Merkez Bankası açıkladı: TL'nin reel değeri eylül ayında dibe vurdu
2020 yılına 5,94 seviyelerinden başlayan dolar, eylül sonunda 7,85 ile rekor seviyeye yükselirken, TL'nin satın alma gücünün göstergelerinden 'reel efektif döviz kuru' da verinin tutulduğu Ocak 1994'ten bu yana en düşük seviyeye geriledi.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) tarafından yayımlanan geçici verilere göre, 2003=100 bazlı reel efektif döviz kuru endeksi, TÜFE bazında eylülde bir önceki aya kıyasla 1,59 puan azalarak 62,21'e düştü. Endeks, ağustos ayında 63,80 düzeyinde bulunuyordu.
Yİ-ÜFE bazında reel efektif döviz kuru endeksi de aynı dönemde 0,26 puan azalarak 72,55'ten 72,29'a geriledi. Türk Lirası'nın değeri, eylülde 2019'un aynı ayına göre TÜFE bazında 14,75 puan, Yİ-ÜFE bazında ise 11,33 puan azaldı.
Türk Lirası'nın satın alma gücünü ima eden reel efektif döviz kuru endeksi 62,21 değeriyle hesaplandığı Ocak 1994 tarihinden bu yana en düşük düzeyine indi.
Nisan 1994 krizinde 67,23 ve 2001 krizinde 75,01 seviyelerine kadar düşen endeks, Eylül 2018’de 62,56 ile rekor düşük düzeye gerilemişti. Böylece Eylül 2020’de, Eylül 2018 seviyesi de aşağı yönlü aşılmış oldu.
2020’nin ocak-eylül döneminde ihracat, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 10,9 gerilerken ithalat yüzde 1,5 artınca dış ticaret açığı 37,9 milyar dolara fırladı. Turizm gelirleri de pandemi nedeniyle dibe vurup, yabancı sıcak para da ülkeden çıkışı hızlandırınca, TL tarihin en düşük seviyelerine gerilemiş oldu.
REEL EFEKTİF DÖVİZ KURU NEDİR?
Nominal döviz kurlarının ülkeler arası nisbi fiyat farklarını göstermemesi nedeniyle, Reel Efektif Döviz Kuru, Türk Lirası (TL)’nin reel düzeyinin göstergesi olarak hesaplanıyor.
Nominal efektif döviz kuru (NEK), Türkiye’nin dış ticaretinde önemli paya sahip ülkelerin para birimlerinden oluşan sepete göre, TL’nin ağırlıklı ortalama değerini ifade ediyor. Ağırlıklar ikili ticaret akımları kullanılarak belirleniyor.
Reel efektif döviz kuru (REK) ise NEK’teki nispi fiyat etkileri arındırılarak elde ediliyor. TCMB tarafından hesaplanan reel efektif döviz kuru endeksleri, ülkemiz fiyat düzeyinin dış ticaret yaptığımız ülkelerin fiyat düzeylerine oranının ağırlıklı geometrik ortalaması alınarak hesaplanıyor.
TL’deki değer kaybı, yurttaşların ellerindeki TL’yi satıp döviz ve altına yönelmelerine neden oluyor.
