Üretim yavaşladı: İmalat PMI Endeksi 50'nin altına geriledi
Ekonomik büyümenin öncü göstergesi olan imalat sanayi performansında en hızlı ve güvenilir referans kabul edilen İstanbul Sanayi Odası Türkiye İmalat PMI (Satın Alma Yöneticileri Endeksi) mart ayında 48,1’e gerileyerek son üç ayda ilk kez eşik değer 50,0’nin altında kaydedildi. Sektördeki zorlukların büyük ölçüde Covid-19 salgınından kaynaklandığı belirtildi. Salgın, üretim ve yeni siparişlerin yavaşlamasına yol açtı.
İstanbul Sanayi Odası’nın 1 Nisan 2020 tarihi itibariyle ilk kez açıklamaya başladığı Türkiye Sektörel PMI verilerine göre ise Covid-19 nedeniyle mart ayında sektörlerin çoğunda faaliyet koşulları yavaşlama gösterdi. Metalik olmayan mineral ürünler sektörü yavaşlamada ilk sırada yer alırken, gıda ürünleri ile kara ve deniz taşıtları olmak üzere sadece iki sektör faaliyet koşullarında iyileşme kaydetti. Takip edilen 10 sektörün yedisinde çalışan sayıları artış gösterdi. En hızlı istihdam artışı ise kimyasal, plastik ve kauçuk sektörlerinde oldu.
SALGIN NEDENİYLE ÜRETİM VE YENİ SİPARİŞLER YAVAŞLADI
Eşik değer olan 50,0’nin üzerinde ölçülen tüm rakamların sektörde iyileşmeye işaret ettiği anket sonuçlarına göre, şubatta 52,4 olarak ölçülen PMI mart ayında 48,1’e gerileyerek son üç ayda ilk kez eşik değer 50,0’nin altında kaydedildi. Sektördeki zorlukların büyük ölçüde küresel koronavirüs (Covid-19) salgınından kaynaklandığı belirtildi.
Salgın, üretim ve yeni siparişlerin yavaşlamasına yol açtı. Üretim, son beş ayda ilk kez hız kaybederken, yeni siparişler iki aylık genişleme sürecinin ardından düşüş gösterdi.
Salgının küresel boyutunun yansıması olarak yeni ihracat siparişleri de büyük ölçüde yavaşladı. Yeni ihracat siparişlerindeki gerileme, toplam yeni siparişlerdekinden daha yüksek oranda gerçekleşti. İş yüklerindeki yavaşlamaya rağmen, Türk imalatçıları mart ayında ek personel almaya devam etti. İstihdam böylece üst üste üçüncü ay arttı. Bazı firmalar, istihdam artışının önceki aylarda yeni sipariş alımlarında görülen iyileşmeden kaynaklandığını belirtti.
MARTTA GİRDİ MALİYETLERİ ENFLASYONU YÜKSEK SEVİYESİNİ KORUDU
Diğer yandan, firmalar satın alma faaliyetlerini geçen yılın ekim ayından beri ilk kez azalttı. Firmaların mevcut belirsizlik nedeniyle stok tutma konusunda isteksiz oldukları gözlendi. Buna bağlı olarak hem nihai ürün stoklarında hem de girdi stoklarında azalma gerçekleşti. Satın alınan ürünlerin teslimatı da Covid-19 salgınından ağır bir şekilde etkilendi ve tedarikçilerin teslimat sürelerinde anketin başladığı Haziran 2005’den beri ikinci en belirgin bozulma yaşandı. Mart ayında girdi maliyetleri enflasyonu yüksek seviyelerini korudu.
Girdi fiyatlarındaki yükselişin ardındaki temel faktörün para birimindeki değer kaybı olduğu kaydedildi. Bazı arz eksiklikleri de maliyet yüklerindeki artışta etkili oldu. Girdi maliyetlerindeki belirgin artışın sonucu olarak, imalatçılar nihai ürün fiyatlarını da yükseltti. Nihai ürün fiyatları enflasyonundaki artış, bir buçuk yıla yakın bir dönemin en yüksek oranında gerçekleşti.
