AKP belgesini istediği 'çıplak aramayı' cezaevi yönetmeliğine koyup ayrıntısıyla tarif etmiş

Remzi BUDANCİR

ARTI GERÇEK- HDP Kocaeli Milletvekili ve İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu Üyesi Ömer Faruk Gergerlioğlu’nun cezaevlerinde ve emniyette çıplak aramanın dayatıldığını Meclis Genel Kurulu’nda gündeme getirmesi tartışma başlattı. AKP Grup Başkanvekili Özlem Zengin, çıplak aramanın yapılmadığını iddia ederek Gergerlioğlu’nu Meclis'i terörize etmekle suçladı. Bir diğer AKP Grup Başkanvekili Cahit Özkan ise "Çıplak arama iddiası varsa belgesini getirsinler" diyerek çıplak aramanın olmadığını iddia etti.

AKP GRUP BAŞKAN VEKİLLERİ REDDETMİŞTİ, YÖNETMELİKTE VAR

AKP’li grup başkan vekillerinin reddettiği, hatta belgesini istediği çıplak arama cezaevi yönetmeliğinde var. 29 Mart 2020 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan Ceza İnfaz Kurumlarının Yönetimi İle Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Yönetmeliğin 34’üncü maddesinde çıplak aramanın hangi koşulda ve nasıl yapılacağı detaylı bir şekilde anlatılıyor. Görevlinin makul gördüğü, amirin onayı ile yapılacağı belirtilen çıplak aramada vücut çukurlarına dahi bakılabiliyor. Yönetmeliğe göre çıplak arama gerekli görülmesi durumunda zorla da yapılabiliyor.

ÇIPLAK ARAMA YÖNETMELİĞİ

Ceza İnfaz Kurumlarının Yönetimi İle Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Yönetmeliğin 34’üncü maddesinin 2’inci bendinde çıplak aramanın hangi koşullarda yapılacağı tarif ediliyor. Çıplak aramanın  "makul ve ciddi emarelerin varlığı" ile yapılacağının belirtildiği yönetmelikte, çıplak aramanın nasıl yapılacağı maddeler halinde sıralandı:

-Kurum en üst amirinin gerekli görmesi hâlinde, çıplak olarak veya beden çukurlarında aşağıda belirtilen usullere göre arama yapılabilir.

-Çıplak arama, hükümlünün utanma duygusunu ihlâl etmeyecek şekilde ve kimsenin görmemesini sağlayacak tedbirler alınarak gerçekleştirilir.

-Arama sırasında önce bedenin üst kısmındaki giysiler çıkarttırılır, bedenin alt kısmındaki giysiler üst kısmındaki giysiler giyildikten sonra çıkarttırılır. Bu giysiler de mutlaka aranır.

ZOR KULLANILABİLİYOR

-Çıplak arama sırasında bedene dokunulmaması için gerekli özen gösterilir. Aranan kişinin beden çukurlarında bir şeyin bulunduğuna dair makul ve ciddi emarelerin bulunması hâlinde öncelikle, hükümlüden madde veya eşyanın kendisi tarafından çıkartılması istenir, aksi hâlde bunun zor kullanılarak gerçekleştirileceği bildirilir. Beden çukurlarındaki arama, cezaevi tabibi tarafından yerine getirilir.

- Beden ve üst aramaları aynı cinsiyetten güvenlik ve gözetim görevlileri tarafından yapılır. Aramalar, gerektiğinde dış güvenlik görevlileri veya kolluk kuvvetleriyle ya da diğer kamu görevlilerince ortaklaşa gerçekleştirilebilir.

ÇAKAS: ÇIPLAK ARAMAYA YASAL KILIF YARATILDI

Artı Gerçek’e konuşan ÖHD Genel Merkez ve Med Tutuklu ve Hükümlü Aileleri Hukuki ve Dayanışma Dernekleri Federasyonu Yöneticisi Avukat Yusuf Çakas, çıplak arama sorunun uzun süredir devam ettiğini söyledi.  Önceki yönetmelikte çıplak aramanın çok açık bir şekilde yer almadığını ifade eden Çakas, pandemi başında çıplak aramanın yönetmeliğe konulduğunu aktardı. İktidarın bu yönetmelik ile çıplak aramaya kılıf yarattığını belirten Çakas, "İnsan onuruna bu kadar müdahale eden bir konunun yönetmelikte düzenlenmesi açıkça hukuka aykırıdır" dedi.

