Sosyal Demokrasi Vakfı'ndan İşsizler Araştırması: İş yok, borç çok, umut yok

ARTI GERÇEK - Sosyal Demokrasi Vakfı (SODEV), aralık başında Türkiye genelinde gerçekleştirdiği anket çalışmasında işsizliğin yarattığı ekonomik ve sosyal sorunların gündelik yaşamlardaki somut yansımaları ortaya koydu.

SODEV İşsizler Araştırması, işsizlik deneyimlerinde işsizlerin ekonomik, sosyal ve kültürel alanda direnme ve dayanma, hayatta kalma yollarını inceledi.

Araştırmada şu tespitlere yer verildi:

İŞSİZLİK SÜRESİ VE UZUN SÜRELİ İŞSİZLİK

İşsizlerin yüzde 60’ı bir yıl ve daha uzun süredir işsiz. Yani artık uzun süreli işsizliğin temel işsizlik örüntüsü olduğunu söylemek mümkün. İki yılın üzerinde bir zamandır işsiz olanların oranı ise yüzde 25,7. Kadınlarda işsizlik süreleri çok daha uzun. İşsiz kadınlar içerisinde bir yıl ve üzeri bir zamandır işsiz olan kadınların oranı yüzde 63,7!

2018 seçimlerinde iktidar partilerine oy veren işsizlere baktığımızda; AKP’ye oy veren bugünün işsizlerinin yüzde 38,3’nün, MHP’ye oy veren işsizlerin ise yüzde 21,2’sinin bir ila iki yıl arası bir süredir işsiz olduğunu görüyoruz. İki yılı aşkın süredir işsiz olanları da eklediğimizde önceki seçimlerde AKP’ye oy veren bugünün işsizlerinin yüzde 61,3’ünün bir yılı aşkın süredir işsiz olduğunu görüyoruz.

Bir yıl ve uzun süredir işsiz olan İyi Partili seçmenlerin oranı, diğer tüm partilerden daha yüksek seyrediyor: Yüzde 63,7.

İŞSİZLİK DENEYİMİNİN KALICILIĞI

Araştırmaya katılan işsizlerin yüzde 34,7’sinin ilk kez işsizliği deneyimlediği görülüyor. İşsizlerin yüzde 8,5’i ise hiç bir zaman çalışma deneyimine sahip olamamış, çünkü hiç iş bulamamış!

İşsizlik deneyimine yine 2018’de oy verilen parti aidiyetlerine göre baktığımızda AKP ve MHP’ye oy verenlerin daha yüksek oranda ilk kez iş kaybetme deneyini sahip olanlardan oluştuğu görülmektedir. AKP’ye oy verip de ilk kez işsizlik deneyimine sahip olan işsizlerin oranı yüzde 32,8, MHP’ye oy verip de şu anda ilk kez işsizlik deneyimi yaşayan MHP’li işsiz seçmenlerin oranı yüzde 39,4’tür.

İŞSİZ KALMA NEDENLERİ

İşiz kalma nedenlerine baktığımızda, işsizlerin 28,3’ünün işten çıkarıldığı, yüzde 24’ünün işyerini kapattığı, yüzde 18,2’sinin ise zaten geçici işlerde çalıştığı görülmektedir. İşyeri kapananların yüzde 69,4’ünün işyerleri pandemi döneminde kapatılmak zorunda kalmıştır. İşsizlerin yüzde 9,3’ü hiç çalışma imkanı bulamamış işsizlerden oluşmaktadır. İşsizlerin yüzde 80,3 Kısa Çalışma Ödeneği almamıştır.

İŞ ARAYIŞI

İnternet siteleri ile akraba ve tanıdıklar işsizlerin iş bulmak için en çok başvurduğu kaynaklardır. İşsizlerin yüzde 77,7’si internet sitelerine yüzde 64,9’u akraba ve tanıdıklara başvurmaktadır.

İşsizler en çok istikrarlı, devamlı bir işe özlem duyuyor. (yüzde 65,2)
İkinci arzuları sosyal güvenliğe sahip olmak. (yüzde 57,3)
Ücretinin iyi olması diyenlerin oranı yüzde 54,7.
Hiçbir şartım yok diyenlerin oranı ise yüzde 15,5! Bu veri iş bulma konusunda umutsuzluğun yarattığı karanlığa işaret ediyor.

İŞSİZLİĞİN NEDENLERİ

İşsizlerin yüzde 63,2’si torpil ve adam kayırmayı, işsizliğin nedenlerinden biri olarak saymıştır. Bu oranın yüksekliği; iktidar partisinin yerleşik adam kayırma ve torpil mekanizması, kronik iktisadi sorunlar karşısında kendi tabanı içerisinde dahi kendine dönen bir eleştiriye dönüşme potansiyelini gösteriyor.

İşsizlerin yarısı hükümetin ekonomi politkalarını işsizliğin nedenleri arasında sayıyor. Ancak işsizlerin yarısının aynı zamanda göçmenleri işsizliğin nedeni olarak görmesi; göçmenler meselesinin nasıl yabancı düşmanlığı ve çatışma üretme potansiyeli taşıdığını gösteriyor.

