Bekçiler polis ile aynı şekilde silah kullanma yetkisine sahip olacak

Derya OKATAN

ARTI GERÇEK- AKP milletvekilleri, "Çarşı ve Mahalle Bekçileri Kanun Teklifi"ni TBMM Başkanlığı’na sundu. 

18 maddelik kanun teklifi mahalle ve çarşı bekçilerinin yetki ve görevleri ile çalışma usullerini belirliyor. 

Kanun teklifinde bekçilerin görev tanımı "genel kolluk kuvvetlerine yardım olmak" olarak tanımlandı. Teklife göre, bekçiler, İçişleri Bakanlığı tarafından sınavla alınacak ve emniyet ve jandarma teşkilatları bünyesinde silahlı kolluk olarak istihdam edilecek. 

GÖSTERİLERE MÜDAHALE EDEBİLECEK

Kanun teklifinde, çarşı ve mahalle bekçilerine halka yardım amaçlı tanımlanan görev ve yetkilerin yanı sıra protesto gösterilerine müdahale, kimlik sorma, üst araması yapma ve silah kullanma yetkisi veriliyor. 

Buna göre, bekçiler, "kolluk kuvvetleri gelene kadar gösteri ve yürüyüşlerde karışıklığı önlemek için tedbir alabilecek."

KİŞİLER VE ARAÇLAR DURDURULABİLEK

Bekçiler, "Bir suç veya kabahatin işlenmesini önlemek, suç işlendikten sonra kaçan faillerin yakalanmasını sağlamak, işlenen suç veya kabahatlerin faillerinin kimliklerini tespit etmek, hakkında yakalama emri ya da zorla getirme kararı verilmiş olan kişileri tespit etmek, kişilerin hayatı, vücut bütünlüğü veya mal varlığı bakımından ya da topluma yönelik mevcut veya muhtemel bir tehlikeyi önlemek amacıyla" durdurulabilecek. 

'MAKUL' SEBEP YETERLİ

Durdurma için "makul" bir sebep yeterli olacak. Kanun teklifinde "Süreklilik arz edecek, fiili durum ve keyfilik oluşturacak şekilde durdurma işlemi yapılamaz" denildi. 

Bekçiler durdurduğu kişiye kimlik sorabilecek, soru yöneltebilecek. Kimliği tespit edilemeyen kişiler kolluk kuvvetlerine bildirilecek. 

MAHKEME ‘YETKİSİ YOK’ DEMİŞTİ

İzmir’de bekçilerin vatandaşlara kimlik sorması yargıya taşınmış, İzmir 35. Asliye Ceza Mahkemesi bekçilerin kimlik sorma yetkisinin olmadığına hükmetmişti. Mahkeme kararının ardından bir yönetmelik yayımlayan Emniyet Genel Müdürlüğü, bekçilere kimlik sorma yetkisi tanımıştı. 

Kanun teklifinde durdurulan kişilerin ne kadar alıkonulabileceği ise "Makul bir süre" olarak tanımlandı. 

ÜST ARAMASI YAPABİLECEK

Bekçiler, sadece kişileri değil araçları da durdurabilecek. Ayrıca silah ya da tehlikeli madde taşıdığından şüphelendikleri kişilere üst araması yapabilecek. Üst araması giysileri çıkarılmadan elle yüzeysel olarak yoklama biçiminde yapılacak. Araçlarda ise dışarıdan bakıldığında içerisi görünmeyen bölümlerde arama yapamayacak. 

Bekçiler, haklarında tutuklama ya da yakalama kararı bulunan kişileri de yakalayıp kolluk kuvvetlerine teslim edecek. 

ZOR VE SİLAH KULLANMA YETKİSİ POLİS İLE AYNI

Kanun teklifinin 9. Maddesine göre, çarşı ve mahalle bekçileri, 2559 sayılı Polis Vazife ve Salahiyet Kanunu'nun 16. maddesinde belirtilen zor ve silah kullanma yetkisine sahip olacak.

Söz konusu kanun, polise bu konuda geniş yetkiler veriyor. 

Kanun teklifi yasalaşırsa, bekçiler "görevini yaparken direnişle karşılaşması halinde, bu direnişi kırmak amacıyla ve kıracak ölçüde zor kullanmaya yetkili" olacak.

Silah kullanma yetkisi ise şöyle tanımlanıyor: "Zor kullanma yetkisi kapsamında, direnmenin mahiyetine ve derecesine göre ve direnenleri etkisiz hale getirecek şekilde kademeli olarak artan nispette bedenî kuvvet, maddî güç ve kanunî şartları gerçekleştiğinde silah kullanılabilir."

BİBER GAZI, TAZYİKLİ SU KULLANABİLECEK

Polisin kullandığı kelepçe, cop, basınçlı veya boyalı su, göz yaşartıcı gazlar veya tozlar, polis köpekleri ve atlarını bekçiler de kullanabilecek. 

Olası bir "meşru müdafaa" durumunda ise zor kullanmaya ilişkin koşullara bağlı kalma zorunluluğu bulunmuyor. 

DUR İHTARI

Kanun teklifi yasalaşırsa bekçiler, polis gibi "dur" ihtarına uymayanlara ateş açabilecek.