ÇIPLAK ARAMA GÖZALTINDAN ÇIKAN VE SEVK EDİLENLERE DAYATILIYOR

Yönetmelikte çıplak aramanın "Cezaevine sokulması veya bulundurulması yasak olan bir eşyanın kişinin üzerinde bulunduğuna dair makul ve ciddi emarelerin bulunması" durumuna yapılacağı belirtiliyor. Ancak buna ilişkin ciddi itirazlar da var. Makul ve ciddi emarelerin nasıl ve kimler tarafından değerlendirildiği sorusunu gündeme getiren Çakas, çıplak arama dayatmalarına maruz kalanların cezaevleri arası sevk edilen ya da gözaltına alıp kolluktan cezaevine gidenler olduğunu hatırlattı. Gözaltına alınan kişilerin aramadan geçirilerek polis nezaretinde olduğunu ifade eden Çakas, "Ciddi bir emare dediğimiz şey gözaltına alındığı sürede yok ediliyor. Birde cezaevinden diğer cezaevine nakledilirken gerçekleşiyor. Burada bir cezaevinden çıkan birinin diğer bir cezaevine giderken yasak olan bir eşyayı üzerinde götürebilmesi akıl ve mantık dışıdır" diye anlattı. 

‘ÇIPLAK ARAMA VARDIR, SOMUT VE SABİTTİR’

AKP Grup Başkan Vekillerinin "Çıplak arama yok" açıklamasına tepki gösteren Çakas, kendilerinin çıkarmış olduğu yönetmelikten haberdar olmamış gibi davranmalarını eleştirdi. Çıplak aramanın mahpuslara dayatıldığını, somut ve sabit olduğunu aktaran Çakas, şu örnekleri verdi:

İnan Akın 25 Ağustos 2020 tarihinde Adana Kürkçüler F Tipi Ceza İnfaz Kurumu’ndan Diyarbakır 1 Nolu Yüksek Güvenlikli Ceza İnfaz Kurumu’na sevk edildiğinde cezaevine girişi sırasında çıplak aramaya maruz bırakıldı.  Bunu kabul etmemesi üzerine 25-30 gardiyan İnan Akın’ın kıyafetlerini parçalayarak çıkararak darp ediyor.  "insanlık onuru işkenceyi yenecek" şeklinde bağırmasına karşılık gardiyanlar da "yaşasın işkence" şeklinde karşılık verdiğini aktarıyor.  Bu işkenceye karşı yapılan suç duyurusu hiçbir taraf dinlenmeden, etkin bir soruşturma yürütülmeden takipsizlikle sonuçlanıyor. Burada İnan’ın Kürkçüler Cezaevi’nden çıkarılıp Diyarbakır 1 Nolu Cezaevi’ne getirildiği sürede yasak bir eşyayı nasıl alabilir?

Bir diğer örnek aynı zamanda müvekkilim olan Tarık Kar’ın yaşadıkları. Tarık Kar Diyarbakır Yüksek Güvenlikli D Tipi Cezaevi’nden güvenlik gerekçesi ile Kocaeli 2 Nolu F Tipi (Kandıra) Cezaevi’ne sevk edildi.  Müvekkilim Diyarbakır’da D Tipi Cezaevi’nden çıkıyor. Hangi eşyaları götüreceği D Tipi Cezaevi infaz koruma memurlarının kontrolünde. İnfaz koruma memurları ve askerlerce götürülüyor. Orada çıplak arama dayatılıyor ve reddettiği için darp ediliyor. Burada bu kişinin yasak eşya götürme ihtimali yok.

Bir başka örnek bir başka müvekkilim Eylem Oyunlu. Eylem Oyunlu kendisi askeriyeye gitti.  Lice’de gitmiş olduğu askeriyede üst araması yapıldı. Biri 10 günlük, diğeri 2 yaşındaki bebeği ile birlikte… Lohusa döneminde götürülen, 10 günlük bebeği olan Eylem Oyunlu’ya çıplak arama dayatıldı. Bunun artık insanlık onuruyla izah edilecek hiçbir yanı kalmamıştır.