Kürtler ve Cumhuriyet Tartışmaları: Cumhuriyet'in Kürt Hafızası... Raporlar, Planlar
Artı Gerçek - Namık Kemal Dinç’in moderatörlüğünde, Cumhuriyet’in yüz yıllık serüveninde bir aktör olarak Kürtleri konu alan tartışma program serisi 'Kürtler ve Cumhuriyet' programının ikinci bölümüne sosyolog Prof. Dr. Mesut Yeğen konuk oldu. Yeğen, bu bölümde Kürtlerin Cumhuriyet raporlarında nasıl ve ne amaçla yer aldığına ilişkin soruları yanıtladı.
RAPORLAR İLE AMAÇ: KÜRTLERİ TÜRKLEŞTİRMEK
Cumhuriyet döneminde Kürtlere dair devlet yetkililerinden bürokratlara, akademisyenlerden istihbarat uzmanlarına hazırlatılan bu raporlarla neyin amaçlandığı sorusunu Yeğen şu şekilde cevapladı:
“Çok kabaca söylemek gerekirse Kürtleri Türkleştirmek, Kürdistan’ı da Türkiye kılmak istiyor. Dolayısıyla, bir ulus devlet olarak kurgulamak istiyor. Milli ve dini cemaatlerin sultana sadakatin etrafında birleşmiş çok dinli, çok etnik yapılı bir imparatorluk burası. Bu imparatorluk henüz millileşmeden modern bir devlet olmaya çalışıyor. Birinci Dünya Savaşı sonucunda Cumhuriyet’i kuranlar buradan bir Türkiye ve Türk Milleti yaratıcaz diyorlar. Kürtler ile mesainin esasını bu iki ilke belirliyor.”
CUMHURİYET’İN KÜRT RAPORLAR BİZE NE ANLATIYOR?
Hazırlanan raporlarda demografik ve coğrafik bilgilerin ağırlıklı olduğunu belirten Yeğen, raporların içeriğine ilişkin şu değerlendirmede bulundu:
“1960’a kadar hazırlanan raporlar şu an dolaşımda. Bunların arasında en çok bilinen Şark Islahat Planı. Bu planın kendisi 3 raporun birleştirilmesinden oluşur. Meşhur İsmet İnönü Raporu, Celal Bayar raporu gibi kamuoyundan bilinenler arasında. 1960’tan sonra üretilen raporlar var. Bunlar kamuoyu bilgisine açık değil. 60’lardan Türkiye daha açık bir toplum haline geldi ve bu raporlar genellikle MGK toplantıları sonrası bildirilerde neyin öngörüldüğünü bilebiliyoruz. Bu işin gizlisi, saklısı kalmadı anlamına gelmiyor. Yine erişimimize açık gizli raporlar vardır. Nitekim bir tanesini Salim Ensarioğlu ,galiba onunda katıldığı, bir MGK toplantısından olduğunu açıklamıştı. Bu raporlarda Cumhuriyet’in müthiş bir nüfus kaygısına kapıldığı, Kürt nüfus artışından devletin tedirgin olduğunu dolayısıyla buna yönelik bir takım tedbirler alınmasını gerektiği bilgilerini görüyoruz.
HER HAFTA ARTI TV YOUTUBE KANALINDA
Politikadan tarihe, insan haklarından sanata, Kürtlerin Cumhuriyet'teki yerini akademisyen ve yazarlar tüm başlıkları değerlendirdiği serinin diğer bölümleri haftalık olarak #ArtıTV YouTube kanalında yayınlanacak.
