu ancak daha sonra bu kırılma yayıldı, böylece sistemin de hareketi devam etti. Bu kırılma ile ikincisi arasında metre sayısı da kesinlikle artacaktır" dedi. İtalya'da 2016'da yaşanan Amatrice depremini hatırlatan Doglioni, "O depremde kayma 2 metrenin üzerindeydi ama büyüklük 6,5 idi. Burada çok daha güçlü bir enerjiden söz ediyoruz. 2016'da İtalya'da meydana gelen depreme göre 130 kat daha büyük bir enerji var burada." yorumunu yaptı.

'7,8 KARADA KAYDETTİĞİMİZ EN BÜYÜK DEPREME YAKIN BİR DEĞER'

İtalyan uzman, Maraş'ta gerçekleşen ve kendilerinin 7,8 olarak kaydettiği ilk depremde neredeyse 2G'ye varan bir ivme ölçüldüğüne dikkati çekerek, "2G, yer çekimi ivmesinin 2 katı anlamına geliyor ve bu olağanüstü büyüklükte bir ivme. Her şeyden önce 7,8 neredeyse karada kaydettiğimiz en büyük depreme yakın bir değer. Denizde ise 1960'ta Şili'de kaydedilen en büyük deprem olan 9-9,5 şiddetine ulaşan depremler yaşandı" ifadelerine yer verdi. Büyük Marmara depremini hatırlatan Doglioni, "Depremler, etrafı oldukça açık ve zaten kırılgan nitelikteki bölgelerin yakınında meydana geldiklerinde, bugünlerde şahit olduğumuz ve geçmişte başka bölgelerde de meydana gelenlere benzer trajik olaylara yol açabilir. 1999 İzmit depreminde yaklaşık 17 bin kişi hayatını kaybetmişti. Dolayısıyla bu son olayda da hayatını kaybedenlerin sayısının ne yazık ki artacağı kaçınılmaz bir gerçek" yorumunu yaptı.

'YÜZYILIN EN ÖLÜMCÜL DEPREMLERİNDEN BİRİ'

CNN ise depremlerle ilgili bir haberinde Maraş depremleri için "Yüzyılın en ölümcül depremlerinden biri" başlığını kullandı. Haberde, Mmaraş merkezli depremlerin son yüzyılda bölgeyi vuran en büyük sarsıntılardan olduğu aktarılırken, depremin oluş şekli ve zamanlamasının yıkıcı etkisini artırdığına işaret edildi.

Habere görüşlerine yer verilen Georgia Tech Üniversitesi Yer ve Atmosfer Bilimleri Okulu'nda yardımcı doçent olan Karl Lang depremin vurduğu bölgenin sismik aktiviteye eğilimli olduğunu söyledi: “Sismojenik bir bölge; çok büyük bir fay bölgesi. Ve bu deprem, yakın geçmişte yaşananlardan daha büyük bir deprem" dedi ve ekledi: "Yüzeyde hissedilen sarsıntının büyüklüğü, hem salınan enerji miktarının, depremin büyüklüğünün hem de bu enerjinin yüzeyin altında ne kadar uzağa salındığının bir fonksiyonudur. Yani yüzeye çok yakınsa, sığ bir depremse o zaman çok tehlikeli olabilir." CNN'in meteorologu Chad Myers da, depremlerde normalde merkez üssünden bahsedildiğini, ancak bu depremden "hat üssü" olarak bahsedilmesi gerektiğini kaydetti. Deprem bölgesinin, büyük çapta iki tektonik tabakanın birleşim noktasına denk geldiğini hatırlatan Myers, "Arap ve Avrasya olmak üzere iki büyük tektonik levha Türkiye'nin güneydoğu illerinin altında buluşuyor.Bir uçtan diğer uca dayanan 100 mil (yaklaşık 161 kilometre) civarında bir alanda yeryüzünde kayma meydana geldi" dedi. Myers, deprem sırasında birbirine sürtünerek yatay şekilde kaymalara yol açılan bu olayın sismolojide "düşey atımlı" fay hareketi olarak bilindiğini aktardı.

The Telegraph gazetesinden Nick Allen da " Türkiye'deki deprem neden bu kadar yıkıcıydı?" sorusunu başlığa taşıyan bir yazı kaleme aldı. "Deprem, 2016'da orta İtalya'yı vuran felaketin 250 katı enerji açığa çıkardı" ifadelerini kullandığı yazısında "Doğrultulu atımlı faylarda iki tektonik tabaka yukarı aşağı yerine yatay olarak hareket eder. Son depremlerde tektonik tabalardan birinin doğuya diğerinin batıya hareket ettiği anlaşılıyor. 7.7 büyüklüğündeki depremin karada doğrultulu atılımlı faylarda gelen en şiddetli sarsıntılardan biri olduğu söylenebilir. Türkiye'deki deprem 2016'da İtalya'nın orta kesimlerini vuran ve 300 kişinin ölümüne neden olan 6.2 büyüklüğündeki depremden 250 kat daha çok enerji açığa çıkardı" ifadelerine yer verdi. (DIŞ HABERLER)

Japon Profesör: Türkiye'deki deprem dünyanın en büyük 'kara depremlerinden' biri

Prof. Dr. Naci Görür, deprem riski olan illeri tek tek sayıp uyardı

Ahmet Ercan: Böyle bir irkitilmiş deprem işleyişi ilk defa oluyor