IHS Markit Ekonomi Direktörü Andrew Harker, şunları söyledi:
"Covid-19 salgını, Türk imalat sektörünün güçlü büyüme ivmesi yakaladığı bir dönemde geldi ve bu nedenle firmalar için ağır bir şok yarattı. Üretim ve yeni siparişler belirgin bir şekilde yavaşlarken salgının küresel boyutu da ihracat ve tedarik zincirlerini olumsuz etkiledi. Anketin olumlu gelişmesi istihdamın artmaya devam etmesi olurken bu durum muhtemelen firmaların, yaşanan aksamaların kısa süreli olacağını umut etmesinden kaynaklandı."
GIDA DIŞINDA SEKTÖRLERİN ÇOĞUNDA YAVAŞLAMA GÖRÜLDÜ
İstanbul Sanayi Odası’nın 1 Nisan 2020 tarihi itibariyle ilk kez açıklamaya başladığı Türkiye Sektörel PMI verilerine göre ise Covid-19 salgını, mart ayında Türk imalat sektörlerinde aksamalara yol açtı ve sektörlerin çoğunda faaliyet koşullarının rekor düzeyde yavaşlamasına neden oldu. Bu durum, çoğu sektörün büyüme bölgesinde olduğu şubat ayı ile zıtlık oluşturdu. Gıda ürünleri ile kara ve deniz taşıtları sektörleri olmak üzere sadece iki sektör faaliyet koşullarında iyileşme kaydetti. Covid-19 endişelerinin gıda talebinde yol açtığı artışa bağlı olarak gıda ürünleri sektörünün üretimi, veri serisinin başladığı Ocak 2016’dan beri en yüksek artışı sergiledi.
Buna karşılık, gıda ürünleri dışında tüm sektörlerde üretimin yavaşladığı gözlendi. İvme kaybının en sert yaşandığı sektörler ise ağaç ve kağıt ürünleri ile metalik olmayan mineral ürünler oldu.
Üretimdeki yavaşlamalar, genel olarak Covid-19 salgınının yeni siparişlerde yol açtığı zayıflıklardan kaynaklandı. Giyim ve deri ürünleri ile ağaç ve kağıt ürünleri, siparişlerde en belirgin düşüşlerin yaşandığı sektörler oldu. İş yüklerindeki hafiflemeye rağmen bazı sektörlerde firmalar mart ayında da istihdam yaratmayı sürdürdü. Takip edilen 10 sektörün yedisinde, çalışan sayıları artış gösterirken, istihdam artışının en hızlı gerçekleştiği sektör kimyasal, plastik ve kauçuk sektörü oldu.
Satın alma faaliyetleri gıda ürünleri ile elektrikli ve elektronik ürünler sektörlerinde artarken, diğer tüm sektörlerde azalma kaydetti. Maliyet enflasyonundaki artış, mart ayının öne çıkan gelişmeleri arasında yer aldı. Kur artışı ve hammadde eksikliklerine bağlı olarak, takip edilen 10 sektörün tamamı girdi fiyatlarının daha yüksek oranda arttığını bildirdi. Maliyet enflasyonundaki hızlanma genel olarak nihai ürün fiyatlarında da daha belirgin artışlara yol açtı. Yine tedarik zincirlerindeki aksamalar artarken, ilk çeyreğin sonunda, takip edilen tüm sektörlerde tedarikçilerin teslimat süreleri uzadı.
ÖNÜMÜZDEKİ AYLARIN ZOR GEÇECEĞİNE İŞARET EDİYOR
IHS Markit Ekonomi Direktörü Andrew Harker, şu değerlendirmelerde bulundu:
"Covid-19 salgını, talebin düşmesine, tedarik zincirlerinin bozulmasına ve enflasyonist baskıların güçlenmesine neden oldu ve bunlara bağlı olarak mart ayında Türk imalat sektörlerinde aksamalara yol açtı. Salgından zarar görmeyen tek imalat sektörü gıda ürünleri oldu. Girdi maliyetleri enflasyonunun yeniden artması, imalatçıların satışlarını güvence altına almaya çalıştıkları kötü bir döneme denk geldi. Geleceğe ilişkin yüksek düzeyde belirsizlik devam ederken, Covid-19 salgınının küresel ölçekte yaşanıyor olması, sektörlerin tamamı için olmasa bile çoğunluğu için önümüzdeki ayların zor geçebileceğine işaret ediyor."
