Dolar bugün neden yükseldi? Merkez Bankası söylemi neye işaret ediyor?

ARTI GERÇEK - Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Başkanı Şahap Kavcıoğlu'nun bugün bir konuşmasında çekirdek enflasyona yaptığı vurgu dikkat çekti. Kavcıoğlu, "Para politikasının etkileyebildiği talep unsurları, çekirdek enflasyon gelişmeleri ve bunların orta vadeli enflasyon hedefimizle uyumlu seyretmesine ilişkin analizler yanında, önümüzdeki dönemde arz şoklarının yarattığı etkilerin ayrıştırılmasına biraz daha fazla ağırlık verilecektir" ifadelerini kullandı.

Kavcıoğlu, para politikasının etkileyebildiği talep unsurları, çekirdek enflasyon gelişmeleri ve bunların orta vadeli enflasyon hedefiyle uyumlu seyretmesine ilişkin analizler yanında, önümüzdeki dönemde arz şoklarının yarattığı etkilerin ayrıştırılmasına biraz daha fazla ağırlık verileceğini söyledi.

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, ağustos ayında yıllık TÜFE artışı yüzde 19,25 gerçekleşerek yüzde 19'luk politika faizini aşmıştı. Ağustos ayında çekirdek enflasyon ise yüzde 16,76 olarak kaydedilmişti.

Daha önce TCMB karar metinlerinde faizin enflasyon üzerinde belirlenmeye devam edeceğini belirtiyordu. Son karar metninde bu konuda, "Enflasyonda kalıcı düşüşe işaret eden güçlü göstergeler oluşana ve orta vadeli yüzde 5 hedefine ulaşıncaya kadar politika faizi, güçlü dezenflasyonist etkiyi muhafaza edecek şekilde, enflasyonun üzerinde bir düzeyde oluşturulmaya devam edilecektir" ifadeleri kullanılmıştı.

MERKEZ BANKASI'NIN ÇEKİRDEK ENFLASYONU BAZ ALMASI

Merkez Bankası, bu söylemiyle birlikte faizleri indirme eğilimden olduğunu ancak bu enflasyon seviyesiyle düşüremeyeceğini, dolayısıyla çekirdek enflasyonu baz alarak enflasyonu düşürmeye çalışacağını ifade etmiş oldu. 

Çekirdek enflasyon, enflasyonun geçici veya bir defaya mahsus etkilerden arındırılmış kalıcı kısmıdır. Belirli ürünlerin endeksten dışlanması, istatistiksel analiz ve modele dayalı yöntemler çekirdek enflasyonun hesaplanmasında sıklıkla kullanılıyor. Ancak en yaygın takip edilen çekirdek enflasyon göstergeleri dışlama yöntemiyle elde edilenlerdir.

Bu amaçla, dışsal etkilere (enerji fiyatları, mevsimsel koşullar, maliye politikası vs) daha açık olan ve geçici nitelikler taşıyabilen, enerji, temel gıda maddeleri fiyatları ve dolaylı vergiler bu tür enflasyon hesaplamalarında dışlanan başlıca unsurlardır. Çekirdek enflasyon genellikle enerji ve gıda dikkate alınmadan hesaplanır.

KAVCIOĞLU'NUN AÇIKLAMALARI NEDEN İNANDIRICI BULUNMADI?

Ağustos ayı itibariyle Türkiye'de çekirdek enflasyon yüzde 16,76, TÜFE yani manşet enflasyon yüzde 19,25, ÜFE yani üretici enflasyonu ise yüzde 45,52.

Uzmanlar, Merkez Bankası Başkanı Kavcıoğlu'nun daha önceki söylemlerinde "manşet değil çekirdek enflasyon önemli" ifadelerini kullanmış olsaydı bugünkü açıklamalarının inandırıcı olabileceğini ancak bunu enflasyon yükselişe geçince söylediğinde kimsenin inanmadığını, doalar kurunun da 8.48'lere çıktığını belirtti.

Bazı uzmanlar ise Merkez Bankası Başkanı Kavcıoğlu'nun açıklamalarını şöyle değerlendirdi:

Ekonomist Uğur Gürses, "Merkez Bankası Başkanı Kavcıoğlu yılın geri kalanında cari fazla beklediklerini söylemeye devam ediyor. OVP'de ise yıllık 21 milyar dolar cari açık tahmini var. Yılın ilk altı ayında 13.6 milyar dolar açık oldu. Hükümet üstüne 7.4 milyar dolar daha eklenecek derken, TCMB fazla diyor.

