Cumartesi Anneleri 999'uncu haftada: Selim, Hasan ve Cezayir Örhan nerede?

Ezgi YILDIZ

İSTANBUL - Cumartesi Anneleri/İnsanları 27 Mayıs 1995 yılından bu yana gözaltında kaybedilen yakınlarının akıbetini sormak için Galatasaray Meydanı’nda buluşuyor. İnsan hakları savunucularıyla 999’uncu haftalarında bir kez daha bir araya gelen Cumartesi Anneleri, geçen hafta vefat eden kayıp yakınlarından Cemil Kırbayır’ın kardeşi Fatma Kırbayır’ı andı.

Bu haftanın ortak açıklamasını İnsan Hakları Derneği (İHD) Gözaltında Kaybetmelere Karşı Komisyon’dan Avukat Ümmühan Kaya okudu. Açıklamada, 30 yıl önce gözaltına alınarak kaybedilen Selim, Hasan ve Cezayir Örhan’ın öyküsü paylaşıldı ve akıbetleri soruldu.

ASKERLER SELİM, HASAN VE CEZAİR’İ YANLARINA ALDI: ‘MERAK ETMEYİN’

Kaya’nın okuduğu metinden öne çıkanlar şöyle:

“20 Nisan 1994 tarihinde Bolu Komando Tugayı’na bağlı askeri birlik Diyarbakır'ın Kulp ilçesine bağlı Çağlayan köyü civarında kamp kurdu. Bölgede operasyonlar yapan birliğe bağlı askerler, 24 Mayıs 1994 tarihinde Deveboynu mezrasına geldi. O sırada köyde bulunan 46 yaşındaki Mehmet Selim, 40 yaşındaki Hasan ve 17 yaşındaki Cezayir Örhan’ı yanlarında götürdüler. Ailelerinin ‘Onları nereye götürüyorsunuz?’ sorusuna ‘Yolda bize rehberlik edecekler, sonra bırakacağız, merak etmeyin’ cevabını verdiler.

'AİLE JANDARMA’YA BAŞVURDU'

Salih Örhan, ertesi gün Zeyrek Jandarma Komutanlığına giderek kardeşleri Selim ve Hasan ile yeğeni Cezayir'i sordu. Zeyrek Jandarma Komutanı Ahmet Potaş, onların Kulp'a götürüldüğünü söyledi. Örhan bu sefer Kulp Jandarma Komutanı Ali Ergülmez ile görüştü. Ali Ergülmez ise konuya ilişkin bilgisi olmadığını belirtti.

SAVCIDAN AİLEYE: DEVLETİN NEDEN OLDUĞUNU NASIL İDDİA EDERSİNİZ?

Bölgedeki karakollardan cevap alamayan Salih Örhan, Kulp Başsavcılığına, Diyarbakır Devlet Güvenlik Mahkemesi Savcılığına, OHAL Valiliğine, Diyarbakır Jandarma Asayiş Komutanlığı'na ve Adalet ile İçişleri Bakanlıklarına resmi başvurular yaptı. Salih Örhan, Diyarbakır Devlet Güvenlik Mahkemesi'nde görevli savcı Mustafa Atagün’e ifade verdi. Salih Örhan’ın anlattıkları karşısında savcı ‘Devletin insanların kaybolmalarına neden olduğunu nasıl iddia edebilirsin?’ diyerek onu azarladı.

'TANIKLARA RAĞMEN SORUŞTURMA AÇILMADI'

Selim, Hasan ve Cezayir Örhan’ın gözaltına alındığına, önce Serik karakoluna ardından Lice jandarma karakoluna son olarak da bir kısmı işkencehaneye çevrilen Lice Yatılı Okulu’na götürüldüğüne tanıklık edenler vardı. Ancak Kulp Başsavcılığı’nın, 8 Haziran 1994 tarihinde başlattığı soruşturmada, gözaltı kayıtlarında Selim, Hasan ve Cezayir Örhan’ın adlarının yer almadığı gerekçesiyle soruşturmaya yer olmadığı kararı verildi. Sonrasında da dosya zamanaşımı gerekçe gösterilerek kapatıldı.

AİHM KARARI: DEVLET SORUMLUDUR

Oysa AİHM, 6 Kasım 2002 tarihli kararında, ‘Mahkeme, Örhanların güvenlik güçleri tarafından teyit edilmemiş bir şekilde tutuklanmalarından sonra ölmüş olduklarının varsayılması gerektiği görüşündedir. Bunun sonucunda davalı Devlet'in onların ölümü konusundaki sorumluluğu söz konusudur.’ tespitinde bulundu ve Türkiye’yi Mehmet Selim, Hasan ve Cezayir Örhan’ın gözaltında kaybedilmesinden sorumlu tutarak mahkûm etti.

CENAZELERİNE TOPLU MEZARDA ULAŞILDI

Ailenin ve İHD’nin ısrarlı arayışı sonunda 2003 yılında Mehmet Selim ve Hasan Örhan'a ait kemikler Kulp'a bağlı Bağcılar köyü yakınlarında bir toplu mezarda bulundu. Ancak kimliklendirme işlemleri sonrasında aileye teslim edilmedi. Cezayir Örhan’a ise hala ulaşılamadı.

CUMARTESİ ANNELERİ, YETKİLİLERİ GÖREVE ÇAĞIRDI

999. haftamızda, bir kez daha Örhanların başına gelenlerin açığa çıkartılmasını, AİHM kayıtlarında da isimleri geçen sorumlular hakkında derhal etkin adli süreçlerin yürütülmesini ve adaletin sağlanmasını talep ediyoruz.

‘KAÇ YIL GEÇERSE GEÇSİN VAZGEÇMEYECEĞİZ’

Kaç yıl geçerse geçsin; Mehmet Selim, Hasan ve Cezayir Örhan için, tüm kayıplarımız için adalet istemekten, devletin evrensel hukuk normları içinde hareket etmek zorunda olduğunu hatırlatmaktan vazgeçmeyeceğiz.”

FATMA KIRBAYIR ANILDI

Bu hafta geçtiğimiz günlerde hayatını kaybeden gözaltında kaybedilen Cemil Kırbayır’ın kardeşi Fatma Kırbayır da Galatasaray Meydanı’nda anıldı. Kayıp yakınlarından İkbal Eren Kırbayır için söz aldı ve şunları söyledi:

“Fatma ve ben bu meydanın ikinci kuşağıyız. Fatma maalesef ki Cemil’in akıbetini öğrenemeden Berfo Ana’nın yanına gömüldü. Fatma rahat uyusun söz verdiğimiz gibi mücadelesini sürdürmeye devam edeceğiz.”