İŞSİZLİĞİN ÇÖZÜMÜ

İşsizlerin hemen hemen yarısı istihdam alanlarının açılmasını işsizlik sorunun çözülmesi için gerekli görüyor.
İşsizlik sorununun önlenmesinde ikinci sırada önerilen çözüm torpilin engellenmesi. İşsizlerin kayırmacılık ve torpili bu derece görünür kılması, siyasal açıdan da çok önemli okumalara açık bir alan.

İŞSİZLİK DENEYİMLERİ

İşsizliğin en olumsuz tarafının ne olduğu sorusuna verilen yanıtlara baktığımızda parasızlık, çaresizlik ve bakmakla yükümlü olduğu kilerin ihtiyacını karşılayamamak seçeneklerinin en çok ifade edilen olumsuzluk olduğunu görüyoruz.

İHTİYAÇLARI KARŞILAMA

İşsizlere zorunlu harcamalarının karşılanması bakımından en büyük desteği aile sağlıyor. Araştırmaya katılan işsizlerin yüzde 67,5’i zorunlu harcamalarının karşılanmasında ailesinden destek alıyor.

Zorunlu harcamalar için tanıdıklardan ya da banka kredisi ile borç yoluna gidenlerin oranı yüzde 57,5.

İşsizlerin yüzde 23,5’i ise geçici kısa süreli işlerle zorunlu giderlerini kısmen de olsa karşılamaya çalışıyor.

İşsizlerin yarısından fazlası faturalarının tamamını ödeyemiyor.

İşsizlerin yüzde 51,5’inin kredi kartı var. Ancak kredi kartı sahibi olanların yüzde 75,4’ü kredi kartını düzenli olarak ödeyemediğini belirtiyor.

İşsizlerin yüzde 46,7’sinin kredi borcu bulunuyor. Kredi borcu olan her dört işsizden üçü bu borcunu ödeyemiyor.

İşsizlerin yüzde 59,7’si ailelerinin temel ihtiyaçlarını bile karşılayamıyor.

HDP ve İyi Parti’ye oy veren işsizler arasında bu oran Türkiye ortalamasının epey üzerinde. HDP’li işsizler arasında ailelerinin temel ihtiyaçlarını karşılayabilenlerin oranı yalnızca 5,3, İyi Partili işsizler arasında ise bu oran yüzde 3.

Genel olarak İyi Parti’ye oy vermiş işsizlerin hem deneyimledikleri işsizlik süresi bakımından hem de işsizlik deneyimleri bakımından daha umutsuz oldukları göze çarpıyor.

UMUTSUZLUK, ALGI VE PERSPEKTİFLER

Katılımcıların yüzde 32,8’i "ağır bir iş de olsa çalışacağını" ifade ediyor. Bu oranın yüksekliği Türkiye’de işsizliğin derinliğini ve umutsuzluğun boyutlarını gözler önüne seriyor.

Bu ifadeye katılanların, bir önceki seçimde oy verdikleri partilere göre dağılımına baktığımızda, HDP’ye oy veren işsizlere ilişkin farklı bir örüntü öne çıkıyor. HDP’li işsizlerin yüzde 42,1’i yeter ki iş bulsun daha ağır işlerde de çalışmaya hazır olduğunu ifade ediyor. HDP’li tabanın razı geldiği koşullar ve iş piyasasındaki etnik ayrımcılıkla ilgili derinlemesine çalışmalara ihtiyaç olduğunu gösteriyor bu oran.

İşsizlerin yüzde 26,2’si tehlikeli bir iş de olsa çalışacağını ifade etmiş.

HDP’ye oy vermiş olan işsiz seçmenler açısından bu ifadeye katılım konusunda da farklı bir örüntü dikkat çekiyor. Tehlikeli bir iş de olsa çalışmaya razı HDP’li işsizlerin oranı yüzde 42,1!

Tehlikeli bir iş de olsa çalışmaya razı olan MHP’li işsizlerin oranı da Türkiye ortalaması üzerinde: Yüzde 36,4.

Mümkün olsa yurtdışında çalışırım: İşsizlerin yüzde 60,8’i mümkün olsa yurtdışında çalışmayı tercih edeceğini söylüyor. Yurtdışında çalışıp yaşamayı tercih eden işsizlerin bir önceki seçimde oy verdikleri partilere göre dağılımlarına baktığımızda özellikle İyi Partili işsizler (yüzde 72,7) olmak üzere, CHP’li (yüzde 66,9) işsizler arasında bu ifadeye katılım oranlarının daha yüksek seyrettiği görülmektedir. İlginç olanı AKP’ye oy vermiş olan işsizlerin yüzde 57,4’ünün de bu ifadeye katılıyor olmasıdır. İktisadi ve politik umutsuzluğun çok partilerarasındaki kesişimine ilişkin anlamlı bir örüntü bu.

İş bulabilecek olsam başka şehre taşınırım: İşsizlerin yüzde 59,3’ü iş bulabilecek olsa başka bir şehre taşınmaya hazır olacağını ifade ediyor. Bu ifadeye katılım tüm seçmen gruplarında birbirine yakın oranlarda.

İlgili Haberler