Merkez Bankası enflasyon yılsonunda yüzde 14.1 tahmin ederken, hükümet yüzde 16 diyor. TCMB şimdi iletişimi çekirdek enflasyona çevirdi. Soralım; otomotivde ÖTV matrahı değiştirildiğinde çekirdek ne kadar aşağı çekildi? Bu yol çıkmaz" dedi.

Enerji, gıda, içecek, alkollü içki ve sigara hariç çekirdek enflasyon kalemlerinin medyan değeri çok şey söylüyor... pic.twitter.com/VGB8e1YQzY

— Uğur Gürses (@ugurses) September 8, 2021

Ekonomist Enver Erkan, "Kavcıoğlu, "dünyada çekirdek enflasyon baz alınır" ve "Merkez Bankası çekirdek enflasyona önem verecek" diyor. Ağustos'ta yüzde 16,76'ya düşen C göstergesi eşiğinde, TCMB enflasyona yaklaşımını değiştirecek görünüyor. Faiz artırımını tamamen masadan kaldırır. Bu bir anlamda da şu demek; asıl enflasyon çekirdek enflasyondur, bu durumda da reel faiz hala pozitif" diye yazdı.

Kavcıoğlu, "dünyada çekirdek enflasyon baz alınır" ve "MB çekirdek enflasyona önem verecek" diyor. Ağustos'ta %16,76'ya düşen C göstergesi eşiğinde, TCMB enflasyona yaklaşımını değiştirecek görünüyor. Faiz artırımını tamamen masadan kaldırır.

— Enver Erkan (@raenver) September 8, 2021

Uluslararası finans yorumcusu ve ekonomist Timothy Ash, "Türkiye - yani Kavcioğlu diyor ki, aslında, özünde çekirdek enflasyonu hedefliyorlar. Burada oranlar çok pozitifse bu durumda indirim yapabilirler mi? Bu sadece durumu gülünç hale getiriyor" ifadelerini kullandı.

Turkey - so Kavcioglu now saying, in effect, they are targeting core inflation, in essence, and on that basis rates are very positive, so they can now cut? This is just becoming ridiculous. Foreword guidance from these guys is meaningful.

— Timothy Ash (@tashecon) September 8, 2021

Murat Sağman, "Dolar/TL iki günde 8,30’dan 8,44’e geldi. Merkez Bankası daha önce birkaç kez ifade ettiği enflasyon üzerine faiz yerinde son günlerde düşüş beklenen enflasyon ve çekirdek üzerine faiz söylemi var. Daha erken (eylül) bir faiz indirimi gelebilir. Faiz yüzde 19, TÜFE enflasyonu yüzde 19,25, çekirdek yüzde 16,76" dedi.

Dolar TL 2 günde 8,30’dan 8,44’e geldi. MB daha önce birkaç kez ifade ettiği enflasyon üzerine faiz yerinde son günlerde düşüş beklenen enflasyon ve çekirdek üzerine faiz söylemi var.Daha erken (eylül) bir faiz indirimi gelebilir. Faiz % 19,Tüfe enflasyonu %19,25,Çekirdek %16,76.

— Murat Sagman (@muratsagman) September 8, 2021

Prof. Dr. Erinç Yeldan, "Ücretlileri en yakından ilgilendiren gıda fiyatları enflasyonu, Temmuz 2018'den bu yana yüzde 170 arttı. çekirdek enflasyon ve ezoterik söz oyunlarıyla enflasyonla mücadele olmuyor" değerlendirmesi yaptı.

Ücretlileri en yakından ilgilendiren gıda fiyatları enflasyonu, Temmuz 2018'den bu yana %170 arttı. çekirdek enflasyon ve ezoterik söz oyunlarıyla enflasyonla mücadele olmuyor.

— A Erinc Yeldan (@ErincYeldan) September 8, 2021

Ekonomist Güldem Atabay, "Kavcıoğlu’nun rakamları daha pazar gecesi açıklanan Orta Vadeli Mali Plan’daki beklentilerle uyuşmuyor olsa da, Erdoğan’ın "faizi indirin" talebinin ardından Kavcıoğlu’nun "gereğini" yapma yolunda verileri rasyonalize ettiği anlaşılıyor" dedi.

Kavcıoğlu’nun rakamları daha Pazar gecesi açıklanan Orta Vadeli Mali Plan’daki beklentilerle uyuşmuyor olsa da, Erdoğan’ın "faizi indirin” talebinin ardından Kavcıoğlu’nun "gereğini” yapma yolunda verileri rasyonalize ettiği anlaşılıyor.https://t.co/H6i98Hac2w @paraanaliz

— Güldem Atabay - Ekonomist (@guldematabay) September 8, 2021